اقتصاد ۲۴، حمیده قاسمی- سیاست تثبیت نرخ ارز برای کنترل تورم اگرچه طی ماه‌های اخیر توسط بانک مرکزی در پیش گرفته شده است که این روزها به نظر می‌رسد این سیاست شکست خورده و دلار به کانال ۵۵ هزار تومان هم رسیده است.
اما با این وجود تورم همچنان سر آرام گرفتن ندارد و با کوچکترین تحرک در بازار ارز دستخوش صعود می‌شود. سوال این است که دولت و بانک مرکزی در اجرای سیاست تثبیت نرخ ارز به منظور کنترل تورم توفیقی داشته اند؟ آیا برای کنترل تورم تنها تکیه بر تثبیت نرخ ارز کافیست و یا اقتصاد متورم و بیمار کشور نیازمند شرایط دیگری برای بهبود است.
کامران ندری، اقتصاددان و عضو هیات علمی دانشگاه امام صادق (ع) با اشاره به تجربه موفق تثبیت نرخ ارز و نتایج قابل قبول آن در دولت‌ها و ادوار گذشته به اقتصاد ۲۴، گفت: این تجربه طی چند دوره در اقتصاد کشور به اجرا درآمد و نمونه‌های موفق آن ابتدای دهه ۸۰ و همچنین بین سال‌های ۹۲ تا ۹۶ بود که حاکمیت موفق به تثبیت نرخ ارز در بازار و در نهایت کنترل و مهار تورم شده است.
وی با تاکید بر اینکه با این سیاست نمی‌توان انتظار صفر شدن تورم را داشت، افزود: مهم این است که در سایه اجرای این سیاست انتظارات تورمی تا حد زیادی کنترل شود که این اتفاق در دوره‌های یاد شده افتاد و توانست به ثبت تجربه موفق کنترل تورم منجر شود، اتفاقی که اکنون با وجود ماه‌ها تثبیت نرخ ارز تکرار نشده و اثر انتظاری این تثبیت بر نرخ تورم محقق نشده است.
تثبیت نرخ ارز در باور فعالان اقتصادی نمی‌گُنجد
ندری در خصوص دلایل عدم توفیق دولت در کنترل تورم با وجود توفیق بانک مرکزی در تثبیت نرخ ارز گفت: شاید در توجیه عدم این توفیق بتوان گفت فعالان اقتصادی هنوز به این باور نرسیده اند که بانک مرکزی می‌تواند نرخ ارز را در این محدوده و بازه نگه دارد و دلیل این عدم باور نیز به تجربیات سال‌های اخیر و جهش‌های مکرر نرخ ارز برمی گردد.
وی با اشاره به روند ثبات نرخ ارز و اعلام سازمان برنامه و بودجه به ثبات نرخ ارز تا پایان ۱۴۰۲ یادآور شد: حتی در همین چند ماهه با همه مصاحبه‌ها و اطمینان‌های داده شده از سوی سازمان برنامه و بودجه و بانک مرکزی هر بار ریسکی بر بازار حادث می‌شود، نرخ ارز همچون سال‌های گذشته در انتظار تلاطم جدید است و افزایش ۱۰ درصدی نرخ ارز در روز‌های اخیر و رسیدن نرخ دلار از ۵۰ هزار تومان به ۵۵ هزار تومان نیز نمونه‌ای از این عدم تحقق سیاست تثبیت نرخ ارز است.
بانک مرکزی توانایی لازم برای تثبیت نرخ ارز در محدوده ۵۰ هزار تومان را ندارد
این اقتصاددان تصریح کرد: تکرار این اتفاقات و جهش‌های ولو مقطعی نرخ ارز در همین دوره کنونی، اجرای سیاست تثبیت نرخ ارز را با تردید مواجه می‌کند و سبب می‌شود که فعالان اقتصادی بگویند که بانک مرکزی امکانات ارزی و توانایی لازم برای نگه داشتن نرخ در محدوده ۵۰ هزار تومان اعلامی توسط سازمان برنامه را برای میان مدت ندارد. همین مساله سبب می‌شود که برای فعالان اقتصادی درباره سیاست تثبیت نرخ ارز در بلندمدت توسط بانک مرکزی تردید قریب به یقین ایجاد شود و دست آن‌ها را برای فعالیت مطمئن و برنامه ریزی ببندد.
