اقتصاد۲۴- بنابر اعلام نشریه نیچر، کشور‌های عربستان سعودی، پاکستان، روسیه، چین، مصر، مالزی، ایران و هند هشت کشور نخستی هستند که بالاترین نرخ مقالات باطل‌شده پس از انتشار را در دو دهه گذشته داشته‌اند. مواردی نظیر ارجاعات ساختگی و نادرست، سرقت ادبی و تقلب در متون از عوامل بازپس‌گیری و استرداد این مقالات بوده‌اند.
مسئولان نشریه نیچر می‌گویند بازپس گیری مقالات با نرخی بیشتر از رشد مقالات علمی در حال افزایش هستند به این معنی که با احتساب آمار امسال، تعداد کل مقالات بازپس‌گیری شده در دو دهه اخیر از عدد ۵۰ هزار مقاله عبور کرده است.
بنابر بررسی‌های نشریه نیچر، نرخ بازپس‌گیری مقالات نسبت به مجموع مقالات منتشر شده در هر سال در دهه گذشته بیش از سه برابر شده و در سال ۲۰۲۲ از ۰.۲ درصد فراتر رفته است.
در میان کشور‌هایی که بیش از ۱۰۰ هزار مقاله در دو دهه گذشته منتشر کرده‌اند، عربستان سعودی با نرخ استرداد ۳۰ مقاله در هر ۱۰ هزار مقاله بالاترین نرخ بازپس‌گیری مقالات را دارد. این آمار، مقالاتی را که در همایش‌ها پذیرفته شده‌اند در بر نگرفته است.
ناشران علمی سال گذشته تلاش خود را برای حذف هزاران مقاله ساختگی و تقلبی دوچندان کرده‌اند. مونیکا استیکل، مدیر بخش روابط عمومی «آی تریپل ای» (IEEE) که یکی از بزرگترین ناشران مقالات علمی در جهان محسوب می‌شود، می‌گوید این مؤسسه با اقدامات و تلاش‌های پیشگیرانه‌اش تقریباً توانسته تمام مقالات ارسالی را که با استانداردهایش مطابقت نداشتند شناسایی کند.
در همین راستا هوش مصنوعی نیز به کمک بازرسان آمده و تحقیقات جعلی را بهتر از گذشته شناسایی می‌کند، هرچند منتقدان اعتقاد دارند هنوز هزاران مقاله تقلبی در نشریات موجود هستند که باطل نشده‌اند.
کارشناسان می‌گویند حدود ۵۰ هزار مقاله بازپس‌گیری شده در سراسر جهان تا کنون «تن‌ها نوک کوه یخی» از مقالاتی را نشان می‌دهد که در واقع باید پس گرفته شوند.
آمار کشور‌های با بیشترین مقاله بازپس‌گیری شده منبع: نیچر
مطابق اعلام نیچر، بخش عمده‌ای از مقالات بازپس‌گرفته‌شده در سال ۲۰۲۳ متعلق به نشریات وابسته به شرکت علمی «هنداوی» (Hindawi)، یک شرکت تابعه مستقر در لندن از انتشارات وایلی، هستند. بازرسان و سردبیران داخلی مجله هزاران مورد ارجاعات نامربوط و متون نامنسجم را در مقالات منتشره در این نشریه پیدا کرده‌اند.
بیشتر بخوانید: وقتی سرقت علمی بیداد می‌کند
به گفته کارشناسان هشت هزار مقاله از این نشریه کنار گذاشته‌اند، هرچند تا کنون بیش از ۳۵ هزار بار مورد استناد قرار گرفته بودند. در پی این رسوایی انتشارات وایلی اعلام کرده است نام تجاری هنداوی را به طور کلی متوقف می‌کند و احتمالا از این بابت مبلغی در حدود ۴۰ میلیون دلار متضرر خواهد شد.
تخمین زده می‌شود تعداد مقالات تولید شده توسط «کارخانه‌های مقاله‌سازی» (کسب‌وکار‌هایی که آثار جعلی و تألیفی را به دانشمندان می‌فروشند) به صد‌ها هزار مورد برسد.
دیوید بیملر، محقق در نیوزلند، در این باره می‌گوید: «محصولات کارخانه‌های مقاله‌سازی حتی اگر کسی آن‌ها را نخواند مشکل‌ساز هستند، زیرا با دیگر مقالات تجمیع می‌شوند و در نهایت در جریان پیشینه تحقیقات قرار می‌گیرند.»
نشریه نیچر گفته است در حالی که تحلیل‌ها نشان داده اکثر بازپس‌گیری مقالات به دلیل سوءرفتار علمی است، با این وجود استرداد بخشی از این مقالات به دلیل این نیز هست که نویسندگان خطا‌هایی در کار خود کشف می‌کنند و صادقانه خواستار بازپس‌گیری مقاله خود می‌شوند.