اقتصاد۲۴- بدون استثنا، همه خودروها دارای برخی قطعاتی هستند که عمر محدودی دارند و پس از مدتی کارایی خود را از دست می‌دهند. به این قطعات، لوازم مصرفی می‌گویند و به دلیل عمر محدودشان باید در دوره‌های زمانی یا مسافت‌های طی شده مشخص تعویض شوند. به عنوان مثال، روغن موتور، روغن گیربکس، تایرها، لنت‌ها و فیلتر‌ها از جمله لوازم مصرفی معروف هستند که تقریباً تمام رانندگان با آن‌ها آشنایی دارند.
یکی از مهم‌ترین لوازم مصرفی خودروها، فیلتر‌های مختلفی هستند که در آن‌ها استفاده می‌شوند. در ادامه، انواع فیلتر‌ها و زمان تعویض آن‌ها به طور کلی توضیح داده شده است.
فیلتر چیست؟
فیلتر‌های خودرو در بخش‌های مختلفی از آن قرار می‌گیرند و از ورود ناخالصی‌ها و آلودگی‌ها به درون کابین، موتور و گیربکس جلوگیری می‌کنند. این لوازم مصرفی، دارای منافذ و حفره‌هایی هستند که عملکرد آن‌ها را مشابه صافی یا آب‌کش می‌کند و از طریق آن، ناخالصی‌ها و آلودگی‌های موجود را جذب می‌کنند و از ورود آن‌ها به بخش مورد نظر جلوگیری می‌کنند.
فیلتر‌های خودرو چه تعداد هستند؟
به طور کلی، در خودرو‌هایی با گیربکس دستی، ۴ فیلتر مهم و در خودرو‌هایی با گیربکس اتوماتیک، ۵ فیلتر مهم وجود دارند. این فیلتر‌ها شامل فیلتر هوا، فیلتر کابین، فیلتر روغن، فیلتر بنزین و فیلتر گیربکس (فقط در خودرو‌های با گیربکس اتوماتیک) هستند. این فیلتر‌ها در هر دو نوع خودرو بکار می‌روند، اما در خودرو‌های با گیربکس اتوماتیک به دلیل حساسیت بیشتر، یک فیلتر بیشتر برای گیربکس نیز وجود دارد. در هر صورت، همه این فیلتر‌ها باید در زمان مناسب تعویض شوند تا عملکرد بهینه خود را حفظ کنند.
انواع فیلتر‌های خودرو و زمان تعویض آن‌ها
۱. فیلتر کابین (Cabin Or Pollen Filter)
فیلتر کابین، قبل از ورود هوای خارجی به داخل کابین خودرو قرار می‌گیرد و ناخالصی‌ها، گرد و غبار و ریزگرد‌های مختلف را جذب می‌کند. همچنین، این فیلتر مانع ورود برگ‌ها و آشغال‌های بزرگتر به سیستم تهویه خودرو می‌شود. عملکرد این فیلتر، تصفیه هوای بیرونی قبل از ورود آن به سیستم تهویه را به عهده دارد و از ورود ذرات آلوده به داخل کابین جلوگیری می‌کند.
بنابراین، با توجه به عملکرد این فیلتر، تعویض به موقع آن می‌تواند منجر به ورود هوای تازه‌تر به داخل کابین شود، عمر سیستم تهویه را افزایش دهد و همچنین فضای داخل کابین را تمیزتر نگه دارد.
زمان تعویض فیلتر کابین
زمان تعویض فیلتر کابین می‌تواند متغیر باشد، بنابراین بهتر است در هر سرویس دوره‌ای میزان سلامتی آن بررسی شود و در صورت لزوم آن را تعویض کرد. با این حال، به طور کلی، برای خودرو‌هایی که در شهر‌های آلوده تردد می‌کنند، مناسب است در هر سرویس دوره‌ای فیلتر کابین خود را تعویض کنند. اما اگر این شرایط برقرار نیست، بهتر است هر یک سرویس در میان این کار را انجام دهند. این اقدام به حفظ کیفیت هوای داخل کابین، بهبود عملکرد سیستم تهویه و افزایش راحتی سفر کمک خواهد کرد.
