اقتصاد۲۴- موضوع تثبیت قیمت دلار یا مهار تورم را که در روز‌های اخیر از چند تریبون مجزا از سوی طرفداران دولت سیزدهم مطرح شد، می‌توان به مثابه راهبردی تبلیغاتی یا ادعایی جانب‌دارانه در نظر گرفت. موضوعی که به اعتقاد برخی رسانه‌ها آخرین حربه تبلیغاتی دولت ابراهیم رئیسی در وضعیت بحران‌زده اقتصاد ایران است.
اینکه قیمت دلار از ابتدای امسال در محدوده‌ای مشخص نوسانات ناچیزی دارد، موضوعی است که چرایی آن بار‌ها از سوی کارشناسان اقتصادی بحث و بررسی شده است؛ اما اینکه دلار قرار بود ۲۰۰ هزار تومانی شود و با لطف و تدبیر دولت فعلی در روندی باثبات نوسان دارد، ادعایی‌ست که راستی آن باید آزموده شود! تجارت‌نیوز در گفتگو با پیمان مولوی، اقتصاددان این موضوع را مورد بررسی قرار داده است که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید.
آیا اینکه ممکن بود دلار ۲۰۰ هزار تومانی شود و تورم سه رقمی، اما تدبیر دولت سیزدهم مانع این موضوع شده است، ادعای درستی است؟
سوال این است که آیا تحصیلات افرادی که این ادعا را مطرح می‌کنند، در حوزه اقتصاد است؟ خبره و صاحب‌نظر شدن در هر حوزه‌ای نیازمند ۱۰ هزار ساعت مطالعه و کار عملی است تا به نقطه قابل قبولی برسد. باید توجه داشت افرادی که در حوزه سیاسی اظهار نظر می‌کنند، لزوما در حوزه اقتصاد، دانش، تجربه و درک به روزی ندارند.
یکی از ارکان توسعه هر کشور این است که افراد در حوزه تخصصی خود اظهار نظر کنند. بنابراین، حرف‌های غیرتخصصی برای افراد متخصص جذاب نیست. متاسفانه حرف‌های کلی، غیرتخصصی و سیاسی نمی‌تواند تاثیرگذار باشد. تعصب، نگاه سیاسی و ذی‌نفعانه داشتن در حوزه علمی جایز نیست. به طور مثال، کسی با پزشکی یا مهندسی عمران شوخی نمی‌کند. همین‌طور هم کسی نمی‌تواند با اقتصاد و سیاست‌های اقتصادی شوخی کند.
آیا شما معتقدید که تورم به اندازه‌ای نبوده که قیمت دلار را ۲۰۰ هزار تومانی کند؟
باید توجه داشت که تورم در ایران هر عددی باشد مابه‌التفاوت آن با تورم در آمریکا، عددی بااهمیت است؛ به طور مثال در سال گذشته متوسط نرخ دلار در اقتصاد ایران تقریبا ۳۵ هزار تومان بود. در سالی که دولت در حال تغییر بود، تورم در کشور حدود ۴۰ درصد بود. اگر تورم در آمریکا پنج درصد و در ایران ۴۵ درصد باشد، ارزش ریال ۴۰ درصد کاهش پیدا خواهد کرد. دقیقا در حال حاضر ما در نقطه کاهش ۴۰ درصدی ریال هستیم. برای سال‌های آتی هم همین روند مصداق دارد. تا زمانی که تورم وجود دارد کاهش ارزش ریال ادامه‌دار است.
بیشتر بخوانید: عقب نشینی دلار در نیمه اول کانال ۵۰ هزار تومان
با توجه به این توضیح می‌توان گفت که قیمت ۲۰۰ هزار تومانی برای دلار، دور از واقعیت بوده است؟
اگر در سال ۱۴۰۱، تورم ۲۰۰ درصدی بود، احتمال داشت که قیمت دلار به ۱۵۰ تا ۲۰۰ هزار تومان برسد، اما واقعیت این است که چنین تورمی در کشور نداشته‌ایم. این گزاره که «ما اجازه ندادیم دلار ۲۰۰ هزار تومانی شود»، بخشی از آن به تورمی برمی‌گردد که متاسفانه هنوز کنترل نشده است. اما در نهایت، تورم کار خود را می‌کند و نتیجه خود را روی بازاری مثل ارز خواهد گذاشت. هر اندازه که بانک مرکزی عنوان کند که تورم را قبول ندارم و نرخ ارز را تثبیت می‌کنم، اما چگونه می‌شود در کشوری تورم باشد و کاهش ارزش پول ملی را تجربه نشود.
آیا کنترل قیمت دلار در کانال ۵۰ هزار تومانی، یک افتخار است؟
اگر بخواهیم واقعیت‌های کف بازار را ببینیم، در بسیاری از حوزه‌ها شاهد این هستیم که فعالان کسب و کار در تخصیص و دریافت ارز با مشکل روبرو هستند و چرخه‌های عملیاتی آنها، در حال طولانی‌تر شدن است. به نظر می‌رسد که چندین سال پیاپی، با کنترل واردات در وزارت صمت و همچنین نحوه تخصیص ارز در بانک مرکزی، واردات به‌شدت سرکوب شده است. از ابتدای امسال تا انتهای امسال نزدیک به هزار و ۸۰۰ هزار میلیارد تومان خلق نقدینگی خواهیم داشت. با دلار ۵۰ هزار تومانی، این نقدینگی تقاضایی در حدود ۳۵ تا ۴۰ میلیارد دلار را ایجاد می‌کند.
