اقتصاد ۲۴- قیمت دلار در هفته‌های نخست سال ۱۴۰۳ به موضوعی چالش برانگیز تبدیل شد. افزایش تنش‌های سیاسی و بلاتکلیفی‌های اقتصادی، التهاب بازار ارز را بالا برد. همین موضوع دلار را برای پرش به کریدور هفتم آماده کرد.
با آرام گرفتن اخبار سیاسی از روز یکشنبه، دلار در روند کاهشی قرار گرفت و مسیر رفته روز‌های گذشته را برگشت. این تصور همواره مطرح است که اخبار نامساعد سیاسی و تشدید تنش میان ایران و رژیم صهیونیستی منجر به صعود قیمت در بازار ارز شده است، اما سعید مشکات کارشناس اقتصادی می‌گوید، این رشد نقدینگی است که با فتیله اخبار نامساعد سیاسی سبب انفجار قیمت دلار شد.
رشد نقدینگی بلای جان بازار ارز شد
مشکات در گفتگو با تجارت‌نیوز ضمن تاکید بر اینکه نقدینگی، رشد کرده و این انتظار از قبل وجود داشت که نرخ ارز بالا برود، خاطرنشان کرد: «طی سال گذشته بانک مرکزی منابع ارزی نفتی داشت و توانسته بود نرخ ارز را کنترل کند، اما افزایش نقدینگی و شوک‌های سیاسی ایجادشده، باعث شد که نرخ ارز رشد قابل توجهی داشته باشد.»
پولی در بازار‌ها نیست تا قیمت‌ها را افزایش دهد
این کارشناس اقتصادی با اشاره به اینکه اگر نقدینگی رشد نکرده بود طبیعتا ریسک‌های سیاسی نمی‌توانست در بازار اثری بگذارد، گفت: «پولی در بازار نبود که قیمت‌ها را افزایش دهد. افزایش قیمت‌ها زمانی می‌تواند رخ دهد که نقدینگی نیز در بازار وجود داشته باشد.»
وی افزود: «همین ریسکی که در بازار ارز رخ داده در بازار مسکن تهران و شهرستان‌ها هم رخ داده است، اما چرا قیمت مسکن در تهران بعد از تعطیلات نوروز اندکی گران شد، اما در شهرستان‌ها قیمت مسکن تغییر نکرد؟ چون در تهران پول هست، اما در شهرستان‌ها پول نیست. باید حتما نقدینگی وجود داشته باشد که در صورت بروز ریسک‌های سیاسی بتواند روی قیمت‌ها تاثیر بگذارد.»
ریسک‌های سیاسی افزایش قیمت دلار را جلو انداخت
مشکات با بیان اینکه طی دو سال گذشته نرخ ارز به طور مداوم سرکوب شد و در مقابل آن، نقدینگی رشد داشت، اظهار کرد: «این انتظار از قبل وجود داشت که نرخ ارز در کریدور هفتم و هشتم قرار بگیرد و موضوع جدیدی نیست. برخی فکر می‌کردند باید نیمه دوم سال این افزایش رخ دهد، اما ریسک‌های سیاسی که اتفاق افتاد باعث شد این موضوع زودتر بروز کند.»
بیشتر بخوانید: شیوه رفع تعهد ارزی اصلاح خواهد شد
وی با تاکید بر اینکه اکنون نقدینگی لازم برای افزایش قیمت‌ها وجود دارد، افزود: «نقدینگی نسبت به قبل رشد کرده است. اگر ریسک‌های سیاسی وجود داشته باشد نقدینگی موجود برای پرش قیمت دلار به کریدور بالاتر کفایت می‌کند.»
راهکاری برای کنترل نقدینگی وجود ندارد!
اما آیا راهکاری وجود دارد که نقدینگی کنترل شود؟ مشکات در پاسخ به این پرسش عنوان کرد: «راهکاری وجود ندارد. وقتی دولت بودجه را با کسری می‌بندد و متوسل به استقراض از بانک‌ها یا بانک مرکزی می‌شود، اگر این قرض مستقیما از بانک مرکزی گرفته شود منجر به چاپ پول خواهد شد و اگر از بانک‌ها قرض بگیرد بعد از یک سال بانک‌ها اقدام به گرفتن پول از بانک مرگزی می‌کنند و مجددا پول چاپ خواهد شد.»
وی افزود: «وقتی چاپ پول در اقتصاد کشوری رخ می‌دهد، خروجی آن رشد نقدینگی است و راهکاری نیز برای علاج این موضوع وجود ندارد؛ بنابراین تا زمانی که بودجه‌ها با کسری بسته شوند، مساله رشد نقدینگی وجود دارد. بودجه با کسری بسته می‌شود و نقدینگی نیز به تبع آن رشد می‌کند.»
افزایش نرخ بهره بانکی هم در کنترل نقدینگی بی‌اثر شده است
به این ترتیب آیا افزایش نرخ بهره بانکی هم تاثیری در کاهش نقدینگی ندارد؟ مشکات در پاسخ به سوال گفت: «خیر؛ در زمستان سال گذشته، نرخ بهره را تا ۳۰ درصد افزایش دادند، اما تاثیری در کنترل حجم نقدینگی نداشت. در نیمه دوم سال ۹۶ نیز نرخ بهره تا نزدیکی ۳۰ درصد افزایش یافت، اما شوک‌های سیاسی در سال ۹۷ باعث رشد قابل توجه قیمت دلار شد.»
وی افزود: «افزایش نرخ بهره زمانی موثر است که هجوم تقاضا به بازار وجود نداشته باشد. اگر نقدینگی وجود داشته باشد، به خاطر ریسک‌های سیاسی، هجوم به بازار اتفاق می‌افتد؛ بنابراین دستکاری نرخ بهره نمی‌تواند در کنترل قیمت‌ها تاثیرگذار باشد.»