اقتصاد۲۴- هدی کاشانیان: کشور ایران به دلیل کوهستان‌ها، دشتهای سرسبز، کویر‌ها و مناطق ساحلی، دارای اقلیم چهار فصل است. اما در این میان بعضی شهر‌ها به دلیل شرایط جوی و اقلیمی در همه فصول حتی تابستان‌ها هم سرد هستند. با توجه به اعلام سازمان هواشناسی شهرستان سراب در اغلب فصول سال از دمای پایین‌تری نسبت به دیگر شهرستان‌های کشور برخوردار است و مردم منطقه همه ساله در تابستان و زمستان هوای سردتری را تجربه می‌کنند. به عبارت دیگر در زمان برودت هوا، این شهر دمای منفی ۲۰ درجه و حتی سردتر را نیز تجربه می‌کند. تعداد روز‌های یخبندان در سراب به‌طور متوسط بین ۱۵۰ تا ۱۴۸ روز در سال و مقدار بارندگی سالانه از ۲۵۰ میلی‌متر در نقاط پست تا ۴۸۰ میلی‌متر در ارتفاعات متغیر است.
تاریخچه شهر سراب
تا سال ۱۳۲۴ شهر سراب متعلق به استان اردبیل بوده است که در تقسیم‌بندی‌های سال‌های بعد به استان آذربایجان شرقی اضافه می‌شود. این شهر در مابین دو رشته کوه بزقوش در جنوب و ارتفاعات سبلان در شمال واقع شده است که از لحاظ تقسیم‌بندی‌های اقلیمی آب و هوایی سرد و کوهستانی دارد و حتی در فصل تابستان آب و هوای معتدل و در زمستان‌ها دارای آب و هوای سرد بوده و یکی از نقاط سردسیر کشور به شمار می‌رود. سراب را در گذشته به نام‌های سرآو و سراره می‌خواندند. مورخین معتقد هستند، این شهر در کنار رود سرآو بوده، به همین خاطر به نام سرآو معروف شده و کم‌کم به نام سراب تغییر نام داده است.
در قدیم شهر سراب در مسیر جاده ابریشم قرار داشته و در آن بازه زمانی، اهمیت خاصی برای تاجران و پادشاه‌های ایران داشته است. متاسفانه با همه مغول‌ها به ایران در سال ۶۱۷ هجری قمری این شهر به‌طور کامل ویران می‌شود، اما دوباره بازسازی و احیا می‌شود. در سال ۱۲۰۵ هجری قمری به دستور آقامحمدخان سراب دوباره ویران شد.
رود‌های شهر سراب
مهم‌ترین رودخانه‌های جاری در منطقه عبارتند از سوین، آغمیون، پسلر و تاجیار که از دامنه‌های سبلان سرچشمه می‌گیرند و از شمال به جنوب جریان دارند. رود وانق چای نیز از کوه‌های بزقوش سرچشمه گرفته و در جنوب سراب به سایر رودخانه‌ها می‌پیوندد و آجی چای را تشکیل می‌دهد و در منطقه مهربان رودخانه ارزنق نیز به آن‌ها اضافه می‌شود. می‌توان گفت شهرستان سراب یکی از مناطق نسبتاً پرآب استان آذربایجان شرقی است که هم دارای آب‌های سطح الارضی و هم تعداد ۱۳۵ حلقه چشمه و قنات در خود جای داده است.
مکان‌های دیدنی و تاریخی شهر سراب
طبق کتیبه‌های یافت شده، پیشینه تاریخی شهر سراب به دوره ماد‌ها برمی‌گردد و به همین دلیل دارای جاذبه‌های تاریخی و طبیعی بسیاری از مثل:
• سنگ نوشته اورارتی: این کتیبه به خط میخی اورارتویی روی صخره‌ای در دره قراکوه در روستای قیرخ‌قیزلار نزدیک سراب در ۱۲ سطر و به ابعاد ۱۰۶ در ۷۵ سانتی‌متر کندکاری شده است. این کتیبه مربوط به آرگیشتی پسر روسا است و در آن از تصرف سرزمین‌های گیردو، گیتو هانی و توایشدو سخن رفته است.
