اقتصاد۲۴- اختلاف بزرگ بر سر سبد معیشت حالا اصلی‌ترین بحران پیش رو برای تعیین مزد کارگران در سال ۱۴۰۳ برآورد می‌شود، اختلافی که به مساله ای جدی تبدیل شده است.
هرچند باید پذیرفت در حالی که حالا کمتر از ۱۰ روز به پایان سال باقی مانده است، اینکه گروه‌ها هنوز حتی به درستی دور یک میز ننشسته‌اند تا با هم به توافق‌های لازم برسند خود از مشکلات تعیین مزد برای سال آتی خواهد بود.
البته تاکنون دستکم چند جلسه کمیته مزد ذیل نظر شورای عالی کار تشکیل شد، اما هیچکدام به نتیجه‌ای مشخص منجر نشده اند، چرا که در جلسات ابتدای کمیته مزد بحث مزد منطقه‌ای مورد بررسی قرار گرفت، موضوعی که اساسا در نهایت رد شد و تنها منجر به اتلاف زمان جدی در این جلسات وعدم تعیین برآوردی از حداقل دستمزد در سال آتی شده است.
دستکم از دو جلسه قبل با توجه به سبد ارائه شده از سوی انیستیتو تغذیه نیز کارگران نسبت به کاهش کالری اعتراض داشتند و بار‌ها گفته‌اند که ارائه این سبد غذایی از سوی وزارت بهداشت با رویکرد ارزان سازی سبد است؛ این در حالی است که اختلافات جدی هنوز برجای مانده است.
نرخ سبد معیشت کارگران چیست؟
به گزارش اقتصاد ۲۴، سوالی که در زمان تعیین دستمزد کارگران به طور مهم مطرح می‌شود، مربوط به نرخ سبد معیشت است. همانند سال‌های گذشته، کمیته مزد به‌عنوان مرجع تعیین نرخ سبد معیشت عمل می‌کند.
این کمیته هرساله باید در جریان مذاکرات سه‌جانبه، نرخ این سبد را که کالا‌های اساسی مورد نیاز یک خانوار ۳.۳ نفری را در برگیرد، محاسبه کند. البته این انتقاد همواره به کمیته مزد مطرح بوده که نرخ رسمی سبد معیشت را حداقلی و با کنار گذاشتن برخی از مولفه‌های اساسی و ارقام غیرواقعی تعیین می‌کند. از این‌رو، از فعالان کارگری مستقل و وابسته به تشکل‌ها گرفته تا تشکل‌های کارگری رسمی و غیر رسمی هر کدام محاسبات مربوط به خود را در مورد نرخ سبد معیشت انجام می‌دهند.
این البته در حالی است که به گزارش ایلنا، محسن باقری درباره جلسه شورای عالی کار در روز ۲۰ اسفند خبر داده بود: نشست دستمزد ساعت سه بعدازظهر با حضور سه وزیر کار، اقتصاد و دارایی و صمت و نمایندگان گروه کارگری و کارفرمایی برگزار می‌شود، ولی قبل از آن یک جلسه کمیته مزد با حضور شرکای اجتماعی تشکیل می‌شود تا به جمع بندی در خصوص رقم هزینه‌های سبد معیشت برسیم.
او همچنین خبر داده که وقتی اعداد و ارقام را مبنای محاسبه سبد دهک چهارم قرار دادیم، به عدد ۱۸ میلیون و ۹۰۰ هزار تومان رسیدیم در حالی که عددی که گروه کارفرمایی استخراج کرده بود ۱۴ میلیون تومان بود؛ یعنی یک اختلاف و فاصله ۵ میلیون تومانی میان عدد ما و گروه کارفرمایی در بحث رقم سبد معیشت است در صورتی که ما بر اساس همان قیمت‌های مرکز آمار و انستیتو تغذیه به این عدد دست یافتیم و چیزی کمتر یا بیشتر استخراج نشد. از یک طرف اعلام و توافق می‌شود که مبنای سبد معیشت، ارقام و اعداد مرکز آمار باشد و روی تخته آن را می‌نویسند، ولی از طرف دیگر آمار‌های مرکز آمار را قبول نمی‌کنند، در نتیجه عدد‌ها متفاوت می‌شود.
باقری درباره محاسبه میزان کالری‌ها در سبد معیشت و گزارش وزارت بهداشت، نیز مدعی است: اگر عدد میزان کالری‌ها را هم بپذیریم، باز عددی که استخراج می‌شود زیر ۱۸ میلیون تومان نمی‌رود و با هر روشی که محاسبه کردیم حتی گزارش وزارت بهداشت و سبد غذایی ارائه شده، باز هم عدد بالای ۱۸ میلیون تومان درمی‌آید.
این در حالی است که در مقابل، اصغر آهنی‌ها، نماینده کارفرمایان در شورای عالی کار نیز در مورد سبد معیشت کارگری به فارس گفته است: سبد را آدم‌ها تعیین نمی‌کنند، بلکه بر مبنای بعد خانوار که ۳.۳ نفر است، تعیین می‌شود. نرخ تورم هم بر اساس گزارش مرکز آمار ایران ۴۲.۴ درصد است. البته اختلاف‌هایی روی مواد خوراکی سبد تعریف شده انستیتوی تغذیه وجود داشت که فردا در جلسه کمیته مزد توضیح بیشتری ارائه می‌شود.
