اقتصاد۲۴- با این که ماه گذشته بود که یکی از مسئولان شرکت ملی پالایش و پخش در یکی از بخش‌های خبری رسانه ملی به موضوع مهمی اشاره کرد؛ او گفت که سیستم سامانه هوشمند سوخت کاملاً آفلاین و برخط است و به‌هیچ‌عنوان امکان حمله سایبری و هک وجود ندارد چراکه اصلاً به شبکه اینترنت متصل نیست؛ اما به فاصله یک ماه از این اتفاق، سامانه سوخت کشور دچار یک سکته بزرگ شد و به گفته وزیر نفت، ۷۰ درصد از پمپ‌بنزین‌های کشور از کار افتادند. جواد اوجی گفته است که این اختلال، حاصل یک حمله سایبری است و شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی نیز اعلام کرد که کار، کار دشمنان و یک توطئه است.
اما در حاشیه نخست این هفته به روزنه اخلال بنزینی از نگاه رئیس سازمان پدافند غیرعامل می‌پردازیم که درباره اختلال شبکه سوخت، و نقش درگاه‌های پرداخت در اخلال بنزینیگفت: در شبکه سوخت آسیب پذیری جدی مشاهده نشد، در شبکه برنامه ریزی نیز چنین موردی را شاهد بودیم. اما در یکی از شبکه‌های دریافت و پرداخت آسیب پذیری وجود داشت که در حال پیگیری امنیتی است.
سردار غلامرضا جلالی رئیس سازمان پدافند غیر عامل صبح امروز (دوم دی‌ماه) در افتتاحیه هفتمین نمایشگاه صنایع بومی پدافند غیرعامل که در نمایشگاه بین‌المللی تهران برگزار شد، گفت: باید در فضای سایبری و سایر حوزه‌ها بتوانیم از فناوری و صنعت بومی امن با قابلیت طراحی و کنترل در داخل کشور داشته باشیم.
بیشتر بخوانید: چراغ خاموش دولت برای افزایش قیمت بنزین
وی افزود: دفاع، تهدید و امنیت در کشور منوط به توسعه فناوری‌های امن بومی است. رئیس سازمان پدافند غیر عامل گفت: بیش از ۵۵ درصد تهدیدات جهانی و در ایران حدود ۳۰ درصد حملات سایبری انجام شده مبتنی بر هوش مصنوعی بوده است.
رئیس سازمان پدافند غیر عامل با بیان اینکه بیش از ۲۰۰ محصول امن و بومی در حوزه پدافند غیرعامل طراحی و ساخته شده، گفت: تولید سامانه‌های کنترل امنیتی فضای سایبری، سامانه اسکادا، سامانه کنترل حملات توزیع شده و ... از جمله این محصولات هستند.
وی افزود: مجموعه اقدامات ما در حوزه سامانه سوخت به زمان قبل از حادثه و حمله باز می‌گردد که آسیب شناسی، تهیه نقشه‌های اجرایی و برنامه امن سازی اضطراری و مصون سازی است که ما این کار را در حوزه سامانه سوخت پس از حمله سال ۱۴۰۰ تهیه کردیم و بخش عمده‌ای از آن‌ها اجرا شد. پس از اجرا با نظارت و کنترل سازمان پدافند غیرعامل در این حوزه انجام داد، شاهد ضعف‌ها و اشکالاتی بود که مجدداً برای رفع و تکمیل این ضعف‌ها و نقایص تذکر داده شد.
رئیس سازمان پدافند غیر عامل گفت: در حین حمله با توجه به اینکه سامانه سوخت متشکل از چندین سامانه است. سامانه مانیتور سیستم توزیع سوخت از طریق ایستگاه‌های پمپ بنزین و سامانه پرداخت و دریافت مالی و سامانه برنامه‌ریزی فروش نفت است که به یکدیگر متصل هستند که بخش ضعیف این زنجیره در حوزه امنیت آنجایی است که از یک نقطه ضعف ایجاد شود. بنابراین؛ یکی از سامانه‌ها می‌توانست موجب ایجاد مشکل شده باشد. ابهاماتی در این خصوص مطرح بود که آیا این اتفاق اختلال داخلی است یا حمله. هنگام حمله دو عنصر برای تجزیه و تحلیل وجود دارد. اول، پیدایش شواهد و قرائن حمله که لاگ‌های مربوط به آن باید استخراج، بررسی و تحلیل شود تا مسیر حمله کشف شود.
