اقتصاد۲۴- شهر دوبی در امارات متحده ۱۲ ماه استثنایی از نظر گردشگری را در ۲۰۲۳ میلادی تجربه کرده است که با جذب ۱۷ میلیون گردشگری بین‌المللی رقم خورده و یک رکورد هم برای آن ثبت شده است. شهری که تنها سه‌دهه طول کشید تا وابستگی از درآمد‌های نفتی را در یک برنامه‌ریزی منسجم به‌ثمر برساند. اماراتی‌ها حالا دوبی را به‌عنوان یک مقصد گردشگری به توریسم بین‌المللی قبولانده‌اند و یک گام بلند برای چشم‌انداز اقتصادی این شهر در ۲۰۳۳ با هدف قرار گرفتن در فهرست یکی از سه شهر برتر جهان برای تجارت و گردشگری برداشته‌اند.
ادارهٔ اقتصاد و گردشگری امارت اعلام کرده که در ۲۰۲۳ میلادی ۱۷ میلیون و ۱۵۰ هزار گردشگر بین‌المللی به این شهر سفر کرده‌اند و حداقل یک شب را در هتل‌های این منطقه سپری کرده‌اند. بیشترین مسافران هم به ترتیب از هند، انگلیس، عربستان سعودی، روسیه و عمان بوده‌اند. این درحالی‌است که کل توریست‌های خارجی دوبی در ۲۰۲۲ معادل ۱۴.۳۶ میلیون نفر و در ۲۰۱۹ هم ۱۶.۷۳ میلیون نفر بوده است. این شهر براساس اعلام «شیخ حمدان بن محمد بن راشد آل مکتوم»، ولیعهد امارت دوبی، در شبکهٔ اجتماعی ایکس رشد قابل‌توجه ۱۹.۴ درصدی را ثبت کرده است تا در خط مقدم بخش گردشگری جهانی قرار بگیرد؛ و یکی از بالاترین نرخ‌های جهانی اقامت در هتل معادل ۷۷.۴ درصد از ظرفیت ۱۵۰ هزار اتاقی را دارد. این دستاورد با اهداف تعریف‌شده در چشم‌انداز اقتصادی دوبی ۲۰۳۳ با هدف قرار گرفتن دوبی به‌عنوان یکی از سه شهر برتر جهان برای تجارت و گردشگری، مطابقت دارد.
Economy Middle East نیز در گزارشی به توسعهٔ گردشگری در دوبی اشاره کرده و نوشته است «موفقیت دوبی در جذب گردشگر زمانی بیشتر شناخته شد که برای سومین سال متوالی جایزهٔ Tripadvisor را برای کسب رتبه یک مقصد جهانی به دست آورد. این دستاورد‌ها منعکس‌کنندهٔ تلاش‌ها و خدمات متنوع شهری است که به مسافران اجازه می‌دهد با هر نوع بودجه و درخواستی برای گردشگری چه تجاری، تفریحی یا ورزشی به این منطقه سفر کنند.
این رسانه همچنین به رابطهٔ سودمند گردشگری و رونق اقتصادی هم اشاره می‌کند و می‌نویسد: فعالیت‌های اقامتی و خدمات غذایی در این منطقه رشد چشمگیر ۱۱.۱ درصدی را به ثبت رساندند که موقعیت دوبی را به‌عنوان یک رهبر جهانی در گردشگری مستحکم کرده است. بررسی آخرین داده‌های سازمان جهانی گردشگری نیز نشان می‌دهد عملکرد بازدیدکنندگان بین‌المللی دوبی از روند‌های گردشگری جهانی پیشی گرفته است. این درحالی‌است که گردشگری بین‌المللی در سراسر جهان به ۸۸ درصد از سطوح قبل از همه‌گیری رسیده و از نظر توزیع منطقه‌ای ۲۸ درصد آن برای شورای همکاری خلیج فارس (GCC) و منطقهٔ خاورمیانه و شمال آفریقا (MENA) با محوریت دوبی است. در سایر مناطق، اروپای غربی ۱۹ درصد، آسیای جنوبی ۱۸ درصد، اروپای شرقی ۱۳ درصد، آسیای شمالی و آسیای جنوب‌شرقی ۹ درصد، قاره آمریکا ۷ درصد، آفریقا ۴ درصد و استرالیا ۲ درصد از ورودی‌ها را به خود اختصاص داده‌اند. از سوی دیگر دوبی در ۲۰۲۳ میلادی یکی از بالاترین نرخ اشغال هتل‌ها در جهان را به خود اختصاص داده و ۷۷.۴ درصد این مراکز در اختیار گردشگران قرار گرفته است.
