اقتصاد۲۴- ماجرای جنجالی ساخت و افتتاح آزاد راه تهران-رشت که البته با عنوان قزوین-رشت بیشتر از آن یاد می‌شود، روایت امروز و دیروز نیست بلکه حکایت دو دهه است، دو دهه ای که قرار بود بار‌ها این آزاد راه تکمیل شود، اما در نهایت طی چند مرحله و هر بار با مشکلات بسیار بخش‌هایی از آن افتتاح شد و تقریبا از احمدی نژاد تا روحانی هر کدام بخشی را افتتاح کردند و در نهایت سهم دولت سید ابراهیم رئیسی ۱۱ کیلومتر آخر شد که البته ۸ کیلومتر آن را به عنوان ۸ جهنمی می‌شناسند و قرار شد در دولت سیزدهم به مرحله نهایی و افتتاح برسد و حتی قرار شد که خود سید ابراهیم رئیسی برای افتتاح وارد عمل شود، اما در نهایت این افتتاح در شرایطی عجیب و تنها برای یک اتوبان با باند یکطرفه و بدون حضور رئیسی و با حضور معاون اجرایی و وزیر راه در نهایت رخ داد و به نظر می‌رسد مساله یکطرفه بودن این افتتاح و عدم افتتاح مسیر برگشت است که منجر به این عدم حضور رئیس دولت وقت شد.
آزادراهی همیشه نیمه کاره
این آزادراه در بعدازظهر ۲۴ اسفند ۸۸ با حضور محمود احمدی‌نژاد رئیس جمهور وقت ایران رسماً، اما نیمه کاره افتتاح شد. آزادراه رشت-قزوین اولین آزادراهی است که از کوه‌های البرز می‌گذرد و با هدف تقویت محور تهران-رشت-انزلی-آستارا که جزیی از مسیر کریدور شمال-جنوب بوده و یکی از مهم‌ترین محور‌های ارتباطی کشور محسوب می‌شود، احداث شده است. اساسا، اما به دنبال سفر آیت الله خامنه ای، رهبر انقلاب در سال ۱۳۸۰ به استان گیلان بود که به دستور ایشان عملیات اجرایی این پروژه آغاز شد.
به گزارش اقتصاد ۲۴ ، کلنگ عملیات اجرایی ۱۱ کیلومتر باقی مانده از آزاد راه رشت - قزوین با اعتبار ۳۱۰ میلیارد تومان طی مراسمی دو سال پس از افتتاح رسمی آزادراه با حضور رئیس‌جمهور در ۱۵ اسفند ۱۳۹۰ به زمین زده شد. این ۱۱ کیلومتر از روی رودخانه سفیدرود عبور می‌کند که ۱۰ تونل به طول ۱۲ کیلومتر به صورت رفت و برگشت، دو پل رودخانه‌ای از سفیدرود به طول یک و نیم کیلومتر، شش پل دره‌ای ۱۰۰ متری، پل‌های معمولی با دهانه‌های ۲۰ متری و با ۳۱۰ میلیارد تومان اعتبار اولیه در مدت ۳۶ ماه ساخته می‌شود.
اما بعدتر و پس از گذشت پنج سال از افتتاح و وعده‌های عملی نشده درباره این آزادراه و شیوه‌های اجرایی ۱۱ کیلومتر باقیمانده این طرح عنوان شد شرکت ساخت و توسعه زیربنا‌های حمل‌ونقل کشور پتانسیل‌های فنی و اجرایی لازم برای اتمام این طرح را دارد و در صورت تأمین اعتبار لازم و جذب سرمایه‌گذار در اولین فرصت و با تمام نیرو عملیات اجرایی این ۱۱ کیلومتر را آغاز خواهد کرد. هم چنین در شهریور ۱۳۹۴ استاندار گیلان با اعلام ۱۴ کیلومتری بودن این قسمت مجدد وعده تکمیل آزادراه با یک‌هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان اعتبار را اعلام کرد.
اما چطور یک اتوبان آن هم با حدود ۸ کیلومتر باید به چنین گره ای تبدیل شود و اینکه چرا مسیر برگشت اساسا وجود ندارد را شاید باید در یک نام و عنوان جستجو کرد و آن شهر رودبار و سوغات مشهورش زیتون است که دلیل اصلی این چالش تلقی می‌شود.