بیشتر بخوانید: چه کسی می‌تواند تضمین کند دلار سه سال دیگر ۱۰۰ هزار تومان نباشد؟/ فنر ارزی اگر وجود ندارد چطور دلار از هزار تومان به این نرخ رسیده؟
کامران ندری در خصوص دلایل عدم توفیق بانک مرکزی و اطمینان بخشی به فعالان اقتصادی در تثبیت نرخ ارز خاطرنشان کرد: مساله اصلی این است که شرایط اقتصادی مطلوب نیست و عملکرد ضعیف اقتصاد و بحران‌های داخلی و خارجی قدرت مانور بانک مرکزی در اجرای این سیاست را کاهش می‌دهد.
وی با تاکید بر عدم پایداری این سیاست در بلندمدت با توجه به شرایط کنونی اقتصاد افزود: احتمال اینکه دولت یا حاکمیت و به طور خاص بانک مرکزی بتواند در بلندمدت این نرخ را ثابت نگه دارد بسیار کم است. به همین دلیل تثبیت موقت چند ماهه نیز اثربخشی لازم را بر روی نرخ تورم نداشته است و در سال ۱۴۰۳ نیز به احتمال زیاد نرخ تورم تجربه شونده توسط اقتصاد ما نرخ بالایی خواهد بود.
دولت باید مشکلات ساختاری را برطرف کند
عضو هیات علمی دانشگاه امام صادق (ع)، تثبیت نرخ ارز را ناکافی دانست و گفت: حتی اگر بانک مرکزی بتواند با اجرای سیاست‌هایی نرخ ارز را ثابت نگه دارد، باز هم برای کنترل تورم در شرایط فعلی کافی نیست و این مساله در ماه‌های اخیر و تثبیت نسبی نرخ ارز به اثبات رسیده است.
وی بحران‌های موجود در اقتصاد را دلایل عدم توفیق سیاست‌های کنترل تورم دانست و تصریح کرد: باید پذیرفت که اعتماد مردم به برنامه‌ها و توانایی دولت در رفع مشکلات اقتصادی و به خصوص مشکلات ساختاری اقتصاد نقشی بسیار مهم و کلیدی دارد و این اعتماد به سادگی حاصل نمی‌شود.
ندری با اشاره به گذشت بیش از ۲ سال از عمر دولت سیزدهم یادآور شد: به نظر بنده دولت سیزدهم در جلب اعتماد عمومی مردم نسبت به این که می‌تواند مشکلات اقتصادی را رفع و سطح رفاه را در اقتصاد بالا ببرد موفق نبوده است؛ چراکه دولت باید برای رفع ساختاری اقتصاد کشور برنامه داشته باشد و برای این کار باید افراد مناسب را برای مدیریت اقتصاد انتخاب کند.
این اقتصاددان تاکید کرد: بنده همواره همچون سایر کارشناسان اقتصادی این هشدار‌ها و توصیه‌های مترتب بر این هشدار‌ها را به دولت سیزدهم داده بودم که بدون جلب اعتماد عمومی پیشبرد برنامه‌های اقتصادی ممکن نخواهد بود، اما تا به حال به این توصیه‌ها از سوی دولت توجهی نشده و بعید است که در دوره باقیمانده از دولت آقای رئیسی شاهد دستاورد‌های اثرگذار عینی و مملوس بر اقتصاد و رفاه مردم باشیم.
انحلال کانون صرافان نیازمند آسیب شناسی بازار است
کامران ندری انحلال نهاد‌ها را برای کنترل بیشتر موثر ندانست و در خصوص انحلال کانون صرافان و تاثیر آن بر بازار ارز نیز افزود: در این خصوص باید فعالان بازار ارز اظهارنظر کنند، اما از لحاظ نظری تضعیف و انحلال این نوع نهاد‌ها کار درستی نیست و اثر مثبتی بر اقتصاد ندارد. بانک مرکزی باید در جهت تقویت این نهاد‌ها گام بردارد و با مکانیزم صحیح بر روند فعالیت آن‌ها نظارت کند.
وی با تاکید بر ضرورت بررسی میدانی اثرات این تصمیم بر بازار ارز و فعالان اقتصادی مرتبط با این بازار خاطرنشان کرد: با توجه به گذشت مدت چند ماهه از اتخاذ و اجرای این تصمیم باید فعالان اقتصادی نسبت به بیان کمبود‌های و آسیب‌های ناشی از این تصمیم صحبت کنند و این مساله جز با ارتباط مستقیم و بررسی میدانی با افرادی که روزانه نقل و انتقال ارزی انجام می‌دهد و به طور مستقیم با بازار ارز درگیر هستند، میسر نیست.