اقتصاد۲۴- موعد انتخابات که می‌رسد انگار فصل تازه‌ای نیز در انواع مناسبات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی کشور گشوده می‌شود.
از همان موقع که فرم‌های ثبت نام پر می‌شود تا اخبار رد صلاحیت‌ها و در مورد انتخابات‌های مجلس و شورای شهر که دیگر بستن لیست‌ها نیز خودش ماجرایی تازه است.
در این میان، اما کاندیدا‌های انتخاباتی تلاش می‌کنند که همواره بهترین و بیشترین تبلیغات را داشته باشند و در شهرستان‌ها نیز این رقابت‌ها ابعاد متفاوتی نیز به خود می‌گیرد.
به گزارش اقتصاد ۲۴، اما هر چه تبلیغات انتخاباتی دوران ریاست جمهوری برای صداوسیمایی که پسوند ملی را به دوش می‌کشد فایده‌ای نداشته است، اما در عوض به نظر می‌رسد اسفند امسال صداوسیما قرار است با آنتن فروشی و البته تبلیغات انتخاباتی پول خوبی را در بحبوحه تبلیغات انتخاباتی کاسب شود.
موضوع جذاب درآمد‌های صداوسیما
کما اینکه باید توجه داشت که درآمد صداوسیما از تبلیغات، همیشه موضوع جذابی برای رسانه‌ها و البته مخاطبان تلویزیون است. البته که تا پیش از این تعرفه تبلیغات تجاری و درآمد‌های نجومی حاصل از آن، همواره مورد پرسش گری بوده است، اما از امسال تعرفه‌ها و درآمد‌های رسانه ملی از تبلیغات سیاسی هم چاشنی کار شده و کارشناسان و رسانه‌ها و حتی شهروندان عادی هم می‌تواند رقم‌های میلیاردی را کنار هم بگذارند و جمع بزنند و دخل‌و‌خرج سازمان صداوسیما را تا ریال آخر حساب کنند.
این البته در حالی است که درآمد صداوسیما از محل ردیف بودجه دولتی، فروش تبلیغات تجاری و برنامه‌های مشارکتی و حالا هم تبلیغات سیاسی محاسبه می‌شود که البته در این میان تنها بودجه رسمی دولتی است که عدد و رقم مشخصی دارد. باقی درآمد‌ها معمولا با تخمین‌های رسانه‌ها حساب می‌شود. مثلا بر اساس تخمین‌های رسانه‌ای مختلف و عجیب‌وغریب، تا پایان امسال، چیزی در میان ۱۶ تا ۷۰ هزار میلیارد تومان درآمد صداوسیما خواهد بود.
حال، اما به گزارش اقتصاد ۲۴، پیمان جبلی، رئیس سازمان صدا و سیما روز چهارشنبه ۲۰ دی در حاشیه هیأت دولت در جمع خبرنگاران گفته بود: همکاران ما در سازمان یک تلاش بسیار پیچیده و شبانه روزی را در ماه‌های اخیر انجام دادند که ما بتوانیم به تعداد ۲۰۰ کانال انتخاباتی به تعداد حوزه‌های انتخابیه در اختیار نامزدها قرار دهیم.
وعده‌ای برای تبلیغات
پیمان جبلی همچنین با بیان اینکه «تمام نامزد‌هایی که در یک حوزه انتخابیه هستند به یک میزان مبلغ از آن‌ها دریافت خواهد شد»، گفته است: «قانون به ما اجازه داده که هزینه تمام شده را از نامزد‌های محترم دریافت کنیم، هزینه‌ای را که الان اعلام کردیم و حوزه‌های انتخابیه هزینه خاص خودشان را به نامزد آن حوزه اعلام کردیم، این هیچ نسبتی با هزینه‌های تمام شده ندارد یعنی ما حداقلی را در نظر گرفتیم برای هزینه‌های انجام شده در آن حوزه انتخابیه و ارزش آنتن صدا و سیما در تمام حوزه‌های انتخابیه‌ای که هزینه ثبت نام و هزینه استفاده از این فرصت به نامزد‌های محترم اعلام شده، بسیار بیشتر از رقمی است که اعلام شده است». او در عین حال گفته است که «امیدواریم همه بتوانند از این امکان استفاده کنند».