بیشتر بخوانید: مشخصات و قیمت کیا اپتیما ۲۰۲۴ وارداتی در ایران
۲. فیلتر هوا (Air Filter)
فیلتر هوای موتور قبل از ورود هوا به دریچه گاز قرار می‌گیرد و ساختار آن به گونه‌ای است که قادر است گرد و خاک و ذرات ریز موجود در هوا را جذب کند و از آسیب رساندن آن‌ها به موتور جلوگیری کند. در صورت عدم وجود فیلتر هوا، گرد و خاک و ذرات ریز وارد موتور می‌شوند و می‌توانند بر روی دیواره سیلندر گرد و خاک بیاندازند و به موتور آسیب بزنند. بنابراین، استفاده از این فیلتر بسیار حیاتی است و تعویض منظم و به موقع آن نیز بسیار مهم است. ساختار فیلتر‌های هوا مشابه فیلتر‌های کابین است، اما به دلیل اهمیت آن‌ها، منافذ فیلتر‌های هوا ریزتر هستند و از ورود ذرات بسیار ریز هم جلوگیری می‌کنند.
زمان تعویض فیلتر هوا
افزایش بازدهی موتور، کاهش مصرف سوخت و افزایش عمر موتور از نتایج تعویض به موقع فیلتر هواست. از این رو، بهتر است این فیلتر را در هر سرویس دوره‌ای یا هر ۵ هزار کیلومتر تعویض کرد. البته برخی فیلتر‌های افترمارکت نیز هستند که نیاز به تعویض ندارند و فقط باید آن‌ها را با مواد مخصوص خود شست‌وشو داد.
۳. فیلتر روغن (Oil Filter)
فیلتر روغن عملکردی متفاوت نسبت به فیلتر‌های هوا و کابین دارد. فیلتر‌های هوا و کابین آلودگی‌هایی را که از محیط وارد خودرو می‌شوند، جذب می‌کنند. اما فیلتر روغن آلودگی‌هایی را که در اثر عملکرد موتور تولید می‌شوند، جذب می‌کند و از ورود آن‌ها به مدار روغن‌کاری جلوگیری می‌کند.
حین عملکرد موتور، پلیسه‌ها یا ذرات ریز فلزی از موتور جدا شده و وارد روغن می‌شوند. همچنین، برخی گرد و خاک نیز از فیلتر بنزین و هوا عبور کرده و وارد موتور می‌شود. در نهایت، روغن موتور این آلودگی‌ها را به خود جذب می‌کند. به این ترتیب، روغن موتور در حین جریان خود، آلودگی‌های ناشی از عملکرد موتور را حل می‌کند. در این زمان، فیلتر روغن در مسیر جریان روغن قرار می‌گیرد و آلودگی‌ها را جذب می‌کند و از ورود مجدد آن‌ها به مدار روغن‌کاری جلوگیری می‌کند.
زمان تعویض فیلتر روغن
با توجه به نحوه عملکرد فیلتر روغن، به واضحی می‌توان فهمید که اهمیت تعویض آن حتی بیشتر از فیلتر هوا است. بنابراین، فیلتر روغن را بدون استثنا در هر سرویس دوره‌ای که تعویض روغن انجام می‌شود، باید تعویض کرد. در واقع، در صورت تعویض روغن و عدم تعویض فیلتر روغن، عملاً کار بیهوده‌ای انجام شده است.
