اقتصاد ۲۴- نازنین خودی- در روز‌های گذشته قیمت دلار به دنبال تعطیلات بازار‌های جهانی به تاسی از آغاز سال نوی میلادی، در نوسان افزایشی قرار گرفت. اما همچنان روی نیمه اول کانال ۵۰ هزار تومان خود را نگه داشت تا به این ترتیب ثابت کند، بانک مرکزی همچنان قدرت بلامنازع بازار ارز است. سیاست‌های این نهاد در این مدت غیر از ارزپاشی به اخبار مثبت سیاسی نیز متکی است.
روز دوشنبه برابر با اول ژانویه رییس دوره‌ای گروه «بریکس» اعلام کرد که عضویت رسمی ایران و چهار کشور دیگر در این گروه از امروز اول سال میلادی جدید آغاز می‌شود. اما آیا این خبر می‌تواند به نوسان کاهشی دلار و انجام معاملات تجاری کشور در زمانی که با کمبود ذخایر ارزی مواجه است، کمک کند؟ «سهراب دل‌انگیزان» عضو هیئت علمی اقتصاد دانشگاه رازی در گفتگو با اقتصاد ۲۴ با تشریح وضعیت بازار ارز از ابتدای امسال، به تاثیرات عضویت ایران در بریکس پرداخت.
عضویت در بریکس، تاثیر کاهشی در قیمت دلار ندارد
به گفته سهراب دل انگیزان از ابتدای امسال هم برآورد می‌شد که ۶ ماهه اول سال دلار زیر ۵۰ هزار تومان و در ۶ ماهه دوم بالای ۵۰ هزار تومان است. منتها برآورد اصلی و احتمال بیشتر در نیمه دوم این بود که بین ۴۷ تا ۵۳ هزار تومان قرار بگیرد. در حال حاضر نیز این اتفاق افتاده منتها ممکن است این دامنه را با نوسان بیشتری تجربه کند، یعنی در روندی کاهشی زیر ۴۷ نیاید و سال را با ۵۳ تمام کند. البته به شرط این که وضعیت سیاسی و امنیتی منطقه همینطور باقی بماند.
او درباره اعلام رسمی عضویت ایران در بریکس به اقتصاد ۲۴ می‌گوید: عضویت ایران در بریکس هم تاثیر کاهشی در قیمت دلار ندارد. این عضویت هم مبتنی بر این است که ما شرایط مناسبی برای مبادله داشته باشیم. عملا کشور ما این لازمه را ندارد و مجبور است به جای اینکه طرف‌های مقابل ما در بریکس پول ما را بپذیرند، ما مجبور می‌شویم پول آن‌ها را بپذیریم. با این دید خیلی تفاوت آنچنانی با شرایط گذشته ندارد، یعنی با آن طرف برزیل و پاکستان و هندوستان و... قاعدتا در شرایط مساوی نیستیم، چون ما مشمول قواعد اف ای تی اف و تحریم‌های خاص هستیم؛ لذا با پول ملی ما تمایلی به معامله از طرف آن‌ها وجود ندارد، در صورتی که با پول ملی آن‌ها نیز معامله کنیم، صادرات آن‌ها دچار اختلال می‌شود.
او در ادامه عنوان می‌کند: یعنی نهایتا مجبوریم که طوری با آن‌ها کار کنیم که سود بیشتری ببرند؛ یعنی اختلال حوزه مالی ما به سود بیشتر و دادن رانت به آن‌ها ختم می‌شود. حداقل بین ۶ تا ده درصد در این نوع معاملات ما دچار بحران زیان پردازی می‌شویم.
بیشتر بخوانید: از کسانی که عضویت در بریکس را فتح‌الفتوح می‌دانند نمی‌توان توقع کارآمدی داشت/ اقتصاد ایران به ورطه ورشکستگی افتاده است
سیاست‌های دولت اگر قرار بود اثرگذار باشد روی تورم اصلی تاثیرگذار بود
ادامه کنترل دولت در بازار ارز و حفظ نرخ دلار، دولت را نسبت به سیاست‌های بانک مرکزی امیدوار کرده است. آن‌ها پیوسته به کاهش انتظارات تورمی در نتیجه این سیاست اشاره می‌کنند، موضوعی که به گفته دل انگیزان اگر قرار بود اثرگذار باشد روی تورم اصلی تاثیرگذار بود.
