اقتصاد۲۴-سایه کمبود دارو همچنان بر سر ایران سنگینی می‌کند. ابتدای سال و انتهای سال هم ندارد. گاهی صحبت از دارو‌های رایج در نسخه‌های معمول پزشکان است و گاهی دارو‌های بیماران خاص. مجلس و سازمان غذا و دارو هم توپ را به زمین یکدیگر می‌اندازند و مقصر را دیگری می‌دانند. نتیجه آن هم چیزی نیست جز تداوم آوارگی بیماران در داروخانه‌ها و بازار غیررسمی برای پیدا کردن داروی مورد نیاز خود.
ابتدای آذرماه بود که بهرام عین‌اللهی، وزیر بهداشت گفت کمبود دارو نداریم و وضعمان خوب است. حالا، اما برخی از بیماران از کمبود دارو‌های مورد نیاز خود می‌گویند. از بیماران SMA گرفته تا آن‌ها که به دنبال «وارفارین» در فضای مجازی می‌گردند. بیمارانی که می‌گویند هم باید نگران قیمت دارو باشند، هم پیدا کردن آن.
همزمان در بازار غیررسمی، به هر میزانی که تقاضا کنید، دارو در دسترس است. دارو‌هایی که در کمتر از ۲ ساعت در تهران و تا ۲۴ ساعت در شهر‌های دیگر به دست متقاضی می‌رسد.
سخنگوی انجمن داروسازان ایران در ماجرای کمبود دارو از مجلس گرفته تا پزشکان را دخیل می‌داند، اما می‌گوید وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو کمترین تقصیر را دارند!
باز هم پای بودجه در میان است
شهاب‌الدین جنیدی جعفری، عضو هیأت مدیره و سخنگوی انجمن داروسازان ایران به «تجارت‌نیوز» می‌گوید: «کمبود دارو تقریبا همیشه بوده، مهم نسبت رشد و کاهش آن است. میزان ارز پیشنهادی سازمان غذا و دارو و وزارت بهداشت بیشتر از آن چیزی بود که تخصیص پیدا کرد. یکی از دغدغه‌های اصلی سازمان غذا و دارو همین تخصیص ارز است و توانسته است با این میزان ارز بازار دارو را مدیریت کند.»
بیشتر بخوانید:۴۰ درصد داروخانه داران در آستانه ورشکستگی
او ادامه می‌دهد: «تصمیم به تخصیص ارز مربوط به یک سازمان است، ثبت سفارش در سازمان دیگری صورت می‌گیرد و.... وقتی این روند زمان‌بر باشد، قاعدتا در زمان رسیدن دارو به بازار هم اثر می‌گذارد. پس باید کمبود دارو را از چند منظر بررسی کرد.»
جنیدی می‌گوید: «آیا این موضوع فقط بر عهده وزارت بهداشت است؟ خیر! برای اینکه وزارت بهداشت با آمارنامه و میزان مصرف داروها، بودجه مورد نیاز را پیش‌بینی کرده است. وقتی آن میزان بودجه اختصاص پیدا نمی‌کند و ارز هم به موقع نمی‌رسد، وضعیت همین می‌شود. نوع ارز هم مهم است. گاهی از ما دلار می‌خواهند، گاهی یورو، روپیه و.... این‌ها مواردی است که در حوزه تخصصی وزارت بهداشت نیست.»
مقصر کمبود دارو کیست؟
سخنگوی انجمن داروسازی ایران می‌گوید: «باید میان دستگاه‌ها هماهنگی صورت گیرد. وزارت بهداشت برای بودجه مورد نیاز از مجلس درخواست می‌کند. بودجه مصوب به بانک مرکزی ابلاغ می‌شود. بانک مرکز و سازمان برنامه و بودجه هم باید با هم هماهنگ شود تا زمانی که بودجه پرداخت شود. وقتی ۱۱۳ همت بودجه درخواست شود و ۶۹ همت بودجه تخصیص دهند، مشخص است که با کمبود دارو مواجه می‌شویم.»
جنیدی ادامه می‌دهد: «دستگاه‌هایی که گفتم، بیشترین کوتاهی را در بحث کمبود دارو داشتند. از نظر من، در کمبود دارویی کشور، وزارت بهداشت بی‌تقصیر است.»
کشمکش میان برخی از نمایندگان مجلس و سازمان غذا و دارو در روز‌های اخیر بالا گرفت. نمایندگان می‌گویند سازمان غذا و دارو باید جوابگو باشد و موانع تامین دارو و تجهیزات پزشکی از سوی این سازمان رفع شود.
مجموعه‌های اطلاعاتی عملکرد مسئولان مرتبط را رصد کنند
سخنگوی انجمن داروسازان ایران در این مورد می‌گوید: «مجلس می‌گوید مقصر وزارت بهداشت و سازمان غذا و داروست، در حالی‌که ارز تخصیص نداده‌اند. وقتی می‌گویند وزارت بهداشت مقصر است، بگویند که کجا کوتاهی کرده و باید چه اقداماتی می‌داشته و انجام نداده است.»
او ادامه داد: «مجموعه‌های اطلاعاتی باید رصد کنند که کدام یک از مسئولان یا دستگاه‌ها واقعیت را می‌گویند. اقدامات هر کدام از آن‌ها کارشناسی‌شده نباشد، باید به آن‌ها تذکر دهند.»