به گزارش اقتصاد ۲۴، در همین راستا اعلام شد که نامزدها باید از طریق سامانه ستاد تبلیغات برای تبلیغات تلویزیونی ثبت نام کنند، یعنی بر اساس آنچه گفته شده است، هر نامزد باید ویدئو‌های خود را در قالب مصوب سازمان صدا و سیما تولید کند. این بسته تصویری که حدود بیست دقیقه خواهد بود، شامل ویدئوی حامیان، سوابق، برنامه‌ها و دیدگاه‌های نامزد خواهد بود. تعداد پخش و بازپخش در هر حوزه انتخابیه متناسب با تعداد نامزد‌هایی است که برای تبلیغات تلویزیونی نام‌نویسی کرده‌اند. چنانچه نامزد نتواند تبلیغات خود را با قواعد مصوب تولید کند یا از تبلیغات تلویزیونی منصرف شود، مبلغ دریافتی برگردانده نخواهد شد.
در نهایت با اعلام صداوسیما به نامزدها برای استفاده از ۲۰۰ شبکه محلی، رقم دریافتی از هر نامزد ۵ تا ۷۰ میلیون خواهد بود که در تهران به بالای ۱۰۰ میلیون می‌رسد؛ مثلا در مورد شهر تهران، نامزد انتخاباتی برای ثبت‌نام در سامانه تبلیغات ۲۰ دقیقه‌ای تلویزیون ویژه انتخابات مجلس، باید رقم ۱۵۰ میلیون تومان بپردازد و این یعنی دقیقه‌ای ۷ میلیون تومان.
طبق اعلام سخنگوی ستاد انتخابات کشور، ۲۴ هزار و ۸۲۹ نفر برای انتخابات مجلس ثبت‌نام قطعی داشتند؛ این یعنی به طور میانگین حداقل ۴۲۳ میلیارد تومان درآمد سازمان صداوسیما از انتخابات مجلس دوازدهم خواهد بود.
آن هم در حالی که انتخابات دوازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی و ششمین دوره مجلس خبرنگان رهبری به صورت همزمان در روز ۱۱ اسفند امسال در سراسر کشور برگزار می‌شود.
ماده ۱۴ قانون اصلاح انتخابات و درآمدزایی برای صداوسیما چه می‌گوید؟
اما ماجرا چیست؟ چطور به یکباره صداوسیما وارد عرصه تبلیغات انتخابات مجلس آن هم به شرط درآمدزایی شده است. به گزارش اقتصاد ۲۴، طبق ماده ۱۴ قانون اصلاح موادی از قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی مصوب ۱۴۰۲/۵/۱ مجلس شورای اسلامی، سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران مکلف است به‌منظور ترویج هنجار‌های انتخاباتی و نهادینه کردن آن در فرهنگ عمومی نسبت به تبیین جایگاه مجلس، وظایف نمایندگان و فرایند انتخابات اقدام نماید و همچنین برنامه‌های آگاهی‌بخشی و آموزش انتخاباتی را که وزارت کشور یا هیأت مرکزی نظارت بر انتخابات ضروری تشخیص می‌دهند و نیز کلیه اعلامیه‌ها و اطلاعیه‌های مربوط به انتخابات را از شبکه‌های سراسری یا محلی صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران پخش کند.
رسانه ملی اکنون مدعی است که به منظور رعایت عدالت در حق نامزد‌های انتخابات مجلس شورای اسلامی اقدام به راه‌اندازی ۲۰۰ شبکه تلویزیونی در شهر‌های مختلف کشور کرده تا نامزد‌های انتخابات از فرصتی برابر برای تبلیغات برخوردار شوند.
اساسا در همین راستا بود که پیمان جبلی، رئیس سازمان صدا و سیما در ۲۵ دی در برنامه گفتگوی ویژه خبری شبکه خبر گفت: پیش از این امکان استفاده از ظرفیت صداوسیما برای تبلیغات انتخابات مجلس وجود نداشت که با اصلاح قانون انتخابات، اجازه‌ای برای استفاده از صداوسیما برای تبلیغات داده شد و تصمیم بر آن شد در کنار شبکه‌های استانی و ملی ۲۰۰ کانال انتخاباتی راه‌اندازی شود تا با استفاده از این ظرفیت اقدامی برای گسترش عدالت فراهم شود.