شما به تقاضای ۴۰ میلیارد دلاری اشاره کردید؛ آیا ظرفیتی برای پاسخ به این تقاضا وجود دارد؟
ما با فروش نفت و صادرات غیرنفتی کشور نمی‌توانیم این میزان تقاضا را پوشش دهیم. این موضوع در سمت تقاضا، خود را با تورم نشان می‌دهد. ملک ۵۴ درصد رشد کرده، مواد خوراکی، طلا و کالا‌های دیگر هم رشد داشته‌اند و تنها چیزی که ثابت مانده دلار است.
نکته اساسی این است که چگونه می‌شود رقم دلار را ثابت نگاه داشت؟ زیرا دوستان اعتقادی به فنر ارزی ندارند! اما ما دوست نداریمبیش از این فقیر شویم. امیدوارم شاهد روزی که آقای جهانگیری دلار ۴۲۰۰ تومانی را معرفی کرد و ۶ ماه بعد از آن، دلار ۱۸ هزار و ۵۰۰ تومان شد، نباشیم. متاسفانه در اقتصاد ایران شاهد تکرار چندین باره این جهش‌های قیمتی بوده‌ایم و تکرار آن، گزاره‌ای قطعی است.
این جهش‌های قیمتی چگونه اتفاق می‌افتند؟
باید در نظر داشت تا زمانی که رشد اقتصادی ایجاد نکنیم، این روند ادامه دارد و شاهد چنین پرش‌های قیمتی برای ارز خواهیم بود. رشد اقتصادی ما در گرو رفع تحریم‌هاست. از سوی دیگر اگر یک سیاست پولی منسجم ضدتورمی نداشته باشیم، با روش ها‌ی فعلی فقط می‌توانیم جهش دلار را به تعویق بیاندازیم.
تا چه زمانی می‌توان اثر تورم را بر دلار به تعویق انداخت؟
هیچ کس نمی‌داند. جالب این است هر کسی هم بگوید من می‌دانم شارلاتان است. زیرا دلار در ایران و هر جای دیگر بر اساس یک‌سری اتفاقات سیاسی، بین‌المللی و اقتصادی رقم می‌خورد. اما اگر در سال آینده متوسط قیمت دلار حوالی ۵۰ هزار تومان باقی بماند، ما شاهد روند عجیب واگرایی تورم و ارزش پول ملی خواهیم بود. این یعنی سایر دارایی‌ها رشد خواهد کرد و پنجره تبدیل آن دارایی‌ها به دلار برای خروج سرمایه راحت‌تر خواهد شد.
با توجه مفروضات فعلی ارزش ذاتی دلار چقدر است؟
براساس برآورد ما از ابتدای سال جاری، قرار گرفتن متوسط قیمت دلار بین رقم ۴۹ تا ۵۰ هزار تومان قابل پیش‌بینی بود. آنچه به آن تثبیت گفته می‌شود، در واقع متوسط نرخ ارز است؛ بنابراین بر اساس کاهش ارزش پول ملی، قرارگرفتن قیمت دلار در همین مقدار کنونی، از ابتدای سال قابل پیش‌بینی بود. اگر تورم در ایران حدود ۴۰ درصد و در آمریکا سه درصد باشد، مابه‌التفاوت آن ۳۷ درصد می‌شود و متوسط ارزش ریال به میزان ۳۷ درصد، مستعد کاهش ارزش است.
به اعتقاد شما بزرگترین ریسک سال آینده برای بازار ارز چیست؟
آمدن یک جمهوری‌خواه به کاخ سفید و کم‌شدن فروش نفت ایران در سال آینده میلادی، یک ریسک بزرگ برای اقتصاد ایران خواهد بود. در این صورت دلار همانند الگوی جهش ۴۲۰۰ تومانی به ۱۳ هزار تومانی عمل خواهد کرد.
اکنون فرصت خوبی برای ورود به بازار ارز است؟
تاکید من در حوزه دلار و طلا و ابزار‌هایی که مردم برای حفظ ارزش دارایی‌هایشان استفاده می‌کنند، این است که همواره به صورت مداوم و میانگین عمل کنند؛ به این معنا که معتقدم ورود نقطه‌ای گزینه خوبی نیست و حفظ میانگین همیشه مهم است.
گفتنی‌ست طی روز‌های اخیر، بخشی از سخنان عجیب یک مقام ارشد نظامی سپاه پاسداران منتشر شد که اظهار کرده بود: «بزرگترین کاری که دولت انجام داده، موضوع مهار است که بسیاری از افراد مطلع نیستند!» وی توضیح داد که دولت «دلاری که می‌خواست ۲۰۰ هزار تومان و تورمی را که می‌خواست سه رقمی شود، مهار کرد.» محمد اکبرزاده افزوده بود: «فتنه‌ها بر این [استوار]است که دولت را ناکارآمد نشان دهند، اما مردم باید بدانند رای دادن و مطالبه‌گری پیوست دارد و باید رعایت شود.»
این دست اظهارات درباره قیمت دلار البته به شکلی دیگر در یک مصاحبه از یحیی آل‌اسحاق هم مطرح شده بود که این شائبه را مطرح کرد که دولت قصد دارد در آستانه انتخابات مجلس، دستاوردسازی کند.