اقتصاد۲۴- علیرغم اینکه موتورسیکلت‌های مدرن امروزی از سیستم‌های سوخت‌رسانی انژکتوری استفاده می‌کنند، اما همچنان شاهد تولید نمونه‌های کاربراتوری آن‌ها نیز هستیم. برای بسیاری از موتورسواران و همچنین تعمیرکاران نسل جدید، کاربراتور شاید قطعه‌ای مرموز به نظر برسد، اما زمانی که عمیق‌تر به آن نگاه کنید خواهید فهمید کاربراتور قطعه بسیار ساده‌ای است. در ادامه شما را با این قطعه ساده، اما مهم در موتورسیکلت‌ها آشنا می‌کنیم.
کاربراتور موتورسیکلت چیست و چگونه کار می‌کند؟
در ساده‌ترین حالت، کاربراتور موتورسیکلت مسئولیت مخلوط کردن بنزین و هوا را بر عهده دارد تا به این ترتیب مخلوط یاد شده در محفظه احتراق متراکم شده و سپس مشتعل شود. کاربراتور‌ها در طول زمان تکامل یافته و مدرن‌تر شده‌اند، اما وظیفه اصلی آن‌ها که همان ترکیب سوخت و هواست تغییری نکرده است؛ اما این قطعه مهم چگونه کار می‌کند؟ اول از همه باید به موارد اصلی زیر اشاره کنیم:
وظیفه اصلی کاربراتور ترکیب هوا و سوخت در پیشرانه‌های درون‌سوز است.
کاربراتور‌ها جریان هوای ورودی را تنظیم می‌کنند تا در نهایت با اختلاط مناسب هوا و سوخت، ترکیب مدنظر برای اشتعال و تولید قدرت به دست آید.
کاربراتور موتورسیکلت مزایایی دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به تعمیرات ساده، عدم وجود سیستم‌های نرم‌افزاری و کامپیوتری پیچیده و همچنین عدم نیاز به لوله‌های انتقال سوخت پرفشار اشاره کرد. در مقابل باید به معایب این سیستم نیز اشاره کنیم که شامل مواردی همچون کارایی کمتر در مقایسه با سیستم‌های انژکتوری اشاره کرد. همچنین کاربراتور در صورت عدم استفاده طولانی‌مدت با مشکلاتی مواجه خواهد شد. نکته بعدی به پیشرانه‌هایی با چندین کاربراتور مربوط می‌شود که برای کارکرد صحیح باید با یکدیگر هماهنگ شوند و این کار کمی سخت خواهد بود.
حالا که با برخی مفاهیم اصلی کاربراتور آشنا شدیم نگاهی به کارکرد این قطعه خواهیم داشت. نکته سورپرایز کننده اینکه چرخاندن دسته‌گاز موتورسیکلت به‌صورت مستقیم میزان سوخت ورودی به پیشرانه را کنترل نخواهد کرد. دسته‌گاز در واقع میزان هوای ورودی به کاربراتور را کنترل می‌کند و جریان هوا نیز میزان سوخت ورودی را کنترل خواهد کرد. بر اساس اصل ونتوری، زمانی که جریان هوا از طریق یک لوله محدود می‌شود سرعت هوا افزایش و فشار آن کاهش می‌یابد. این کاهش فشار هوا باعث افزایش جریان سوخت به سمت کاربراتور می‌شود. باید دانست با پایین آمدن پیستون در داخل سیلندر پیشرانه درون‌سوز یک فشار هوای منفی ایجاد می‌شود که این فشار منفی به همراه سوپاپ ورودی باز باعث خواهد شد هوا از کاربراتور عبور کرده و وارد محفظه احتراق شود. با چرخاندن بیشتر دسته‌گاز توسط موتورسوار، سوپاپ پروانه‌ای باعث ورود بیشتر هوا شده و این هوا با میزان مشخصی از سوخت مخلوط می‌شود. بسته به نیاز‌های مختلف پیشرانه، میزان هوای ورودی با میزان مشخصی از سوخت مخلوط خواهد شد.
کاربراتور‌های مکانیکی در مقابل کاربراتور‌های سرعت ثابت
کاربراتور موتورسیکلت عموماً به دو دسته تقسیم می‌شوند: مکانیکی و سرعت ثابت. در نمونه‌های مکانیکی چرخاندن دسته‌گاز به‌صورت مستقیم میزان هوای ورودی را تنظیم خواهد کرد. این نوع کاربراتور‌ها در مسابقات، آفرود و دیگر کاربرد‌های پرفورمنس محبوبیت دارند؛ اما کاربراتور‌های سرعت ثابت در ارتفاع‌های مختلف عملکرد بهتری دارند و پاسخ گاز نرم‌تری را ارائه می‌کنند. این نوع کاربراتور‌ها فاقد ارتباط فیزیکی بین بخش‌هایی از کاربراتور و دست گاز هستند و به جای آن دسته‌گاز باعث باز شدن سوپاپ پروانه‌ای در کاربراتور می‌شود و فشار مکش ایجاد شده باعث مخلوط شدن هوا و سوخت خواهد شد.