چند اقدام برای جهانی شدن دوبی
در دههٔ ۱۹۵۰، منطقه‌ای که امروز به‌عنوان یکی از شهر‌های اصلی مقصد گردشگری مطرح است، صرفاً یک شهرک ماهیگیری بود. پس از کشف نفت در دههٔ ۱۹۶۰ همه‌چیز برای بهتر شدن این منطقه فراهم شد. اقتصاد شروع به اوج گرفتن کرد و آسمان‌خراش‌ها یکی پس از دیگری سربرآوردند. اما پس از دههٔ ۱۹۹۰ درآمد‌های نفتی دوبی کاهش یافت و متولیان این کشور را را وادار کرد تا راه‌های دیگری برای حفظ رشد اقتصادی در نظر بگیرند. یکی از این راه‌ها صنعت گردشگری بود. اما مسیر موفقیت گردشگری در دوبی چگونه طی شد؟ سیاستگذاران این منطقه برای نشان دادن دوبی به جهان، همکاری دپارتمان بازاریابی و گردشگری دوبی (DTCM) را با غول‌های فوتبال اسپانیا از جمله باشگاه رئال مادرید آغاز کردند. علاوه‌بر تبلیغ خطوط هوایی امارات از سوی رئالی‌ها در دوبی، برای اولین‌بار پارک‌ها و استراحتگاه‌هایی با تم رئال مادرید و برند Real Madrid World ایجاد شدند.
آن‌ها شیرین‌کاری‌های ثبت رکورد‌های جهانی را در منطقهٔ خود انجام دادند، از جمله فرود قهرمان مسابقهٔ هوایی ردبول روی سکوی هلی‌کوپتر برج العرب جمیرا که تصاویر آن بازدید گسترده‌ای در شبکه‌های جهانی داشت. یکی از قهرمانان پرش از ارتفاع آمریکا نیز برای دستیابی به رکورد پرش، ارتفاعات جدیدی در دوبی را به نمایش گذاشت. علاوهبراین، جشنوارهٔ خرده‌فروشی هم از دیگر ابداعات آن‌ها در حوزهٔ سرگرمی‌های بین‌المللی بود که حوزه‌هایی از جمله هنر، کتاب، غذا، ورزش، موسیقی، کنسرت تا میراث، فرهنگ، خرید، مد و تبلیغات را پوشش می‌داد و جوایزی برای بازدیدکنندگان بین‌المللی و حتی ساکنان بومی این منطقه داشت که منجر به پویایی گردشگری داخلی نیز بود.
بیشتر بخوانید: ایران هراسی علیه توریسم؛ آمار نگران کننده از وضعیت گردشگری در ایران
دوبی همچنین طیف وسیعی از مسافران تجاری را از طریق تقویم نمایشگاه‌ها و نمایشگاه‌های تجاری سالانهٔ خود که از بزرگترین نمایشگاه‌های جهان به‌شمار می‌روند، جذب می‌کند. صحنهٔ آشپزی دوبی نیز آنجا را به پایتختی مدرن برای علاقه‌مندان به غذا تبدیل کرده است. این شهر با مجموعه‌ای چشمگیر از ۱۳ هزار رستوران و کافه، غذا‌های متنوع و تجربه‌های غذاخوری بی‌نظیری را ارائه می‌کند. صنعت حمل‌ونقل دوبی نیز برای جذب گردشگران غوغا کرد و طیف متنوعی از گزینه‌های حمل‌ونقل را ارائه کرد، از افزایش دسترسی به اتوبوس و تاکسی تا مترویی که بزرگترین سیستم قطار بدون رانندهٔ جهان است. علاوهبراین تراموا، دوچرخه، قایق، ماشین شخصی و مونوریل نخلی هم ظرفیت هشت‌گانه برای تردد در این منطقه را در اختیار مسافران قرار داده است.