• سنگ افراشته‌های قیرخ‌قیزلار: مردم بومی این منطقه اعتقاد دارند که این سنگ افراشته‌ها چهل انسان بوده‌اند که بر اثر انحراف از وحدانیت خدا به غضب الهی دچار و به سنگ تبدیل شدهاند. در شرح این سنگ افراشته‌ها گفته شده: «سبلان در طول تاریخ حتی زمانی که دین بودایی در ایران رواج داشته است؛ بزرگ‌ترین آتشکده‌ها و معبد‌ها در اطراف سبلان برپا کرده است.»
بیشتر بخوانید: با جاذبه های استان البرز کوچکترین استان ایران آشنا شوید
• سنگ نوشته رازلیق: روستای رازلیق از تابع شهر سراب است و از شمال به کوه سبلان می‌رسد، در این منطقه کنار رودخانه پسلر سنگ‌نوشته‌ای وجود دارد که به سنگ‌نوشته رازلیق معروف است.
• مسجد جامع سراب: این شهر دارای مسجد جامع تاریخی است که قدمت آن به قرن نهم هجری قمری می‌رسد. اما اخیراً هنگام تعمیرات مسجد فعلی مشخص شد این بنا روی یک مسجد بسیار قدیمی احداث شده که آثار آن قابل دیدن است.
• چهارطاق ساسانی آغمیون: این چهار طاقی به‌صورت بقعه در آمده و تماما از قلوه سنگ بنا شده است. ابتدا این بنا آتشکده بوده و در گذر زمان به امامزاده تبدیل شده است. درون آن یک گور قرار دارد و در بین اهالی محل به امامزاده حسن مشهور است.
• منطقه گردشگری آغمیون: این منطقه که مساحتی بیش از ۵۰ هکتار دارد، یکی از مناطق بکر و طبیعی شهرستان سراب است. این منطقه به خاطر قرار گرفتن در دامنه کوه سبلان آب و هوایی خنک در تابستان و برفی زمستانی را دارد و موقعیت کوهستانی منطقه و وجود رودخانه آغمیون چای، موجب سرسبزی منطقه با پوشش گیاهی مرتع و یک‌دست شده است.
• منطقه گردشگری اسبفروشان: در طول دامنه‌های سرسبز بزقوش چشمه‌ها و آبگرم‌های زیادی وجود دارد. یکی از این آبگرم‌ها «آبگرم اسبفروشان» است. اسم این آبگرم از نام روستایی که در پایین‌دست چشمه به همین نام قرار دارد گرفته شده است. آبگرم اسبفروشان با توجه به موقعیت زیبای طبیعی و اثر درمانی آن از دیرباز مورد توجه اهالی منطقه واقع بوده، به‌طوری که در دوره ولیعهدی عباس میرزا، حاکم منطقه دستور ساماندهی آبگرم را صادر می‌کند.
سوغات و صنایع دستی سراب
کره محلی و لبنیات شهر سراب از دیرباز به‌عنوان یکی از مهم‌ترین و معروف‌ترین سوغات این شهر محسوب می‌شود. در زمان قدیم به روش سنتی و با خمره، مشک و... به این صنعت می‌پرداختند، اما با پیشرفت تکنولوژی، خمره‌ها و مشک‌ها جای خود را به دستگا‌های کره‌گیری داد.
صنایع دستی به‌ویژه قالی‌بافی تاریخچه پرقدمتی در این منطقه دارد. از قدیم‌الایام مردم شهر و روستا در کنار کار‌های روزمره خود به کار‌های دستی اشتغال داشته‌اند. نوع فرشی که در این شهرستان بسیار معروف است، فرش مشایخی بوده که خواهان زیادی داشته است. البته در گذشته صنایع دستی دیگری مثل سفالگری و چاقوسازی در این شهرستان مرسوم بوده که به‌دلیل عدم توجه از بین رفته است.