علت خرابی کاربراتور موتورسیکلت
این قطعه نیز همانند هر بخش دیگری از پیشرانه‌های درون‌سوز می‌تواند به مرور زمان خراب شود. از جمله دلایل خرابی کاربراتور می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
کارکرد ناهنجار پیشرانه
درصورتی‌که کاربراتور موتورسیکلت خراب شده باشد نسبت درست مخلوط سوخت و هوا به هم خورده و احتراق به درستی انجام نخواهد شد. این امر باعث کارکرد ضعیف پیشرانه و آسیب دیدن بخش‌های دیگر همچون سیستم اگزوز و شمع‌ها می‌شود.
ریپ زدن در دور‌های بالا
درصورتی‌که موتورسیکلت در دور‌های بالا ریپ می‌زند احتمال ایجاد مشکل در کاربراتور وجود دارد.
افزایش مصرف سوخت
یکی دیگر از علائم خرابی این قطعه را می‌توان افزایش مصرف سوخت دانست که ناشی از به هم خوردن نسبت درست اختلاط سوخت و هوا خواهد بود.
نوسان دور موتور
اگرچه چنین مشکلی می‌تواند ریشه‌های مختلفی داشته باشد، اما معمولاً در صورت تنظیم نبودن پیچ هوای کاربراتور شاهد نوسان دور موتور و خام‌سوزی خواهید بود.
صدای عجیب از کاربراتور
شنیدن صدایی همچون خش‌خش جزو اصلی‌ترین نشانه‌های خرابی این قطعه است.
خروج دود از اگزوز
زمانی که سوخت به اندازه کافی وارد کاربراتور نشده و یا برعکس، سوخت بیش از اندازه وارد آن شود نسبت صحیح مخلوط سوخت و هوا به هم می‌خورد و فرایند احتراق به درستی انجام نمی‌شود. این مورد یکی از اصلی‌ترین نشانه‌های خرابی کاربراتور موتورسیکلت است.
گاز خوردن
اگر موتورسیکلت گاز اضافی می‌خورد به احتمال زیاد پیچ هوای کاربراتور خراب شده است.
عدم روشن شدن موتور
چنانچه قطعه موردبحث کثیف شده و مسیر‌های داخلی آن مسدود شده باشند موتورسیکلت روشن نخواهد شد. دلایلی همچون استفاده از سوخت بی‌کیفیت، عدم وجود فیلتر سوخت و… از جمله دلایل کثیفی کاربراتور هستند.
بیشتر بخوانید: هایما ۷ x محصول شکست خورده ایران خودرو
چگونه کاربراتور موتور را تنظیم کنیم؟
روش‌های مختلفی برای این کار وجود دارد که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم:
تنظیم با بررسی فیلتر هوا
ساده‌ترین راه برای تنظیم این قطعه بررسی فیلتر هواست. درصورتی‌که فیلتر به خوبی کار نکند مقدار هوای ورودی به کاربراتور کم خواهد بود. به همین خاطر است که باید از فیلتر‌های باکیفیت استفاده کرد و البته پس از گذشت مدت مشخصی آن را تعویض نمود. واضح است که ورود هوای تازه به میزان موردنیاز باعث بهبود کیفیت احتراق پیشرانه خواهد شد.
تنظیم با بررسی شمع
یکی دیگر از مواردی که هنگام تنظیم کاربراتور موتورسیکلت باید در نظر داشته باشید بررسی شمع‌هاست. همان‌طور که می‌دانید شمع با ایجاد جرقه باعث احتراق مخلوط سوخت و هوا درون سیلندر می‌شود. درصورتی‌که شمع خراب باشد کاربراتور تحت تأثیر قرار خواهد گرفت. برای بررسی کیفیت شمع می‌بایست آن را باز کرده و نسبت به بررسی ظاهری آن اقدام کنید. درصورتی‌که شمع شکسته یا کثیف باشد آن را با نمونه جدید تعویض کنید. اگر سر شمع دوده گرفته باشد به احتمال زیاد کاربراتور مشکل دارد و باید آن را تنظیم کنید.
تنظیم با فیلر کردن سوپاپ
قبلاً درباره فیلرگیری مقاله مفصلی در پدال منتشر شده است که مطالعه آن را توصیه می‌کنیم. به‌طور خلاصه باید گفت میزان باز و بسته شدن سوپاپ‌ها اندازه استانداردی دارد، اما با گذشت زمان فاصله بین قطعات اندکی تغییر می‌یابد و به همین خاطر باید از فیلر برای تنظیم سوپاپ‌ها استفاده کرد. جهت انجام این کار بهتر است نزد یک مکانیک باتجربه مراجعه نمایید.
تنظیم پیچ اصلی کاربراتور موتورسیکلت
یکی از مهم‌ترین بخش‌های این قطعه پیچ اصلی است که برای تنظیم آن ابتدا باید موتورسیکلت را روشن کرده تا کاربراتور گرم شده و سپس خاموش کنید. پیچ تنظیم این قطعه با استفاده از پیچ گوشی باز و بسته می‌شود. در ابتدا باید پیچ را تا آخر بچرخانید تا به‌طور کامل سفت شود و سپس آن را به مقدار یک و نیم تا دو و نیم دور باز کنید. حالا پیشرانه را مجدداً روشن کرده و سپس مقدار گاز را با استفاده از پیچ بیشتر کنید. این کار باید تا زمانی که دور موتور به ۱۲۰۰ برسد ادامه می‌یابد و در این نقطه موتور به‌صورت درجا شروع به کار کردن می‌کند و می‌توانید بسته به شرایط موتورسیکلت و فاکتور‌های دیگر کاربراتور را تنظیم کنید.