البته که دوبی برای رسیدن به این جایگاه باید چهره‌ای متفاوت از خاورمیانه را به تصور می‌کشید که در جهان به منطقه‌ای صلح‌خیز معروف نیست. شنیدن اسامی کشور‌هایی از جمله سوریه، عراق یا یمن چیزی جز جنگ را در ذهن گردشگران تداعی نمی‌کند، اما سیاستگذاران دوبی توانستند این ادعا را که همهٔ خاورمیانه در جنگ نیست، به‌خوبی اثبات کنند و حالا گردشگری این منطقه به یک ستون اصلی اقتصاد شهر تبدیل شده است.
پنج عامل مهم در ابتکارات پایداری
رسانهٔ emiratesinside، اما یکی از عوامل مهم در این دستاورد را ابتکارات پایداری در دوبی می‌داند و می‌نویسد: ابتکارات پایداری در دوبی نقش مهمی در افزایش توسعهٔ گردشگری از چند جهت ایفا کرده است:
حفاظت از محیط زیست شامل حفظ محیط طبیعی از جمله سواحل، بیابان‌ها و اکوسیستم‌های دریایی. با حفاظت از این منابع طبیعی، دوبی تجربیات منحصربه‌فرد و جذابی مانند سافاری در صحرا، فعالیت‌های ساحلی و دیدار با حیات‌وحش را به گردشگران ارائه می‌دهد.
حفظ فرهنگی: تلاش‌های پایدار با هدف حفظ میراث فرهنگی غنی شهر، از جمله مکان‌های تاریخی، بازار‌های سنتی و سنت‌های محلی.
شیوه‌های گردشگری مسئولانه: آن‌ها بازدیدکنندگان را به شیوه‌های گردشگری مسئولانه تشویق می‌کنند، از جمله کاهش ضایعات، حفظ آب و حمایت از جوامع محلی.
زیرساخت سبز: دوبی در پروژه‌های زیرساخت سبز سرمایه‌گذاری کرده است، مانند ساختمان‌های پایدار، پارک‌های عمومی و گزینه‌های حمل‌ونقل سازگار با محیط زیست. این ابتکارات نه‌تن‌ها جذابیت زیبایی شناختی این شهر را افزایش داده است، بلکه به ایجاد محیطی سالمتر و پایدارتر برای ساکنان و بازدیدکنندگان کمک می‌کند.
فرصت‌های بومگردی: ذخایر طبیعی، پناهگاه‌های حیات‌وحش و اقامتگاه‌های سازگار با محیط زیست در این شهر در اولویت هستند.
الگوی دوبی، فرصتی برای ایران
آرزو‌های دوبی در حوزهٔ گردشگری، غیرعادی نیستند. آن‌ها با چشم‌انداز تبدیل شدن به پربازدیدترین شهر جهان، اهداف بلندپروازانه‌ای برای ورود گردشگران، توسعهٔ زیرساخت‌ها و افزایش تجربهٔ بازدیدکنندگان برنامه‌ریزی کرده‌اند. در مرکز استراتژی گردشگری دوبی، تمایل به ارائهٔ ترکیبی بی‌نظیر از تجمل، ماجراجویی و غرق شدن در فرهنگ این منطقه به مسافران ارائه می‌شود که تجربه‌های فراموش نشدنی برای آن‌ها دارد. آن‌ها از هیچ تلاشی برای توسعهٔ زیرساخت‌های کلاس جهانی برای حمایت از صنعت گردشگری روبه‌رشد خود دریغ نکرده‌اند. از بنا‌های شاخصی مانند برج خلیفه و نخل جمیرا گرفته تا فرودگاه‌ها و شبکه‌های حمل‌ونقل پیشرفته، زیرساخت‌های شهر زمینه را برای سفر‌های بی‌وقفه و تجربه‌های فراموش نشدنی فراهم می‌کند.
