اقتصاد۲۴- در سال‌های اخیر، تالاب‌های زیادی در سراسر جهان، از جمله ایران، به دلیل عوامل مختلفی مانند خشکسالی، برداشت بی‌رویه آب و آلودگی‌های زیست‌محیطی، خشک شده‌اند.
استان‌های مختلف در ایران درگیر خشکسالی تالاب‌ها و دریاچه‌ها هستند، از جمله اصفهان، خوزستان و فارس. امروز رسانه‌ها از خشک کردن تقریبا کامل دو دریاچه در استان فارس خبر دادند.
آنگونه که تسنیم گزارش داده، عطا پورشیرزاد مدیرکل حفاظت محیط زیست استان فارس گفته است: «استان فارس ۱۴ تالاب با مساحتی حدود ۲۰۹ هزار هکتار دارد که از این تعداد، شش تالاب در حال حاضر به طور کامل خشک هستند. تالاب پریشان وضعیت اسفباری دارد و بیش از ۵۰ میلیون مترمکعب زیر بستر این تالاب خالی شده و فرونشست‌ها در جای جای پریشان در حال رخ دادن است. تالاب بختگان کاملاً خشک شده و کارکرد اکولوژیک آن به حداقل رسیده، اما وضع تالاب کمجان کمی رضایت‌بخش است.»
بیشتر بخوانید:تالاب میقان اراک در معرض نابودی
تالاب‌های پریشان و بختگان، دو تالاب مهم استان فارس و زیستگاه انواع مختلفی از پرندگان مهاجر و بومی، آبزیان و گیاهان آبزی بودند. خشک شدن این تالاب‌ها تأثیرات منفی زیادی بر محیط زیست و اقتصاد منطقه می‌گذارد.
عوامل خشک شدن تالاب‌ها
خشک شدن تالاب‌ها عوامل مختلفی دارد. از جمله این عوامل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد
خشکسالی
خشکسالی‌های اخیر یکی از عوامل اصلی خشک شدن این تالاب‌ها بوده است. ایران و از جمله استان فارس در سال‌های اخیر با کاهش بارندگی مواجه بودند. متوسط بارندگی در این استان در دهه گذشته کاهش چشمگیری داشته. به گونه‌ای که در سال جاری میانگین میزان بارندگی از ابتدای مهر تا کنون، نسبت به مدت مشابه پارسال ۵۸ درصد کاهش یافته است. این شرایط منابع آبی تالاب‌ها را محدود می‌کند.
برداشت بی‌رویه آب
از آب تالاب‌ها در استان‌های مختلف برای مصارف کشاورزی، صنعتی و شهری استفاده می‌شود. این برداشت بی‌رویه باعث شده است که سطح آب تالاب‌ها کاهش یابد.
تغییر اقلیم
تغییر اقلیم نیز یکی از عواملی است که باعث خشک شدن تالاب‌ها می‌شود. این پدیده الگو‌های بارندگی را تغییر می‌دهد و باعث می‌شود که در برخی مناطق بارش کاهش و در برخی مناطق افزایش یابد.
پیامد‌های خشک شدن تالاب‌های پریشان و بختگان
خشک شدن تالاب‌ها در استان‌های مختلف پیامد‌های زیست‌محیطی و اقتصادی زیادی داشته و دارد. از جمله این پیامد‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
کاهش تنوع زیستی
تالاب‌ها زیستگاه انواع مختلفی از گیاهان و جانوران هستند. خشک شدن آنها می‌تواند منجر به کاهش تنوع زیستی منطقه و تأثیرات منفی بر اکوسیستم منطقه بگذارد.
افزایش فرسایش خاک
تالاب‌ها همچنین نقش مهمی در جلوگیری از فرسایش خاک دارند. خشک شدن آنها فرسایش خاک را افزایش می‌دهد و تأثیرات منفی بر کشاورزی و محیط زیست منطقه می‌گذارد.
آلودگی آب
تالاب‌ها می‌توانند به عنوان تصفیه‌کننده‌های طبیعی عمل کنند در نتیجه نبود آنها آلودگی را در خاک و آب افزایش می‌دهد و تأثیرات منفی بر سلامت انسان و محیط زیست منطقه خواهد داشت.
بیکاری، فقر و مهاجرت
در جوامع محلی با بهره‌گیری از تالاب‌ها و اکوسیستمی که پیرامون آنها شکل گرفته بود، در طول سالیان دراز، مشاغل بومی مختلفی ایجاد شدند که عمده آنها بر مبنای کشاورزی، دامپرروی، ماهیگیری و صنایع دستی قرار داشتند. با خشک شدن تالاب‌ها و نبود مشاغل جایگزین، معیشت مردم در این مناطق با مشکلات جدی مواجه شده است.
به عبارت دیگر، خشک شدن تالاب‌ها می‌تواند منجر به بیکاری، فقر و مهاجرت مردم محلی شود که تأثیرات منفی بر جامعه و اقتصاد منطقه می‌گذارد.
افزایش ریزگرد‌ها
خشک شدن تالاب‌ها، آنها را به بستری برای تولید و انتشار ریزگرد‌ها در منطقه تبدیل می‌کند.
آیا راه نجاتی هست؟
با وجودی که در مورد برخی دریاچه‌ها و تالاب‌های کشور دیگر امید چندانی برای احیا باقی نمانده است، اما می‌تواند با اقداماتی از مرگ تالاب‌های باقی مانده جلوگیری کرد. از جمله:
-اقدامات لازم برای مقابله با خشکسالی، از جمله مدیریت منابع آب و افزایش بهره‌وری آب
-کنترل برداشت‌های بی‌رویه آب از رودخانه‌های منتهی به این تالاب‌ها
-کاهش آلودگی‌های زیست‌محیطی
-اجرای طرح‌های احیای تالاب‌ها با مشارکت مردم و سازمان‌های مردم‌نهاد
خشک شدن تالاب‌های پریشان و بختگان یک هشدار جدی برای حفاظت از تالاب‌های ایران است. این تالاب‌ها نقش مهمی در حفظ محیط زیست و تنوع زیستی کشور ایفا می‌کنند و باید از هرگونه آسیب به آنها جلوگیری شود.