اقتصاد۲۴- بازار شب چله، چند سال است که سوت و کور برپا می‌شود. حال بلندترین شب سال، نه محفلی گرم و با نشاط بلکه یلدای حسرت و گرانی است. به گواه فعالیت بازار، سال‌هاست که دستمزد از هزینه، فرسنگ‌ها عقب مانده و سفره یلدای ایرانی، کوچک شدن خود را به نظاره نشسته است. مرور آمار‌های منتشر شده توسط مرکز آمار نشان می‌دهد که در دومین ماه پاییز، یعنی در آبان ماه ۱۴۰۲، نرخ تورم سالانه برای خانوار‌های کشور به ۴۴/۹ درصد رسیده است. این در حالی است که افزایش دستمزد در سال جاری ۲۷ درصد بوده و کارمندان و کارگران با مشکلات معیشتی روبه‌رو شده‌اند. در حال حاضر متوسط حقوق کارگران در محدوده هشت میلیون تومان است و بر اساس اعلام رسانه‌ها خط فقر در کشور به بالای ۲۰ میلیون تومان و در تهران بالای ۳۰ میلیون تومان رسیده است. همچنین بر اساس آمار‌های اخیر که منتشر شده‌اند، در دو سال آخر دولت حسن روحانی، متوسط افزایش قیمت اقلام مصرفی حدود ۸۷ درصد بوده است، در حالی که در دو سال اول دوره رئیسی، این افزایش تقریباً به ۱۰۷ درصد رسیده است. همچنین، در دو سال نخست دولت رئیسی، قیمت مواد غذایی که در دوره دولت روحانی به طور متوسط ۱۰۱ درصد افزایش یافته بود، دوباره با افزایش ۱۵۱ درصدی مواجه شد. در این شرایط شاید خالی از لطف نباشد که هزینه یک شب یلدای کوچک و پنج نفره را برآورد کنیم.
آجیل میلیونیِ شب چله
طی چند سال گذشته تاکنون، آجیل و خشکبار به یک عضو موقت یا حذف شده از سفره افراد کم‌برخوردار جامعه بدل شده است. فروشندگان اظهار می‌کنند که به دلیل افزایش قیمت‌ها، مردم به دنبال جایگزینی برای آجیل هستند و خرید آجیل در شب یلدا نسبت به پنج سال گذشته حدود ۵۰ درصد کاهش یافته و دیگر در اولویت خرید خانوار‌ها قرار ندارد. از سوی دیگر، سازمان مدیریت میادین میوه و تره‌بار شهرداری قیمت آجیل مخلوط شب چله را در بازه ۲۸۰ تا ۳۲۶ هزار تومان اعلام کرده است. اما در خشکبارفروشی‌ها، یک کیلو آجیل چهار مغز با قیمت ۵۵۰ تا ۶۳۰ هزارتومان به بالا به فروش می‌رسد و آجیل‌های لوکس با بسته‌بندی‌های شیک به قیمت حدود ۱ میلیون تومان نیز موجود است. قیمت تخمه سیاه نیز بین ۹۰ تا ۳۰۰ تومان و تخم کدو از ۱۹۰ تا ۲۵۰ هزارتومان به فروش می‌رسد. البته، تخم کدوی بسته‌بندی شده نیز تا حدود ۳۳۰ هزار تومان قابل دستیابی است. به این ترتیب، برای یک دورهمی ۵ نفره در شب یلدا حداقل به یک کیلو آجیل نیاز است. از همین رو، میزبان باید برای خرید یک کیلو آجیل مخلوط باید بین ۳۰۰ تا ۵۰۰ هزار تومان دست به جیب شود.
تلخی یک شیرینی
هرچند رئیس اتحادیه قنادان، شیرینی‌فروشان مدعی شده که امسال بهای شیرینی شب یلدا افزایش نخواهد داشت، اما امسال قیمت هر کیلوگرم شیرینی‌تر و خامه‌ای بر حسب کیفیت از ۱۴۰ تا ۲۰۰ هزار تومان، شیرینی دانمارکی، زبان و پاپیونی بین ۱۲۰ تا ۱۶۰ هزار تومان، کیک یزدی بین ۸۰ تا ۱۱۰ هزار تومان و کیک یلدایی بین ۱۵۰ تا ۲۱۰ هزار تومان در شیرینی فروشی‌های درجه یک و دو به فروش می‌رسد. البته این قیمت میانگین و حدودی است. ضمن اینکه سال گذشته قیمت هر کیلو شیرینی‌تر در شب یلدا، بین ۱۲۰ تا ۱۶۰ هزار تومان و قیمت شیرینی خشک بین ۱۰۰ تا ۱۲۰ هزار تومان بود! به این ترتیب هزینه شیرینی و شکلات برای یک خانواده ۵ نفره دست کم ۳۰۰ هزار تومان خواهد بود.
بهای میوه بر مدار افزایش
گرچه به نظر می‌رسد بازار میوه از دیگر بازار‌ها بهتر عمل کند، اما فروشندگان تصریح می‌کنند که تقاضا نسبت به گذشته کاهش یافته و حجم خرید‌ها به شدت کاهش یافته است. آن‌ها مدعی هستند که در گذشته مردم مجموعه‌ای متنوع از میوه‌ها را برای جشن شب یلدا تهیه می‌کردند، اما اکنون این خرید‌ها به خرید حداکثر ۳ نوع میوه محدود شده است.
قیمت نارنگی با تنوع در بازار در دسترس است و قیمت متوسط آن حدود ۳۰ هزار تومان اعلام شده است. همچنین، قیمت انار در این روز‌ها بین ۴۰ تا ۵۰ هزار تومان متغیر است. در برخی از میوه‌فروشی‌های معتبر در تهران، انار شیراز در شب یلدا با قیمت ۷۰ هزار تومان نیز به فروش می‌رسد.
قیمت میانگین هر کیلو پرتقال نیز بین ۲۵ تا ۳۵ هزار تومان و خرمالو نیز بین ۳۰ تا ۶۰ هزار تومان متغیر است. هندوانه نیز انواع قیمت‌ها را در بازار دارد و متوسط قیمت آن در این روز‌ها حدود ۱۰ هزار تومان برای هر کیلو اعلام شده است. به این ترتیب هزینه میوه شب یلدا برای یک خانواده پنج نفره حدود ۲۰۰ هزار تومان خواهد بود.
هزینه یک شام یلدایی
برای یک خانواده پنج نفره حداقل ۳ کیلو مرغ نیاز است. اگر هر کیلو مرغ را ۸۰ تا ۱۰۰ هزار تومان (بسته به نرخ دولتی یا سطح شهر) در نظر بگیریم، هزینه آن بین ۲۴۰ تا ۳۰۰ هزار تومان تمام می‌شود. یک کیلو برنج ایرانی نیز حدود ۱۰۰ هزار تومان هزینه دارد. اگر قیمت روغن، پیاز، ادویه و سایر مخلفات مانند ماست، نوشابه خانواده و ... را ۱۰۰ هزار تومان در نظر بگیریم، شام یلدایی برای یک خانواده ۵ نفره، دست کم ۵۰۰ هزار تومان تمام می‌شود.
به این ترتیب برگزاری یک شب یلدایی معمولی برای یک خانواده پنج نفره و بدون مهمان در مجموع حدود ۱ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان تمام خواهد شد. این در حالی است که درآمد یک کارگر ساده به طور متوسط روزانه حدود ۲۵۰ هزارتومان است!