ادعای بیشتر بودن هزینه‌ها از درآمدی که می‌آید
البته محمدصالح مفتاح، دبیر ستاد انتخابات سازمان صداوسیما نیز در این میان با اشاره به هزینه‌های تبلیغات انتخاباتی در صداوسیما و در توضیح این قانون می‌گوید: قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی در مواد ۷۴ و ۸۱، ضوابط استفاده از بستر‌های عمومی برای تبلیغات را مشخص کرده است. در آیین نامه همین قانون که در هیأت دولت به تصویب رسیده است، شرایط و ضوابط تعیین هزینه‌های تبلیغات تعیین شده و گفته شده که این مبالغ می‌تواند بر اساس هزینه تمام شده آن خدمت در نظر گرفته شود. طبق قانون، تعیین هزینه‌های تبلیغات انتخاباتی صدا و سیما، به هیات‌های استانی بررسی تبلیغات و هیات‌های اجرایی استانی واگذار شده است. ساز و کاری پیش‌بینی شده بود برای اینکه هم هزینه‌های بالایی گرفته نشود و هم امکان بهره‌مندی عموم افراد از این بستر فراهم شود. بخشی از این پیشنهادات مورد تایید قرار گرفت و مبنای قیمت‌گذاری شد. مبنای محاسبه هزینه‌های انتخاباتی «بزرگی و کوچکی یک حوزه انتخابیه»، «امکانات اجرایی مورد نیاز» و «میزان پوشش فرستنده‌هایی که شبکه‌ها را در اختیار مردم قرار می‌دهد» است.
بیشتر بخوانید: اسامی داوطلبان جدید تأیید صلاحیت شده مجلس+ جدول
اما نکته این جاست که این دبیر ستاد سازمان صداوسیما می‌گوید: قاعدتاً این هزینه‌ها، هزینه تمام‌شده نیست و هزینه تمام‌شده عدد بسیار بزرگتری برای ماست. اما آنچه که ما به‌دنبال آن بودیم، این بود که یک بستر جدیدی برای تبلیغات ایجاد کنیم؛ چیزی که از قبل نبوده است. یعنی این ۲۰۰ کانال که پیش از این وجود نداشته و فقط مخصوص انتخابات ایجاد شده تا به نامزدها کمک کنیم که بتوانند از این امکان عمومی استفاده کنند.
یعنی مفتاح اکنون مدعی است که هزینه‌ها بیش از ارقامی خواهد بود که توسط نامزد‌های انتخاباتی پرداخت می‌شود.
هزینه متغیر از ۱۰۰ تا ۱۵۰ میلیون تومان و شاید پایین‌تر
نکته دیگر در این میان این است که دبیر ستاد انتخابات سازمان صداوسیما با بیان اینکه هزینه تبلیغات ۱۰۰ میلیون تومانی که اعلام شده مربوط به ۱۲ تا ۱۳ حوزه انتخابیه و برای حوزه انتخابیه تهران ۱۵۰ میلیون تومان و مابقی بسیار پایین‌تر از این اعداد است، گفته است: امکان تبلیغات را به نسبت هزینه‌ای که شده، شبه‌رایگان در خدمت نامزد‌های انتخاباتی قرار می‌دهیم.
دبیر ستاد انتخابات سازمان صداوسیما همچنین گفته بود که، قیمت‌گذاری کسر کوچکی از هزینه‌هاست و قاعدتا اگر کسی بخواهد بداند که ارزش واقعی آنتن صداوسیما چقدر است، می‌توان آن را با قیمت تبلیغات تجاری مقایسه کرد. تبلیغات تجاری به صورت ثانیه‌ای محاسبه می‌شود که عدد بسیار بزرگی است.
