اقتصاد۲۴-وزیر کار ایران گفته که یک میلیون شغل در سال گذشته ایجاد و احتمالا امسال بیش از این رقم اشتغالزایی انجام می‌گیرد. اما جدای از اینکه بررسی‌ها این ارقام را رد و این گمانه را مطرح می‌کنند که این آمار صرفا نمایشی در جهت تحقق وعده ایجاد یک میلیون شغل هستند تا اینکه با واقعیات بازار کار ایران همخوانی داشته باشند؛ این سوال مهم مطرح می‌شود که هزینه ایجاد یک شغل در بخش‌های مختلف واقعا چقدر است؟
ابتدا برگردیم به آمار اشتغالزایی یک میلیونی در بازار کار ایران، کارشناسان می‌گویند آنچه در آمار دستگاه‌های مختلف وجود ندارد مشاغلی هستند که در نتیجه تحولات مختلف اقتصادی و سیاسی از دست رفته‌اند. در واقع، گزارش تحولات بازار کار ایران که توسط مرکز آمار ایران منتشر می‌شود، دارای دو بخش است؛ یکی مشاغلی که ایجاد میشوند و دیگری مشاغلی که از دست می‌روند. اما دستگاه‌های دولتی فقط به بخش اول استناد می‌کنند و مشاغل حذف شده انعکاسی در گزارش‌های آن‌ها ندارند.
این نحوه اعلام آمار هم دو اشکال اساسی دارد؛ تعداد شاغلان دقیق نیست و دیگر اینکه تعداد مشاغلی که از بین می‌روند اعلام نمی‌شود. اما آنچه واقعیت امر است این است که در گزارش سه ماهه فصل بهار امسال اثری از جهش شمار شاغلان نیست.
بیشتر بخوانید:دولت دچار توهم آماری شده است/ تناقص آمار افزایش شغل با آمار صندوق‌های بازنشستگی تأمین اجتماعی
پیشتر از زهرا کریمی- استاد دانشگاه پرسیدیم که در شرایطی که سرمایه‌گذاری خالص روندی منفی پیدا کرده، یعنی استهلاک بیش از سرمایه‌گذاری شده، موجودی سرمایه مدام آب می‌رود و ظرفیت تولیدی دائما کوچک می‌شود، باز هم شاهد افزایش فرصت‌های شغلی هستیم. اما چگونه؟ او در پاسخ گفت که با دستفروشی و مسافرکشی و مشاغلی از این دست، تعداد مشاغل بالا می‌رود. کریمی در ادامه توضیح داد: «یعنی می‌توان اشتغال ایجاد کرد، اما این‌ها مشاغل با کیفیت پایین هستند. مردم نمی‌توانند برای مدت طولانی گرسنه و بیکار بمانند، شاید افرادی که در خانواده حمایت میشوند بتوانند یک یا دو سال بیکار بمانند تا در نهایت شغل بهتری پیدا کنند، اما در نهایت افراد بیکار ناگزیرند کاری برای خودشان دست و پا کنند؛ که غالبا کار‌هایی با ارزش افزوده‌ی پایین است.»
به گفته وی، «اگر سرمایه‌گذاری وجود نداشته باشد کیفیت مشاغل کاهش پیدا می‌کند و در عین حال بدون سرمایه‌گذاری نمی‌توان یک میلیون شغل ایجاد کرد.»
ایجاد شغل چقدر هزینه‌بر است؟
حالا این سوال مطرح می‌شود که هزینه ایجاد شغل چقدر است؟ آنگونه که محمد شیخ حسینی، مدیرعامل بانک توسعه تعاون گفته است: به طور میانگین هر شغل در بخش تعاون با سرمایه‌گذاری حدود ۵۰۰ میلیون تومان انجام می‌شود که هم بنگاه‌های خرد و هم متوسط را در بر می‌گیرد، در حالی که این سرانه در بخش خصوصی بیش از یک میلیارد تومان است.
بر اساس این گزارش، اما میانگین هزینه ایجاد شغل ثابت و پایدار، بین سه تا چهار میلیارد تومان است و این در حالیست که حسینی به تسنیم گفته قیمت تمام شده ایجاد شغل ثابت و پایدار در تعاونی‌ها کمتر از یک‌ششم سایر بخش‌هاست.
قبلا این پرسش را از حمید حاج اسماعیلی- کارشناس بازار کار هم پرسیده بودیم. او با اشاره به اینکه هزینه ایجاد شغل در بخش‌های مختلف متفاوت است، به تجارت نیوز گفته بود: هزینه ایجاد مشاغل معمولی خانگی حداقل ۲۰ میلیون تومان است. برای مشاغل خدماتی ۱۰۰ میلیون تومان و برای بخش کشاورزی بیش از ۳۰۰ میلیون تومان.
حاج‌اسماعیلی هزینه ایجاد شغل در بخش صنعت را به مراتب بالاتر دانسته و گفته بود برای کار‌های صنعتی به چند میلیارد تومان نیاز است.