بسیاری از قوطی‌های روغن روی آن‌ها نوشته شده است که می‌توانند تا ۸ یا ۱۰ هزار کیلومتر ماندگار باشند. اما باید در نظر داشت که خودروی شما هم در حالت بی‌حرکت (Idle) کار می‌کند و هنگامی که در حالت بی‌حرکت کار می‌کند، کیلومتر‌هایی به کارکرد خودرو اضافه نمی‌شود که در صفحه نمایشگر خودرو نمایش داده می‌شود. بنابراین، بهتر است در زمان‌هایی که کارکرد خودرو کمتر از ۸ یا ۱۰ هزار کیلومتر است (ترجیحاً هر ۵ هزار کیلومتر)، هم روغن موتور و هم فیلتر روغن را تعویض کنید.
۴. فیلتر بنزین یا صافی بنزین (Fuel Filter)
با توجه به کیفیت پایین بنزین در ایران و وجود کثیفی‌ها و گرد و غبار زیاد در آن، فیلتر سوخت (یا فیلتر بنزین) مسئولیت جلوگیری از ورود این آلودگی‌ها به مسیر سوخت‌رسانی خودرو را بر عهده دارد. فیلتر سوخت نه تنها در خودرو‌های ایرانی بلکه در تمامی خودرو‌های جهان وجود دارد، زیرا احتمال وجود ناخالصی‌ها در سوخت هر کشوری به میزان کم یا زیاد وجود دارد. این قطعه معمولاً با نام فیلتر سوخت شناخته می‌شود، اما در خودرو‌های دیزلی نیز از این فیلتر‌ها استفاده می‌شود.
زمان تعویض فیلتر بنزین
در صورتی که فیلتر سوخت (بنزین) گرفتگی کند، پمپ سوخت بیشتر تحت فشار قرار می‌گیرد تا بنزین را به خودرو پمپاژ کند. این افزایش فشار باعث می‌شود که بخشی از آلودگی‌هایی که در فیلتر جمع شده‌اند، وارد انژکتور‌ها و ریل سوخت شوند و عملکرد آن‌ها را تضعیف کنند. عدم تعویض به موقع فیلتر سوخت باعث کاهش شتاب خودرو می‌شود، پمپ سوخت به فشار بیشتری نیاز دارد که می‌تواند عمر آن را کاهش دهد، روشن کردن خودرو دشوارتر می‌شود و انژکتور‌ها سریعتر خراب می‌شوند.
۵. فیلتر گیربکس اتوماتیک (Automatic Transmission Filter)
گیربکس‌های اتوماتیک نسبت به گیربکس‌های دستی بسیار حساس‌تر هستند. از اینرو، نیاز به روغن خاصی دارند که برای آن‌ها تولید شده است و همچنین روغن باید توسط فیلتری تصفیه شود. وجود کلاچ‌ها، چرخ‌دنده‌های حساس‌تر و کنترل آن‌ها توسط کامپیوتر‌های مخصوص، موجب می‌شود نیاز به مراقبت بیشتری داشته باشند و از اینرو، فیلتری برای آن‌ها در نظر گرفته می‌شود.
زمان تعویض فیلتر گیربکس اتوماتیک
با توجه به انتشار خودرو‌هایی با گیربکس‌های AT (اتوماتیک)، CVT و دوکلاچه در ایران، برای دانستن زمان دقیق تعویض روغن و فیلتر گیربکس اتوماتیک خود، بهتر است به دفترچه راهنمای خودرو مراجعه کنید و از آن مطلع شوید. سازنده خودرو در این دفترچه معمولاً زمان مورد توصیه برای تعویض روغن و فیلتر گیربکس را مشخص می‌کند.
عموماً، برای گیربکس‌های اتوماتیک، روغن و فیلتر گیربکس به طور منظم باید تعویض شوند تا عملکرد بهینه گیربکس حفظ شود. به طور کلی، می‌توانید هر ۵۰ یا ۶۰ هزار کیلومتر روغن گیربکس اتوماتیک به همراه فیلتر آن را تعویض کنید. اما برای دقیق‌تر دانستن زمان تعویض، به راهنمایی سازنده خودرو اعتماد کنید.