در این قیمت‌گذاری، اولا اگر به قیمت معمول تبلیغات توجه کنیم، می‌بینیم که ۱۰۰ میلیون تومان نسبت به هزینه‌هایی که انجام می‌شود، عدد بزرگی محسوب نمی‌شود. اگر بررسی کنید که برای چاپ پوستر و تولید محصولات رسانه‌ای چقدر هزینه می‌شود، می‌بینید که این عدد، عدد بزرگی نیست.
اما مساله این است که نخستین بار این مدیر سابق روابط‌عمومی سازمان صداوسیما بود که به درآمد ۴۲۳ میلیارد تومانی صداوسیما از محل تبلیغ نامزد‌های انتخابات مجلس اشاره کرد.
او روز جمعه با انتشار متنی کوتاه و طعنه‌آمیز در شبکه اجتماعی ایکس (توئیتر سابق) نوشت: با اعلام صداوسیما به نامزدها برای استفاده از ۲۰۰ شبکه محلی، رقم دریافتی از هر نامزد متغیر است که در تهران به بالای ۱۰۰میلیون تومان می‌رسد؛ به طور میانگین حداقل حدود ۴۲۳میلیارد تومان درآمد از انتخابات دوازدهم مجلس.
آیا چنین کاری در مسیر عدالت رسانه‌ای است؟
در ۷ روز فرصت تبلیغات انتخاباتی این کانال‌های انتخاباتی به صورت ۲۴ساعته در اختیار تبلیغات نامزدها قرار می‌گیرد و هر نامزدی ۲۰ دقیقه فرصت تبلیغات تصویری دارد که محور‌های آن هم مشخص است. برای مثال حوزه انتخابیه تهران ۲۴۰۰ نامزد انتخاباتی دارد که با توجه به اختصاص ۲۰ دقیقه برای هر نامزد، مجموعا ۴۸ هزار دقیقه برنامه صرف این حوزه خواهد شد. به بیان دیگر ۵ کانال تلویزیونی باید به مدت هفت روز به صورت شبانه‌روزی و بی‌وقفه تبلیغات پخش کنند.
حالا این برنامه پیچیده و عجیب را به کل کشور تسری بدهید. این کاری است که سازمان صداوسیما به‌گفته رئیس آن، درصدد است تا در طول هفت روز تبلیغات انتخابات در همه استان‌های کشور انجام دهد.
از سوی دیگر طبق جدولی که در روز گذشته برخی رسانه‌ها منتشر کردند، تعرفه تبلیغات برای نامزدها در استان‌های مختلف، متفاوت است. اگرچه شاخص‌های دقیق مربوط به نرخ‌گذاری این تعرفه‌ها هنوز منتشر نشده، اما احتمالا هزینه تبلیغ با توجه به تراکم نامزد‌های انتخاباتی و ظرفیت‌های پخش در هر استان تعیین شده است. کمترین رقم ۵ میلیون تومان و بیشترین رقم ۱۵۰ میلیون تومان محاسبه شده و رقم ۱۵۰ میلیون تومانی فقط برای نامزد‌های تهران است. در بیشتر استان‌ها کف و سقف این رقم چیزی میان ۲۰ تا ۷۰ میلیون تومان است. با این حساب می‌توان گفت به طور میانگین، صداوسیما حدود ۴۵ میلیون تومان از هر نماینده دریافت می‌کند تا تبلیغاتش را در تلویزیون پخش کند.
بیشتر بخوانید: دولت با افزایش حقوق مخالفت کرد با بودجه صداوسیما نه!
همچنین طبق اعلام سخنگوی شورای نگهبان، حدود ۱۱ نفر در انتخابات امسال برای تصدی هر کرسی مجلس رقابت خواهند کرد. با یک دو‌دوتا چهارتای ساده می‌توان دریافت که صداوسیما در هفت روز فرصت تبلیغاتی نامزدها، با پخش تبلیغات تصویری آنان به طور میانگین حدود ۴۹۵ میلیارد تومان کسب می‌کند که رقم بسیار خوبی برای یک دوره زمانی هفت‌روزه است. یعنی به ازای هر روز ۷۰.۷ میلیارد تومان و به ازای هر دقیقه حدودا ۴۹ میلیون تومان. به قول رئیس‌جمهور سابق کشور: علی برکت‌الله...، اما آیا این درآمد محقق می‌شود؟ آیا نامزدها ظرفیت پخش شبکه‌های استانی را برای تبلیغات خود انتخاب می‌کنند؟ هنوز چیزی مشخص نیست و باید منتظر ماند و دید که این ردیف درآمدی جدید در سازمان صداوسیما چگونه رقم‌های خود را محقق می‌کند.
