اقتصاد۲۴- هدی کاشانیان: مالیات یکی از منابع اصلی درآمد دولت‌ها به منظور تامین هزینه‌های جاری و همچنین رفاه شهروندان خود در تمام کشور‌های دنیا است که انواع مختلفی دارد. معمولاً مالیات‌ها جهت گسترش و نگهداری از زیرساخت‌های تولیدی یک کشور مصرف می‌شوند و همه جوامع بسیار روی آن تکیه دارند. مالیات براساس دارایی‌ها و درآمد‌های اشخاص تعیین می‌شود و انواع متفاوتی دارد که یکی از آن‌ها مالیات بر ارث است. مالیات بر ارث نوعی از مالیات است که بر روی اموال و درآمد‌ها و سپرده‌های یک فرد فوت شده وضع می‌شود و خود دارای طبقات مختلفی است. مالیات بر ارث صلح عمری یکی از این طبقات مالیاتی است. اما قبل از پرداختن به این نوع مالیات و چگونگی محاسبه آن باید بررسی کنیم صلح عمری چیست؟ و به چه کسانی تعلق می‌گیرد.
صلح عمری
هر فردی دارایی‌هایی در زندگی خود دارد که بعد از مرگ او طبق قوانین کشور یا وصیت‌نامه میان ورثه تقسیم می‌شود. اما یکی از مشکلاتی که در رابطه با وصیت وجود دارد، این است که هر شخص فقط تا یک سوم اموال خود را برای بعد از مرگ، می‌تواند وصیت کرده و وصیت مازاد بر ثلث اموال، بدون اجازه وراث، باطل است. روش دیگری وجود دارد که فرد می‌تواند قبل از مردن اموال و داراییهایش را بطور کامل میان وراث تقسیم کند که به این کار صلح عمری میگویند. صلح عمری قراردادی است که طبق آن مالک، مالکیت ملک خود را به فرد دیگر واگذار می‌کند با این شرط که تا زمان حیات او، بتواند از مال یا منافع مال خود استفاده کند و بعد از مرگ وی صلح کامل شده و علاوه بر مالکیت بر خود ملک حق استفاده از منافع آن هم به شخص مورد نظر منتقل می‌شود.
انواع صلح عمری
صلح عمری انواع ندارد، اما عقد صلح دو نوع است:
۱- صلح در مورد دعوا: زمانی است که طرفین به دلیل رفع تنازع و اختلاف پیش آمده یا جلوگیری از اختلافات آن را تنظیم می‌کنند.
۲- صلح در معامله: صلح در مورد معامله عقدی است که به جای بعضی از اعمال حقوقی می‌آید و اثر همان عمل حقوقی را دارد، ولی احکام خاص آن را ندارد.
ارکان صلح عمری
• مصالح: کسی که مال خود را به عنوان عقد صلح به دیگری می‌دهد.
• متصالح: کسی که مال را از مصالح قبول می‌کند.
• مورد صلح: مالی که مورد عقد صلح قرار می‌گیرد.
• مال‌الصلح: پول یا مالی که یک طرف در ازای پذیرش پیشنهاد صلح، از دیگری دریافت می‌کند.
آثار صلح عمری پس از فوت
بعد از فوت فرد مصالح، در صورتی که عقد صلح اعم از رسمی یا عادی منعقد شده باشد، متصالح، صاحب ملک و مالی که مورد صلح عمری بوده است، شده و بر مال مذکور تسلط و اختیار دارد و مانند سایر اموال متعلق به خودش می‌تواند از آن بهره برداری کرده یا نسبت به آن معامله کند.
فسخ صلح عمری
اگر فرد بعد از تنظیم صلح عمری، از انجام این کار منصرف شود و بخواهد مال را دوباره به نام خود برگرداند، از همان ابتدای تنظیم سند باید از سردفتر بخواهد که شرط فسخ را به صورت یک طرفه و به نفع مصالح در سند قید کند، در این صورت و با وجود این شرط صاحب مال تا قبل از فوت خود به صورت صددرصد و بدون محدودیت اختیار مال و اموال خود را دارد و بعد از فوت کردن، اموالش مشمول قانون مالیات برارث نیز نمی‌شود.
امروزه با توجه به تحولات اجتماعی و کاهش تعداد فرزندان و نزدیک شدن فاصله اجتماعی بین فرزندان پسر و دختر، گرایش و تمایل خانواده‌ها بر این قرار گرفته که از ماحصل مادی زندگی خود به گونه‌ای تا حدامکان به صورت مساوی بین فرزندان تقسیم کنند. برای تحقق این امر نیز والدین می‌توانند قبل از مرگ به شرح مذکور و با وصیت و یا صلح عمری، مطابق با اراده خویش رفتار کنند.
مدارک لازم برای صلح عمری
قرارداد صلح عمری می‌بایست در دفاتر اسناد رسمی و با ارائه مدارک لازم برای انتقال، انجام شود و بدون ارائه این مدارک، امکان انتقال ملک از طریق صلح عمری وجود ندارد، این مدارک شامل:
• سند ملک موضوع صلح عمری، اعم از سند تک برگی و یا دفترچه‌ای
• پایان کار
• جواب استعلام شهرداری
• جواب استعلام دارایی
• اسناد هویتی مصالح و متصالح، شامل کارت ملی و شناسنامه طرفین
• جواب استعلام ثبت
• اجاره نامه عرصه، اگر ملک موضوع صلح عمری، اوقافی باشد
هزینه ثبت صلح عمری
دفترخانه اسناد رسمی، برای ثبت صلح نامه مبالغی را دریافت می‌کند. از دفترخانه‌ها، هزینه ثبت صلح عمری هر ساله تغییر می‌کند. البته صلح نامه دست نویس نیز اعتبار قانونی کامل دارد.
مالیات بر ارث صلح عمری
اشخاص با تنظیم صلح نامه عمری، مالکیت اموال را به ورثه انتقال می‌دهند و تنها حق انتفاع را برای مدت معین (تا زمان حیات)، برای خود بجا می‌گذارند. منظور از حق انتفاع این است که شخص می‌تواند از منافع مالی که متعلق به شخص دیگری است، استفاده کند. در نتیجه بعد از فوت، مالی باقی نمی‌ماند که برای آن، مالیات بر ارث صلح عمری در نظر گرفته شود. در حقیقت مفهوم ارث تنها زمانی محقق می‌شود که شخص فوت کند و ورثه قصد تقسیم اموال او را داشته باشند. پس تا زمانی که شخص فوت نکند، حق تصمیم‌گیری در خصوص اموال را دارد و به براساس آن، مالیات بر ارث برای اموالی که توسط او منتقل می‌شوند، تعیین نخواهد شد. این انتقال می‌تواند از طریق صلح نامه عمری، عقد بیع، عقد هبه و... انجام شود.