انجمن داروسازان ایران: کمبود دارو کاهش پیدا کرد
اگرچه برخی از بیماران و پزشکان از کمبود دارو در کشور می‌گویند، اما سخنگوی انجمن داروسازان ایران می‌گوید که کمبود اقلام دارویی در کشور کاهش پیدا کرده است. این درحالی است که همین حالا برخی از اقلام دارویی با سهمیه به دست داروخانه‌ها می‌رسد.
به نظر می‌رسد مسئولان مرتبط با حوزه دارو، همین که داروی مورد نظر به صورت سهمیه‌بندی در داروخانه‌های کشور توزیع شد، آن را از لیست کمبود‌ها خط می‌زنند! سهمیه‌هایی که گاه به سختی به دست بیماران می‌رسد.
با این حال جنیدی، سخنگوی انجمن داروسازان ایران می‌گوید: «کمبود دارویی در کشور کاهش پیدا کرده است. سال گذشته در این بازه زمانی، ۴۰۰ قلم دارو کمبود داشتیم، اما حالا کمتر از ۱۰۰ قلم دارو کمبود داریم. تعداد بسیار زیادی از این اقلام دارویی هم مربوط به بیماری‌های خاص است.»
نسخه‌نویسی پزشکان در نظام دارویی خلل ایجاد می‌کند
جنیدی در ادامه می‌گوید: «ضمن آنکه نحوه تجویز دارو، مصرف خودسرانه، تبلیغات فضای مجازی و حضور برخی پلتفرم‌ها در عرضه دارو نیاز کاذب دارویی در کشور ایجاد کرده است.»
او توضیح می‌دهد: «ممکن است برخی از پزشکان برند‌های خارجی دارو را تجویز کنند. این موضوع هم در نظام دارویی خلل ایجاد می‌کند. این موارد باعث می‌شود که از برخی کشور‌ها مانند ترکیه از طریق مسافر واردات قاچاقی دارو صورت بگیرد. این هم به دلیل عدم توجه و نظارت به دارونامه رسمی کشور است.»
سخنگوی انجمن داروسازان ایران می‌گوید: «به همین دلیل طی ادوار مختلف، وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو به پزشکان توصیه کرده‌اند که از تجویز دارو‌های برند خارجی که در کشور وجود ندارد، اجتناب کنند. پزشکان دارو‌هایی تجویز کنند که در سیستم دارویی کشور وجود داشته باشد. درصدی از نیاز‌های دارویی کشور که به صورت کمبود دارو خود را نشان می‌دهد، ناشی از پافشاری برخی از پزشکان به برخی از برند‌های خارجی است که نمونه داخلی آن در کشور وجود دارد.
برخی از دارو‌های تولید داخل به بدن بیماران سازگار نیست
در حالی‌که جنیدی می‌گوید اصرار پزشکان بر برند خارجی داروها در نظام دارویی کشور خلل ایجاد کرده، برخی از بیماران می‌گویند دارو‌های داخلی به بدن آن‌ها سازگار نیست و باید از نسخه‌های خارجی آن استفاد کنند.
جنیدی در این مورد به تجارت‌نیوز می‌گوید: «برخی از بیماران ممکن است یک برند دارویی به بدن آن‌ها سازگار باشد. در چنین مواردی وزارت بهداشت وضعیت را بررسی می‌کند و معمولا به صورت فوریتی دارو را وارد می‌کند. این موضوع هم به دلیل استاندارد نبودن داروی تولیدی کشور نیست، بلکه به دلیل تفاوت‌های فردی در بین بیماران است. گاهی هم ممکن است برند خارجی سازگار نباشد و عکس این موضوع اتفاق بیفتد.»
افزایش تعداد داروخانه‌ها در ایران
سخنگوی انجمن داروسازان ایران علاوه بر مجلس و پزشکان، تعداد داروخانه‌ها را هم در ماجرای کمبود دارو موثر می‌داند. در مجموع جنیدی لیست بلندبالایی برای وضعیت فعلی ارائه می‌دهد، اما همچنان وزارت بهداشت را از آن مبرا می‌داند!
او می‌گوید: «افزایش بی‌رویه تعداد داروخانه‌ها هم در کمبود دارو تاثیر دارد. تولید دارو در کشور تغییر چندانی نکرده، در حالی‌که تعداد داروخانه‌ها بیش از ۳۰ درصد افزایش پیدا کرده است؛ بنابراین ممکن است برخی اقلام دارویی در یک داروخانه نباشد و داروخانه دیگری پیدا شود.»
قاچاق معکوس دارو به افغانستان و عراق
نکته دیگر در بازار داروی کشور، قاچاق معکوس است. یعنی دارو‌هایی که به صورت قاچاقی از ایران به کشور‌های دیگر صادر می‌شود. هر چقدر که بیماران در داخل کشور به سختی داروی مورد نیاز خود را پیدا می‌کنند، قاچاق دارو به آسانی صورت می‌گیرد.
سخنگوی انجمن داروسازان ایران در این مورد می‌گوید: «از آنجاکه قیمت نهایی فرآورده‌های دارویی تغییر کرده، میزان قاچاق معکوس کمتر شده است، اما همچنان وجود دارد و به کشور‌های افغانستان و عراق قاچاق معکوس دارو صورت می‌گیرد.»