سه شهر مهم در مسیر رشت چه شدند؟
برای درک بهتر ماجرا باید به عقب برگردیم و جغرافیای کامل آن منطقه را درک کنیم. آزادراه شماره ۱ یا آزادراه قزوین-رشت آزادراهی است که در مسیر شمال ایران واقع شده است و شهر‌های قزوین و رشت را به یکدیگر متصل می‌کند. این آزادراه بخشی از بزرگراه شمال ایران است که در نزدیکی آزادراه ۲ شمال-جنوب ایران پایان می‌یابد. هم چنین این آزادراه بخشی از کریدور شمال-جنوب ایران است.
هر مسافری از سمت تهران یا جنوب و مرکز ایران که بخواهد رشت را به عنوان مقصد سفرش انتخاب کند باید دستکم از تهران تا رشت یک مسیر به فاصله ۳۲۷ کیلومتری تهران تا رشت که بسیار زیبا و خوش آب و هواست را بپیماید.
فاصله ۳۲۷ کیلومتری تهران تا رشت را با احتساب همین اتوبان‌ها و آزادراه‌های موجود در شرایط بدون ترافیک می‌توان در ۳ ساعت و ۴۰ دقیقه پیمود.
مسیر تهران تا قزوین به طور کامل اتوبان است و بعد از رسیدن به قزوین مسیر به دو قسمت تقسیم می‌شود، یکی به سمت زنجان می‌رود و دیگری به سمت رشت. حال باید ادامه راه را در بزرگراه قزوین رشت پیمود و این همان مسیری است که ساخت آزاد راه آن بیش از دو دهه زمان برده و با حواشی بسیار نیز همراه شده است.
پیش از افتتاح اول این آزادراه مسافران باید در ابتدای ورود به استان گیلان از شهر لوشان عبور می‌کردند. لوشان در جنوبی‌ترین قسمت استان گیلان در بخش مرکزی شهرستان رودبار قرار دارد. فاصله لوشان تا رشت ۹۰ کیلومتر است. این شهر که بین قزوین و رودبار قرار دارد از آب و هوای معتدلی برخوردار است. در نهایت، اما مسافران اکنون دیگر لازم نیست از شهر لوشان عبور کنند. با افتتاح فاز اول آزاد راه رشت به قزوین، این شهر به طور کامل از مسیر مسافران خارج شد.
بیشتر بخوانید: فیلم/ افتتاح آزاد راه تک بانده در رودبار
اما شهر دوم در این مسیر منجیل است. منجیل یکی از شهر‌های استان گیلان است که آن را با سد بزرگ و توربین‌های بادی‌اش می‌شناسند. این شهر به دلیل شرایط خاص جغرافیایی در بیشتر طول سال با وزش باد نسبتا شدید همراه است. این شهر به دلیل وجود سد سپیدرود که دریاچه زیبایی را پدید آورده بود و همچنین توربین‌های بادی و آب و هوای خاصش از شهر‌های مهم گردشگری در این مسیر به شمار می‌رفت. این شهر هرچند با افتتاح فاز یک آزادراه قزوین به رشت به دلیل اینکه دقیقا نقطه انتهای مرحله اول آزاد راه بود به طور کامل از مدار گردشگری خارج نشد، اما نمی‌توان کاهش شدید گردشگر در آن را منکر شد.
رودبار شهر وابسته به زیتون و گلوگاهی در مسیر یک آزادراه
اما شهر بعدی رودبار است، گلوگاهی که به طور جدی همان گره اصلی در مسیر آزاد راه شده و بزرگ‌ترین بحران ترافیکی را در منطقه رقم می‌زند و منجر به تاخیر ده ساله در افتتاح کامل این آزاد راه تاکنون شده است.
به گزارش اقتصاد ۲۴ ، زیتون رودبار بسیار مشهور است و این شهر بیشتر تولید زیتون کشور را به خود اختصاص داده است. مردم رودبار بیشتر به مشاغل مرتبط با زیتون مشغول هستند. برخی مردم در فروشگاه‌های مخصوص زیتون فعالیت می‌کنند و برخی دیگر در مزارع زیتون فعالیت دارند. همچنین برخی دیگر از مردم رودبار در مشاغل مرتبط با زیتون همانند کارخانه روغن‌گیری زیتون فعالیت می‌کنند.