او در ادامه به آنچه واقعا در طول یک سال گذشته زیر پوست اقتصاد رخ داده می‌پردازد و می‌گوید: مردم قاعدتا در دوره‌هایی ریسک می‌کنند بعد که این دوره‌های ریسک منجر به زیان عمده برای مردم شد، آن‌ها به پا پس کشیدن جدی از این بازار‌ها وادار می‌شوند. در بازار بورس، طلا و خودرو و... در سه سال گذشته مردم به شدت تنبیه شدند. در کنار این قضیه تورم‌های بسیار شدیدی در کشور ما وجود داشت و کاهش شدید قدرت خرید در حالی که دستمزد‌ها به اندازه نصف تورم هم افزایش پیدا نکرده است. همه این‌ها که با هم جمع می‌شوند از یک طرف قدرت ریسک کردن توسط مردم و وارد شدن به معاملات را حذف می‌کند و دوم این که انتظارات تورمی مردم به علت اینکه از بازار پا پس می‌کشند و ورود نمی‌کنند، کاهش می‌یابد. از سویی رکودی که در بازار حاکم می‌شود انتظارات تورمی را بیشتر تحریک می‌کند.
به گفته عضو هیئت علمی اقتصاد دانشگاه رازی، این کاهش انتظارات تورمی و کاهش معاملات در بازارهاست که باعث شده ما افزایش قیمتی نداشته باشیم؛ و الا سیاست‌های دولت اگر می‌خواست اثرگذار باشد روی تورم اصلی تاثیرگذار بود. واقعیت این است که کاهش جزئی تورم هم ناشی از دو عامل است؛ یکی فروکش کردن جو هیجان در سایر بازار‌ها و دو، کاهش قدرت خرید مردم ؛ و الا رفتار تورم نه تنها کمکی نکرده بلکه تورم زا بوده است. وضعیت عمومی ما نیز نشان می‌دهد دولت نه خیز ضد تورمی برداشته نه تمایلی به این قضیه دارد؛ لذا وضعیت فعلی مبنی بر کاهش انتظارات تورمی و کنترل نرخ ارز مواردی است که دولت صرفا در حال بهره برداری از آن است.
پیش‌بینی بازار ارز در سال جدید میلادی
بر اساس آنچه دل انگیزان درباره آینده نرخ ارز به اقتصاد ۲۴ می‌گوید، یکی از ریسک‌های اصلی پیش روی ما توقف سیاست انجماد توسط بانک مرکزی است. این اتفاق زمانی که اقتصاد یک کشور دست به ماشه است، آسیب‌های زیادی به همراه دارد.
او در این باره تصریح می‌کند: این توقف می‌تواند تاثیر بیدارکننده داشته باشد. در این مورد هشدار من به رئیس کل بانک مرکزی این است که در حوزه سیاست‌های بانک مرکزی عدم تقارن داریم. درزمانی که آن‌ها می‌خواهند تورم را کنترل کنند، فرض کنید یک اشتباه کوچک در تغییر نرخ بهره یا تغییر سیاست‌های سرمایه گذاری و سپرده و... داشته باشند؛ این اشتباهات به شدت بازار‌ها را بیدار می‌کند. کماکان در دوره روحانی و احمدی نژاد هم بیدارسازی‌ها فاجعه آفرین بود.
به گفته وی، به همه این ریسک‌ها اتفاقات دیگر از جمله تشدید تحریم‌ها، تغییر در دسترسی به ذخایر ارزی کشور و ... را می‌توان اضافه کرد ولی فعلا برای سال آینده پیش بینی ما همچنان اتفاقاتی است که در سال ۲۰۲۳ بوده و من پیش بینی متفاوتی برای سال ۲۰۲۴ ندارم.