این شرایط البته در حالی رقم می‌خورد که به گزارش اقتصاد ۲۴، بودجه صداوسیما رقمی حدود هشت هزار میلیارد تومان است و طبق گفته جلیلی، تعداد بینندگان تلویزیون حدود ۲۴ درصد است، و ازابتدای سال تاکنون هم برنامه خاص و متمایزی را روی آنتن تلویزیون نبرده و به نظر می‌رسد حالا مسئولان صداوسیما تصور می‌کنند که از این موقعیت بهترین سود را ببرند.
کما اینکه سال گذشته سازمان صداوسیما قیمت تیزر‌های تبلیغاتی‌اش را منتشر کرد و بر اساس تعرفه تبلیغاتی‌ای که صداوسیما منتشر کرده بود در کمترین حالت ۷ میلیارد و ۲۹۰ میلیون تومان و در بیشترین حالت ۱۳ میلیارد و ۷۰۰ میلیون تومان باید پرداخت می‌شد.
آن هم در حالی که اساسا این تعرفه‌ها برای ۲۰ ثانیه تبلیغات تعریف شده، و در واقع صداوسیما برای هر یک ثانیه تبلیغات از شبکه سه، در کمترین حالت ۳۶۴ میلیون تومان و در بیشترین حالت ۶۸۵ میلیون تومان دریافت می‌کند.
دخل های عجیب و گران صداوسیما
هم چنین با اعلام این جدول مشخص شد که دستکم صداوسیما هزینه پخش تبلیغات را دوبرابر کرده است چرا که پیش از پخش مسابقات جام جهانی گران‌ترین تبلیغات شبکه سه سیما برای زمان پخش سریال ثانیه‌ای ۳۲۷ میلیون تومان بود، اما برای مسابقات فوتبال در کمترین حالت از ثانیه‌ای ۳۶۴ میلیون تومان شروع می‌شود. همین مسئله نشان می‌دهد سودی که صداوسیما از پخش فوتبال به دست می‌آورد خیلی بیشتر از پخش سریال است.
حال نیز به نظر می‌آید که صداوسیما این بار نیز به مدد قانون جدید انتخابات تلاش دارد که به درآمد بزرگ تری دست یابد.
دستیابی که از همین ابتدا در عدالت طلبانه بودن آن تشکیک‌های جدی صورت گرفته است. این مساله که آیا همه نامزد‌های انتخاباتی در همه شهر‌های کوچک و شاید حتی محروم کشور آیا با این قیمت امکان استفاده از امکان تبلیغاتی که گفته شده توسط صداوسیما را دارند و آیا پخش این کلیپ‌های تبلیغاتی در شبکه‌های تازه راه‌اندازی شده اصلا دیده می‌شود؟ بخش زیادی از این شبکه‌ها اساسا قرار است برای انتخابات ایجاد شود و هیچ برنامه و سابقه‌ای در ذهن مخاطب ندارند و آیا پخش فیلم تبلیغاتی در این شبکه‌ها واقعا اکنون به‌صرفه‌تر از استفاده از شبکه‌های اجتماعی و بستر‌های آنلاین است؟
شبکه‌ای که در اسفند ماه قرار است ایجاد شود از اساس چه کمکی به روند تبلیغات کاندیدا خواهد داشت به جز اینکه در نهایت منجر به درآمدزایی برای صداوسیما شود؟
البته که نمایندگان سابق و فعلی و نامزد‌های انتخاباتی حتما تمام تلاش خود را برای تبلیغات خواهند کرد وقتی که همین چند ماه پیش فیش‌های دریافتی یکی از نمایندگان فعلی مجلس منتشر شد و مشخص شد که جدا از حقوق دریافتی، حدود ۱۰۰ میلیون تومان هزینه‌های جانبی در ماه نیز دریافت می‌کند.