جالب است بدانید که حتی زنان روستایی نیز در خانه‌های خود زیتون پرورده درست می‌کنند و به فروشگاه‌های کنار جاده می‌فروشند. خلاصه هر چه از زیتون بخواهید در رودبار وجود دارد. زیتون‌های رودبار طعمی بی‌نظیر دارند. اگر به فروشگاه‌های زیتون در این شهر بروید، اکثر فروشندگان به شما تعارف می‌کنند تا به‌صورت رایگان چند زیتون را تست کنید تا در صورتی که از طعم آن لذت بردید، از آن‌ها خرید کنید.
و، اما همین تکیه یک شهر به زیتون و پرورش آن را باید اصلی‌ترین گره یک آزادراه دانست، گره‌ای که برای یک دهه محکم بر جای خود مانده بود.
مخالفت مردم رودبار با آزادراه رشت قزوین
نکته این جا است که مهرداد بذرپاش وزیر راه و شهرسازی در آئین بهره برداری باقیمانده آزادراه رشت - قزوین در محدوده رودبار اظهار کرد: بازگشایی این محور، گره کور ترافیکی ورودی گیلان را از سمت جنوب استان باز می‌کند و در آمد و شد و تردد خودرو‌ها تسهیل بخشی می‌شود.
وزیر راه و شهرسازی با اشاره به ملاحظات اجتماعی پروژه آزادراه قزوین _ رشت در محدوده رودبار بیان کرد: به دلیل توجه به مساله اشتغال و اقتصاد بازار زیتون، مسیر برگشت از داخل شهر رودبار می‌گذرد.
در حقیقت اشاره وزیر راه دولت رئیسی به همان گره ای است که حالا تقریبا همه از آن خبر دارند. فشار بخش زیادی از شهروندان و نمایندگان شهر رودبار در مجلس شورای اسلامی در همه این سال‌ها منجر به عدم افتتاح این چند کیلومتر باقی مانده شد، فشاری که در نهایت نیز منجر به افتتاح تنها یک مسیر تک باند برای این اتوبان نیز شده است.
به گفته یکی از اهالی رودبار، شغل اصلی مردم این شهرستان تولید زیتون است و بخش اعظمی از مردم رودبار از این طریق امرار معاش می‌کنند، لذا احداث هشت کیلومتر آزادراه منجیل ـ رودبار باعث عبور مسافرین از مسیر دیگر و متعاقب آن، عدم توقف خودرو‌ها برای خرید زیتون می‌شود و آیا مسئولان برای معیشت مردم شهر رودبار که بخش عمده درآمدشان از فروش رودبار است فکری کرده‌اند؟
نمایندگانی ایستاده در برابر یک طرح مهم عمرانی
به گزارش اقتصاد ۲۴ دستکم زمزمه‌های جلوگیری از افتتاح، ساخت و تکمیل این آزادراه از حدود ۶ سال پیش شنیده می‌شد. عطاالله حکیمی، نماینده مردم رودبار در مجلس، در فرودین سال ۱۳۹۴ با اشاره به تصمیم دولت برای تکمیل قطعه باقی مانده بزرگراه قزوین - رشت از محدوده منجیل تا رودبار، به ایرنا گفته بود که: اجرای این طرح نباید به بازار زیتون رودبار که متعلق به تمام گیلان است و نقش مهمی در اشتغال و اقتصاد این استان دارد، آسیب بزند.
مساله ای که به روایتی حتی نامزد‌های هر انتخابات مجلس در دو دهه گذشته برای کسب رای در این شهر تلاش می‌کردند مردم را قانع کنند که در صورت برگزیده شدن اجازه تکمیل این اتوبان را نخواهند داد.
در حقیقت نماینده‌ای که قرار بود برای مردم یک کشور تصمیم بگیرد به راحتی به شهروندان یک شهر خاص وعده می‌داد که اجازه نهایی شدن و تکمیل یک پروژه مهم و بزرگ ملی را نمی‌دهد!
بیشتر بخوانید: اعلام نرخ جدید عوارض آزاد راه تهران - شمال
این در حالی است که محمدباقر نوبخت، رئیس سازمان برنامه و بودجه دولت‌های یازدهم و دوازدهم، در جریان بازدید از دو پروژه تکمیل ۹۰۰ متر از باقیمانده آزاد راه رشت- قزوین در محدوده شهر منجیل و همچنین مسیر اصلی سه بانده منجیل- رودبار به این آزادراه، بر ضرورت تکمیل آزادراه در اسفند سال ۱۳۹۳ تاکید کرده و گفته بود: با بهره‌برداری از این قسمت آزاد راه، امیدواریم مسافران نوروزی در ترافیک سنگین منجیل قرار نگیرند. تا پایان سال ۹۴ نیز ادامه باقیمانده آزاد راه از منجیل تا رودبار به بهره‌برداری می‌رسد. همچنین با مشخص شدن پیمانکار، حدود هشت کیلومتر باقیمانده آزاد راه تا پایان سال ۹۵ به بهره‌برداری خواهد رسید.
