اقتصاد ۲۴- سال‌هاست که امارات متحده عربی به واسطه عواملی، چون عدم اخذ مالیات بر درآمد‌های شخصی، سیاست‌های انعطاف پذیر در زمینه صدور ویزا و ایجاد مشوق‌های رقابتی برای نیرو‌ها و کسب‌وکار‌های بین‌المللی به عنوان هاب فناوری خاورمیانه قلمداد می‌شود؛ جایگاهی که اخیرا با ظهور عربستان سعودی در این حوزه تا حدی رنگ باخته است. عربستان در تلاش است تا با جذب استعداد‌های این حوزه خود را به عنوان یک قطب فناوری در منطقه معرفی کرده و گوی سبقت را از همسایه‌اش برباید.
به گزارش میدل ایست نیوز، اخیرا نیز حضور پرررنگ هیئت سعودی در نشست سالانه اقتصادی داووس با نمایشگاهی همراه بود که تلاش می‌کرد تا بخشی از پروژه‌های جاه‌طلبانه این کشور همچون پروژه “نئوم” (ابرشهری که در شمال غربی عربستان سعودی در دست احداث است)، پروژه العلا (ابتکاری برای تبدیل منطقه باستانی العلا در شمال عربستان سعودی به مقصدی برای گردشگران بین‌المللی) و سایر پروژه‌های زیرمجموعه پروژه موسوم به “گیگا” را به تصویر بکشد. ابرپروژه گیگا را باید بخشی از “چشم‌انداز ۲۰۳۰” محمدبن‌سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، دانست که با هدف تنوع بخشی به اقتصاد این کشور به اجرا درآمده است. این در حالی است که برخی از پروژه‌های گیگا بر سرمایه‌گذاری‌های زیرساختی عظیم و برخی دیگر بر جذب استعداد‌های فین‌تک از سراسر منطقه و حتی فراتر از آن تمرکز دارند.
به گفته مسئولان هیئت سعودی بخش ویژه نئوم، به عنوان یکی از برجسته‌ترین بخش‌های این نمایشگاه، سعی داشته تا چشم‌انداز توسعه و پتانسیل‌های این منطقه را نه به عنوان یک مقصد گردشگری و زندگی لوکس بلکه به عنوان منطقه‌ای در راستای ایجاد نوآوری معرفی کند.
مسئولان سعودی همچنین هدف از حضور فعالانه در این نمایشگاه را اطلاع‌رسانی به جامعه سرمایه‌گذاران خارجی در مورد توسعه این مناطق و ترغیب آن‌ها برای سرمایه‌گذاری و تجارت عنوان کرده‌اند.
تلاش‌های همه‌جانبه عربستان برای رشد اقتصاد غیرنفتی
در حاشیه مجمع جهانی اقتصاد، محمد الجدعان، وزیر دارایی عربستان سعودی، در مصاحبه‌ای با شبکه خبری CNBC اعلام کرد که میزان تولید نفت این کشور از ۷۰ درصد به ۳۰ تا ۳۵ درصد کاهش یافته و این اتفاق را بسیار مهم توصیف کرد. وی همچنین عنوان کرد که دولت در راستای تنوع بخشی به اقتصاد این کشور در بخش‌های متعدد دیگری از جمله گردشگری، فناوری و لجستیک نیز فعالیت‌های گسترده‌ای دارد.
اظهارات الجدعان در بحبوحه تلاش‌های ریاض برای تقویت نقش این کشور به عنوان یکی از بازیگران اصلی در عرصه بین‌المللی مطرح می‌شود. وی در حاشیه نشست اقتصادی داووس با اشاره به روابط استراتژیک عمیق میان عربستان سعودی و ایالات متحده امریکا و همچنین ارتباطات نزدیک این کشور با چین، افزود که کشورش توانمندی پرکردن خلأ‌های موجود را دارد. این در حالی است که پایتخت عربستان سعودی در ماه آوریل نیز میزبان یک همایش ویژه اقتصادی جهانی خواهد بود.
بیشتر بخوانید: بیش از ۸۵ درصد از توصیه‌های سازمان ملل در زمینه حقوق بشر را اجرایی کرده ایم
ایان برمر، موسس گروه مطالعاتی “اوراسیا” در مصاحبه‌ای با CNBC می‌گوید: “زمانی که محمدبن‌سلمان به ولیعهدی عربستان سعودی رسید، نسبت به توانمندی‌های او شک و تردید داشتم، اما اکنون بر این باورم که وی تحولات شگرفی را در این کشور به وجود آورده است”.