سردار جلالی گفت: راه حل دوم تجزیه تحلیل اطلاعاتی است که می‌توانیم متوجه شویم که چه کسی عامل و باعث حمله بوده است. طبیعتاً، چون در حین حمله می‌توانیم درخصوص اتصال آن به دشمن را حدس بزنیم، اما برای بررسی دقیق‌تر آن باید صبر کنیم تا مطالعات مربوط به آن انجام و با تشخیص اعلام شود.
وی افزود: در حین حمله، ارجاع به مقصر و پیگیری محلی از اعراب ندارد و نخستین اقداماتی که باید انجام بشود، اطلاع رسانی است که دو ساعت پس از حمله یعنی بعد از بررسی‌های اولیه، اولین اطلاعیه سازمان پدافند غیرعامل صادر شدغ، اما کار دوم حفظ تداوم کارکرد بود یعنی جداسازی سیستم سوخت رسانی از شبکه سوخت رسانیکار دوم حفظ تداوم کارکرد بود. یعنی جداسازی سیستم سوخت‌رسانی از شبکه سوخت‌رسانی و جدا کردن آن به صورت دستی بود که در سه ساعت نزدیک به ۵۵ درصد از پمپ بنزین‌ها جداسازی شدند و پس از ۲۴ ساعت این عدد به ۹۰ درصد رسید.
وی ادامه داد: ما توانستیم کمتر از یک روز خدمت به مردم در عرصه سوخت‌رسانی را به مردم حفظ کنیم و تلاش داشتیم تا حداقل پیامد منفی ممکن برای مردم ایجاد شود که نسبت به اتفاق قبلی موفقیت خوبی داشتیم.
سردار جلالی بیان کرد: همکاران و دوستان ما در شرکت ملی پالایش و پخش سوخت تلاش عمده و شبانه روزی داشتند تیم‌هایی که به دنبال منشا تهدید بودند توانستند ضد بدافزار موجود را شناسایی کنند و یک Apt تهدید مدرن از این جنس بوده که کشف شده و در آزمایشگاه‌های ما در حال بررسی دقیق است.
حاشیه دوم این هفته هم به سکوت سازمان استاندارد درباره کیفیت بنزین می‌پردازد. آلودگی هوا در سال جاری نسبت به سال‌های گذشته افزایش پیدا کرده است، اما سازمان استاندارد که متولی تائید بنزین کیفیت توزیعی کشور است، تاکنون گزارشی درباره بنزین منتشر نکرده است.
بیشتر بخوانید: چراغ خاموش دولت برای افزایش قیمت بنزین
بررسی کیفیت بنزین توزیعی در سراسر کشور یکی از وظایف کلیدی سازمان ملی استاندارد است؛ به همین دلیل طی سال‌های گذشته این سازمان که زیر نظر رئیس‌جمهور فعالیت می‌کند، هرچند ماه یک‌بار گزارش‌های مبسوطی درباره بنزین و سوخت‌های دیگر منتشر می‌کرد، اما مدت‌هاست دیگر از این گزارش‌ها خبری نیست.
این در حالی است که هرگاه آلودگی هوا در کلانشهرها و به‌ویژه تهران اوج می‌گرفت، سازمان استاندارد به سراغ برخی جایگاه‌های سوخت می‌رفت و با نمونه‌گیری از بنزین آن‌ها، این فرآورده نفتی را آنالیز کرده و گزارش کارشناسی مهمی را دراین‌باره منتشر می‌کرد؛ اما گویا این سازمان صلاح دیده وارد این حوزه نشود تا آلودگی هوا، صد‌ها هزار نفر را راهی مراکز پزشکی کند.
اهمال سازمان ملی استاندارد در نظارت بر سوخت توزیعی و شانه خالی کردن این سازمان از وظیفه قانونی خود، در شرایطی رقم خورده است که مسئولان وزارت نفت رسماً اعلام می‌کنند بنزین توزیعی در تهران و سایر کلانشهرها، استاندارد است و مسئله آلودگی، هیچ ارتباطی به بنزین ندارد.