نماینده کارفرمایان در شورای عالی کار، گفت: برخی تلاش می‌کنند کارگر و کارفرما را مقابل هم قرار دهند، در حالی که این دو گروه لازم و ملزوم هم هستند و حداقل مزد باید هم منافع کارگر و هم کارفرما را حفظ کند.
به گزارش اقتصاد ۲۴ ، در واقع با این توضیحات به نظر می‌رسد که دستکم یک اختلاف ۵ میلیون تومانی بین نماینده کارگران در شورای عالی کار و ارزیابی‌های گروه کارفرمایی فعلا وجود دارد، اختلافی که حتی این طور ارزیابی می‌شود که در ادامه می‌تواند افزایش پیدا کند، چون به طور کلی بار‌ها پیش از این نیز گروه کارفرمایی نشان داده است که می‌تواند حتی تلاش کند ارقامی پایین‌تر از سبد معیشت مورد تایید خود را نیز هدف قرار دهد.
جلسه شورای عالی کار با نتیجه «هیچ»
اما در نشست روز دوشنبه ۲۱ اسفند شورای عالی کار با حضور نمایندگان شرکای سه گانه (۳ نماینده کارگری، ۳ نماینده کارفرمایی و ۴ نماینده دولتی) برگزار شد و چون هنوز سبد معیشت خانوار کارگری در کمیته تخصصی مزد تعیین نشده بود، بر دو مورد توافق شد.
یکی از موارد توافقی بعد خانوار کارگری بود که بر اساس آخرین سرشماری ۳.۳ نفر و نیز مرجع اعلام نرخ تورم مرکز آمار ایران باشد. پیشتر مرجع اعلام نرخ تورم، بانک مرکزی بود. به گفته اسدی در مورد اقلام خوراکی سبد معیشت خانوار هم نماینده انستیتو تغذیه ایران توضیحاتی ارائه کرد، ولی قانع کننده نبود و قرار شد در جلسه بعدی کمیته مزد که احتمالا فردا باشد، توضیحات بیشتری ارائه شود.
بیشتر بخوانید: فقر سفره کارگران را کوچک کرده است
در همین حال محسن باقری، از نمایندگان کارگری شورای عالی کار، از خاتمه بدون نتیجه جلسه این شورا در روز دوشنبه خبر داد و گفت: در نشست روز دوشنبه بر سر محاسبات سبد معیشت به نتیجه نرسیدیم؛ گروه کارگری اعداد و ارقام پیشنهادی دولت را نپذیرفتند و نشست بدون حصول نتیجه مشخص به پایان رسید.
به گفته این نماینده کارگری، تاکید گروه کارگری بر محاسبه و نرخ‌گذاری عادلانه و منطقی سبد معیشت خانوارهای کارگری است که باید مبنای تعیین افزایش دستمزد قرار بگیرد.
وی با بیان اینکه قرار شد روز سه شنبه، امروز ساعت ۱۱ صبح، یک نشست کارشناسی در مورد محاسبه سبد معیشت برگزار شود، اظهار داشت: امیدواریم در این نشست بتوانیم سر سبد معیشت و نرخ آن با شرکای اجتماعی به توافق برسیم؛ پس از حصول توافق، نتایج برای تصمیم‌سازی مزدی به شورای عالی کار ارجاع خواهد شد.
در واقع با احتساب بی نتیجه بودن جلسه روز دوشنبه ۲۱ اسفند ماه حالا باید احتمالا منتظر یک رکورد تاریخی باشیم، رکوردی که در نتیجه آن احتمالا تا آخرین روز سال نیز شاید مساله مزد کارگران در سال ۱۴۰۳ به هیچ نتیجه نرسد.
نتیجه جلسات دیرهنگام تعیین دستمزد کی مشخص می شود؟
از سوی دیگر باید در این مورد به زمانبندی بسیار عجیب دولت رئیسی در اعلام دستمزد‌ها نیز اشاره داشت. در حالی که در سال ۱۳۹۹ یعنی آخرین سال دولت روحانی دستمزد سال آتی کارگران در روز ۲۳ اسفند نهایی واعلام شد، در سال ۱۴۰۰ و اولین سال دولت رئیسی دستمزد کارگران برای سال ۱۴۰۱ در روز ۱۹ اسفند یعنی حتی ۴ روز زودتر به نتیجه نهایی رسیده و اعلام شده بود.
اما یک سال بعد و در سال ۱۴۰۱، روز ۲۹ اسفند روزی بود که دستمزد سال آینده کارگران اعلام و نهایی شد، اتفاقی که البته کم سابقه بود، اما بی سابقه نبود.
اما با روندی که اکنون در پیش است به نظر می‌رسد اعلام دستمزد نهایی سال ۱۴۰۳، شاید حتی تا ۲۹ اسفند هم به نتیجه نرسد و در نهایت اعلام دستمزد شاید به هفته اول فرودین نیز برسد.