اقتصاد۲۴- نمایندگان مجلس شورای اسلامی، در نشست علنی روز شنبه، ۷ بهمن ماه، در جریان بررسی بخش هزینه‌ای لایحه بودجه سال ۱۴۰۳ کل کشور، اعتبارات سازمان صداوسیما را ۲۴هزار میلیارد تومان تعیین کردند. این افزایش تصاعدی بودجه در حالی اعمال شده که صداوسیما، زیاندهترین «موسسه انتفاعی دولت» کشور با بیش از ۴۳هزار میلیارد تومان زیان انباشته است.
مجلس، روی دست دولت
«داوود منظور»، رییس سازمان برنامه و بودجه، از افزایش ۵۸ درصدی بودجه سازمان صداوسیما در لایحه بودجه ۱۴۰۳ خبر داده و گفته که افزایش بودجه قوه قضاییه و صداوسیما، در مجموع ۳۷هزار میلیارد تومان بار مالی به دولت تحمیل کرده است. به عبارت بهتر، میزان افزایش بودجه قوه قضاییه و صداوسیما پیشنهادشده توسط نمایندگان مجلس، در مجموع ۳۷هزار میلیارد تومان بیش از چیزی بوده که دولت در ابتدا پیشنهاد کرده است.
با این تفاسیر، اصرار نمایندگان مجلس به افزایش تصاعدی بودجه صداوسیما، چند پرسش را در ذهن خلق می‌کند که در ادامه به آن می‌پردازیم.
منابع: ۶۳هزار میلیارد، زیان انباشته: ۴۳هزار میلیارد!
تخصیص بودجه به سازمان صداوسیما، همواره در فرایند‌های تصویب بودجه‌های کشوری محل مناقشه بوده است. با این وجود، اما شیب افزایش بودجه این سازمان هرساله تند‌تر از سال‌های گذشته شده‌است. در سال ۱۴۰۰، سهم سازمان صداوسیما برای تولید برنامه‌های صوتی و تصویری از بودجه پیشنهادی، معادل دو هزار و ۶۱۹ میلیارد تومان بود. یک سال بعد، بودجه این سازمان به ۵ هزار و ۲۸۹ میلیارد تومان افزایش یافت. در بودجه ۱۴۰۲ نیز، سهم صداوسیما، با رشد ۴۲درصدی، حدود ۷هزار و ۵۳۱ میلیارد تومان در نظر گرفته شد.
بیشتر بخوانیدمعمای یک بودجه ۲۴ هزار میلیارد تومانی؛ پشت پرده یک جریان خاص در صداوسیما برای افزایش ۵۰ درصدی بودجه
بررسی‌ها نشان می‌دهد که زیان انباشتۀ واقعی صداوسیما در ۶ سال اخیر، به بیش از ۴۳هزار میلیارد تومان می‌رسد. این در حالی است که منابع مالی صداوسیما طی سال‌های ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۲ در مجموع بیش از ۶۴ هزار میلیارد تومان بوده است. تنها در یک مورد، سازمان صداوسیما در سال ۱۴۰۲ با وجود رشد ۴۲ درصدی بودجه، ۷هزار و ۵۳۲ میلیارد تومان، یعنی تقریبا برابر با بودجه‌ای که دریافت کرده، زیان داشته است.
همه این اعداد و ارقام، اما آنقدر کافی نبود که نمایندگان مجلس را به اصلاح رویکرد نسبت به یکی از زیاندهترین سازمان‌های دولتی تاریخ ایران وادارد. در اسفند ماه ۱۴۰۱، مجلس شورای اسلامی با تصویب تبصره ۲ ماده ۷۷ برنامه هفتم توسعه، سازمان برنامه و بودجه را مکلف کرد تا هرسال دست‌کم ۴۳ درصد بودجه سازمان صداوسیما را افزایش دهد. با اجرای مستمر این تبصره، بودجه این سازمان در پایان برنامه هفتم توسعه، به بیش از ۴۰ هزار میلیارد تومان خواهد رسید.
بودجه عالی، مخاطب خالی!
اختصاص بودجه ۲۴هزار میلیارد تومانی به صداوسیما از محل بودجه عمومی، در واقع به این معنی است که ۲۸۲هزار تومان از جیب هر شهروند ایرانی خرج شده تا این سازمان با خیال راحت، به زیان‌دهی ادامه دهد. بودجه‌ای که در صورت تصویب نهایی، نشان‌گر افزایش ۲۴ برابری آن، نسبت به ۱۰ سال پیش، یعنی سال ۱۳۹۳ است.
مردادماه سال جاری «محمدرضا نجارزاده»، مدیر گروه اجتماعی شبکه ۳، با اشاره به تعداد مخاطب‌های تعدادی از برنامه‌های اصلی صداوسیما نوشت: «۵ درصد مخاطب برای سیدخندان، معلی ۳۷ درصد، محفل قرآنی ۲۰ درصد، اعجوبه‌ها تا ۳۰ درصد را زد، خودمونی رجبی ۱۹ درصد.»
حال بیایید نگاهی به تعداد مشارکت‌های مردمی برنامه «پاورقی ۲»، درست ۳ ماه بعد از اظهارات مسوول شبکه ۳ بیندازیم. نظر سنجی «کاسب‌ترین فرد در بین براندازان چه کسی است؟» ۵ هزار و ۹۷۸ پیام، نظرسنجی «به گفته کارشناسان بی‌بی‌سی کدام شاهزاده گاو مهربان است؟» ۹ هزار و ۹۲۴ شرکت کننده و نظرسنجی «طبق گفته براندازان مهمترین نماد و نشانه برای فروپاشی نظام چه بوده؟» حدود ۶ هزار و ۵۹۴ پیام دریافت کرده بودند.
مقایسه این آمار با متوسط یک میلیون پیغام در هر نظرسنجی برنامه ۹۰ نشان می‌دهد که در خوش‌بینانه‌ترین حالت به یک درصد آمار ۵ سال گذشته سقوط پیدا کرده است. این در حالی است که بودجه صداوسیما نسبت آن سال، افزایش هزار و ۵۰۰ درصدی داشته است.
پیشنهاد افزایش ۵۸درصدی بودجه صداوسیما از چند جنبه دیگر قابل توجه است. این افزایش درحالی توسط نمایندگان مجلس یازدهم تصویب شده که رشد بودجه سایر دستگاه‌ها در سال آینده تنها حدود ۱۲ درصد است. از سوی دیگر، مقایسه افزایش بودجه صداوسیما با میزان افزایش دستمزد کارگران نیز، محل انتقاد تعدادی از چهره‌های رسانه‌ای شد.
صداوسیما، با بیش از ۳۰ سال فعالیت انحصاری و بی‌رقیب، حالا به یکی از زیا‌ده‌ترین و ناکارآمدترین نهاد‌ها در کشور تبدیل شده است. رسانه‌ای که در سال ۸۳ با بیش از ۷۵ درصد مخاطب، مرجعیت اطلاع‌رسانی، برنامه‌سازی و رسانه‌ای را در اختیار داشت، حالا با مخاطبانی کمتر از ۳۸ درصد، به نازل‌ترین سطح کیفی خود در سال‌های اخیر رسیده است. با ادامه این روند و طبق برنامه هفتم توسعه، صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران تا پایان سال ۱۴۰۷، سازمانی فاقد موضوعیت و مرجعیت خواهد بود که به سیاهچاله اموال متعلق به مردم تبدیل شده است.