چنین ادعایی، البته پیش‌تر توسط برخی مدیران نفتی رد شده بود به‌طوری‌که در جلسه اخیر کمیسیون کشاورزی مجلس، مسئولان وزارت نفت رسماً اعلام کردند به دلیل نیاز به افزایش تولید بنزین، از کیفیت این فرآورده کاسته شده است.
از سوی دیگر، شائبه توزیع بنزین پتروشیمی هم این روز‌ها با شدت بیشتری دهان‌به‌دهان می‌شود که نگرانی‌های بسیاری را در افکار عمومی در پی داشته است. اصولاً در این مواقع، سازمان ملی استاندارد به سراغ بنزین توزیعی می‌رفت و کیفیت آن را مورد ارزیابی قرار می‌داد، ولی گویا تا به امروز، این سازمان دولتی ترجیح داده دراین‌باره سکوت کند.
نکته قابل تامل اینجاست که رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت از محیط زیست می‌گوید: «در بررسی‌های انجام شده توسط وزارت بهداشت در ۳۳ شهر، بیش از ۲۶ هزار نفر به‌دلیل مرگ‌ومیر منتسب به آلودگی هوا جان خود را از دست دادند که خسارت معادل آن ۱۱.۳ میلیارد دلار برآورد شده است، طبق این گزارش تهران بیش از ۶ هزار مرگ‌ومیر منتسب به آلودگی هوا داشته که خسارت معادل آن ۳ میلیارد دلار است.»
این در شرایطی است که پیرهادی، رئیس کمیسیون سلامت محیط زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران در اظهار نظری گفته بود: «بنا بر گزارش کمیسیون اصل ۹۰ سوخت‌های تولیدی کشور از جمله بنزین، نفت گاز و … سوخت‌های مطابق استاندارد ملی نیستند.»
حاشیه سوم هم به انتقاد موسوی لارگانی در جلسه بررسی کلیات بودجه۱۴۰۳ به کم کاری نفتی در بودجه می‌پردازد؛ موسوی لارگانی در جلسه بررسی کلیات بودجه ۱۴۰۳: فروش نفت فروش یک میلیون و ۳۵۰ هزار بشکه در روز با توجه به تحریم‌ها ممکن است محقق نشود. حال چرا قیمت ۶۵ دلار در نظر گرفته شده است؟ مگر قیمت نفت افزایش نداشته است؟
از سویی دیگر حمیدرضا حاجی بابایی، رئیس کمیسیون تلفیق مجلس در جلسه بررسی کلیات بودجه ۱۴۰۳ هم ارقام درج‌شده در لایحه بودجه را غیرواقعی دانست و گفت: در همین سال جاری، تا امروز ۲۰۸ هزار میلیارد تومان از درآمد‌های نفتی پیش‌بینی‌شده، محقق نشده است که تا پایان سال افزایش خواهد یافت.
بیشتر بخوانید: ماجرای قطعی سهمیه بنزین خودرو‌ها چیست؟
حاشیه بعدی این هفته هم به خبری در باره توزیع بنزین پتروشیمی اختصاص دارد؛ علی سلاجقه روز چهارشنبه در حاشیه هیات دولت در جمع خبرنگاران درباره آلایندگی‌ها گفت: کشور ما نسبت به سایر کشور‌های همسایه در بحث آلایندگی وضعیت بهتری دارد، اما برای ما پذیرفته شده نیست وقتی می‌توانیم کاری انجام دهیم و مشکلات مردم را رفع کنیم چرا کاری نکنیم.
رئیس سازمان محیط زیست افزود: اگر با همین سمت و سو پیش برویم حداقل در یک بازده ۱۰ ساله، تهران دیگر این روز‌ها را تجربه نخواهد کرد. امیدواریم در سال آینده این شدت از آلایندگی‌ها را شاهد نباشیم.
سلاجقه در پاسخ به سوالی درباره کیفیت پایین سوخت و استفاده از بنزین پتروشیمی گفت: متاسفانه مسائلی مطرح می‌شود که صحت ندارد و چیزی به نام بنزین پتروشیمی وجود ندارد.
منبع: نفتی‌ها