اتفاقی که کارشناسان گردشگری معتقدند در ایران هم می‌تواند رقم بخورد؛ چراکه بسیاری از شهر‌های ایران هم این پتانسیل را دارند که از تجربهٔ موفق گردشگری در دوبی با تمرکز بر چندین حوزهٔ کلیدی الگوبرداری کنند. در این باره، اما توسعهٔ زیرساخت‌ها، بازاریابی و تبلیغات، سیاست‌های ویزا، زیرساخت گردشگری، شیوه‌های گردشگری پایدار و همکاری با بخش خصوصی اهمیت دارد. نقطهٔ قوت، اما این است که «عزت‌الله ضرغامی»، وزیر میراث‌فرهنگی، چند روز پیش در افتتاحیه هفدهمین نمایشگاه گردشگری از لغو ویزای یک طرفه با ۲۸ کشور خبر داد و گفت «این تصمیم از ۱۵ بهمن ۱۴۰۲ اجرایی شد و در‌های ایران به روی جهان باز شده است و امروز بیش از ۵۰ درصد جمعیت دنیا می‌توانند بدون اخذ ویزا و تنها با خرید یک بلیت از ایران و جاذبه‌های گردشگری آن دیدن کنند.» قطعاً ساده‌سازی فرآیند‌های ویزا و ارائهٔ گزینه‌های ویزای هنگام ورود یا ویزای الکترونیکی برای گردشگران از بازار‌های کلیدی می‌تواند سفر به ایران را برای مسافران آسان‌تر و افراد بیشتری را به انتخاب ایران به‌عنوان مقصد گردشگری تشویق کند. این درحالی‌است که تاریخ و فرهنگ غنی ایران، مناظر زیبای طبیعی، شهر‌های تاریخی، معماری برجسته، هنر و فرهنگ متنوع، موزه‌های ارزشمند و جاذبه‌های گردشگری بی‌نظیر، می‌تواند برخی شهر‌های کشور را در مسیری مشابه دوبی قرار دهد. با در نظر گرفتن این ظرفیت‌ها، ایران می‌تواند بر توسعهٔ صنعت گردشگری خود متمرکز و به‌عنوان یک مقصد گردشگری محبوب و جذاب شناخته شود و صنعت گردشگری خود را به سطح بالاتری از توسعه ارتقا دهد.
دوبی ایستگاه به ایستگاه به اهداف توسعه‌ای گردشگری در کشور خود می‌رسد و می‌تواند نسخه‌ای خاورمیانه‌ای از توسعهٔ گردشگری برای ایران باشد. البته با وجود اینکه امارات و ایران هر دو در منطقه خاورمیانه واقع شده‌اند، اما ویژگی‌ها و محیط‌های متمایزی دارند. دوبی به‌خاطر زیرساخت‌های مدرن، هتل‌های مجلل، مراکز خرید، و جاذبه‌های دست‌ساز مانند برج خلیفه و نخل جمیرا معروف است و ایران همین شهرت را برای میراث فرهنگی غنی، مکان‌های تاریخی، مناظر متنوع و معماری سنتی دارد از جمله اصفهان، شیراز و تبریز. باوجوداین، جزیرهٔ کیش به‌دلیل هتل‌های مجلل، مراکز خرید و استراحتگاه‌های ساحلی، مشابه گزینه‌های تفریحی و سرگرمی موجود در دوبی، شناخته می‌شود.
منبع: روزنامه پیام ما