اما از پایان سال ۱۳۹۴ دستکم ۸ سال گذشت و تنها در نهایت یک باند این آزادراه به نتیجه رسید و رنگ تکمیل به خود دید.
مقاومت رودبار و متروکه شدن لوشان و غربت منجیل
مساله واضح است و حالا دیگر سال‌هاست که وعده تکمیل دو پروژه آزادراه رشت-قزوین و راه آهن رشت-کاسپین و بسیاری از پروژه‌های ملی دیگر از سوی مدیران و مسئولان کشوری و استانی شنیده می‌شود، اما همچنان به سرانجام نهایی نرسیده‌اند.
در واقع این ۸ کیلومتر باقیمانده آزادراه قزوین _ رشت در محور منجیل - رودبار در سال‌های گذشته با چالش‌های مختلفی مواجه بوده است. مخالفت صنوف زیتون فروشان رودباری برای خارج نشدن از مسیر اصلی جاده و اصرار مسؤولان این شهر از نمایندگان هر دور مجلس تا نماینده ولی فقیه تا مدیریت شهری برای تحقق خواسته‌های کسبه به منظور تداوم رونق زیتون فروشان موجب شد تکمیل این قطعه در حدود یک دهه به درازا بکشد.
در تمام این سال‌ها هزاران ساعت از وقت و زمان و البته انرژی و پول شهروندان در این مسیر هدر شده و از بین رفته است. جاده ای خطرناک و کوهستانی و پرپیچ و خم به دلیل اصرار نمایندگان یک شهر نه تنها به مسیری پرترافیک برای شهروندانش تبدیل شد بلکه حتی بحران‌های جدی از بابت تصادفات جاده ای را نیز این مدت رقم زده است.
با این حال امروز در حالی این مسیر به زیر بار ترافیک جاده‌ای رفت که فقط در باند رفت به سمت رشت به رانندگان جاده‌ای امکان تردد می‌دهد و در سوی دیگر زیتون فروشان رودباری با تثبیت جایگاه خود در باند برگشت که درون شهر واقع شده به غایت مطلوب خود یعنی باقی ماندن در محور برگشت آزاد راه دست پیدا کردند.
بیشتر بخوانید: رئیسی اتوبانی که باند برگشت ندارد را افتتاح می‌کند
در نهایت نیز وزیر راه و شهرسازی با اشاره به ملاحظات اجتماعی پروژه آزادراه قزوین- رشت در محدوده رودبار خبر می‌دهد که به دلیل توجه به مساله اقتصاد بازار زیتون مسیر برگشت از داخل شهر رودبار می‌گذرد!
این حقیقت غیرقابل انکاری است که شهر‌های بین راه در مسیر آزادراه رشت به قزوین از نظر گردشگری دچار خسران جدی شده اند.
لوشان، شهری بر مبنای کشاورزی و گردشگری اکنون به شهری متروک تبدیل شده و تقریبا رونق به طور کامل از این شهر رفته است. منجیل نیز اکنون با دیدنی‌های بسیار در خطر جدی نابودی در حوزه گردشگری اش قرار دارد و شاید با این توضیحات بتوان وضعیت مردم رودبار و نگرانی‌های آنان را نیز درک کرد و دریافت، نگرانی که با دیدن حداقل دو شهر همجوار خود احساس می‌کنند و باعث نگرانی آنان است.
اما در این میان استان گیلان در تعطیلات نوروز سال گذشته شاهد حضور ۲۰ میلیون گردشگر بوده است، گردشگرانی که اصلی‌ترین مسیر حضور آنان در این استان همین آزادراه رشت به قزوین است و هرچند حالا یک مسیر این آزادراه افتتاح شده، اما به نظر می‌رسد ساکنان شهر رودبار تا تضمین کافی برای حیات شهر خود نگرفتند رغبتی برای افتتاح همان یک باند نیز نداشته اند. در این میان خوب است که مسئولان وقت یادشان نرود که حالا که راهکاری برای مردم و اقتصاد شهر رودبار یافته اند یادی نیز از مردم شهر‌های منجیل و لوشان نیز بکنند.