برمر همچنین افزود: “در حال حاضر، بسیاری از شرکت‌های بین‌المللی علاقمند به فعالیت در عربستان سعودی هستند. بن‌سلمان تغییرات بزرگی را در اقتصاد این کشور ایجاد کرده، او کارآفرینی می‌کند و از سوی دیگر وی با فساد قابل‌توجهی که در درون خاندان سلطنتی در جریان بود نیز مبارزه کرده است. وی همچنین تحولات بنیادینی را در بخش آموزش و پرورش به ویژه برای زنان ایجاد کرده است”.
عربستان به دنبال جذب استعداد‌ها و نخبگان حوزه فناوری و هوش مصنوعی
حجم اقتصاد عربستان سعودی اخیرا و برای نخسین بار از سقف یک تریلیون دلار فراتر رفت. این در حالی است که طبق داده‌های بانک جهانی، اقتصاد امارات متحده عربی نصف این اندازه و تولید ناخالص داخلی در این کشور کمی بیشتر از ۵۰۰ میلیارد دلار است. اگرچه امارات سرمایه‌گذاری کلانی را به مراکز پیشرفته تحقیقاتی و فناوری از جمله مراکز تخصصی در زمینه هوش مصنوعی، سایبری، کوانتوم و بیوتکنولوژی اختصاص داده، اما دولت سعودی نیز بودجه‌های قابل‌توجهی را به منظور توسعه هاب فناوری خود در نظر گرفته است.
در حال حاضر بیشتر توجهات به سوی ابرپروژه‌های محمد بن سلمان و احداث شهر‌های مدرن در مرکز بیابان معطوف گشته، اما بسیاری از کارشناسان منطقه‌ای حاضر در نشست اقتصادی داووس حضور بر این باورند که این یک نمایش فرعی برای به نتیجه رساندن یک هدف اصلی است؛ یعنی جذب استعداد‌ها برای تغذیه چرخه تولید ارزش افزوده در حوزه هوش مصنوعی.
برای مثال، در حال حاضر دانشگاه علم و صنعت ملک عبدالله (KAUST) توسط یک ریاضیدان برجسته از دانشگاه (UCLA) امریکا و با هدف جذب استعداد‌ها برای توسعه حوزه فناوری اداره و مدیریت می‌شود. دانشگاه علم و صنعت ملک عبدالله همچین اعلام کرده که سیاست‌های این دانشگاه همسو با هدف‌گذاری دولت این کشور برای تبدیل شدن به قطب هوش مصنوعی تا سال ۲۰۳۰ میلادی است.
این دانشگاه همچنین برای نیل به این هدف اقداماتی از جمله مشارکت‌های استراتژیک، ایجاد یک استراتژی ملی در زمینه هوش مصنوعی، حمایت و پشتیبانی از استارت‌آپ‌ها و خدمات دولتی مبتنی بر هوش مصنوعی، همکاری با مرکز بین‌المللی تحقیقات و اخلاق هوش مصنوعی در ریاض (ICAIRE) و همچنین مرکز تحقیقات هوش مصنوعی شرکت دولتی عربستان سعودی “آرامکو” که بر پروژه‌های پیشرفته نفت و گازی تمرکز دارد را نیز در دستور کار خود قرار داده است.
ویرا فوتوریانسکی، مدیرعامل شرکت مشاوره استراتژیک جهانی”وریتاس ونچرز” (Veritas Ventures) و یکی از پایه‌گذاران ایجاد اکوسیستم کارآفرینی در ریاض، بر این باور است که وجه تمایز بزرگ عربستان سعودی با سایر کشور‌های منطقه در این است که این کشور از منابع موردنیاز، انعطاف‌پذیری لازم در قوانین و مقررات و از همه مهمتر جمعیتی جوان، تحصیل‌کرده و تشنه نوآوری بهره‌مند است. وی همچنین بر این باور است که چنین ویژگی‌هایی می‌تواند زمینه‌ساز موفقیت عربستان سعودی در زمینه هوش مصنوعی و پیشتازی این کشور در رقابت‌های جهانی در این حوزه باشد.
منبع: دیپلماسی ایرانی