اقتصاد۲۴- هدی کاشانیان: «موزه آبگینه و سفالینه» یکی از موزه‌های مهم و برجسته تهران است که به نمایش مجموعه‌ای ارزشمند از ظروف شیشه‌ای و سفالی ایران اختصاص دارد. این موزه به دلیل مجموعه‌های غنی و متنوع‌اش و همچنین ساختمان تاریخی که در آن قرار دارد، جایگاه ویژه‌ای در میان موزه‌های ایران پیدا کرده است. بازدید از این موزه فرصتی مناسب برای آشنایی با تاریخچه، هنر و تکنیک‌های شیشه‌گری و سفال‌گری ایران است.
تاریخچه موزه آبگینه و سفالینه
موزه آبگینه و سفالینه در ساختمانی تاریخی به نام «خانه قوام» واقع شده است. این بنا در اوایل قرن بیستم و به دستور احمد قوام (قوام‌السلطنه)، یکی از سیاستمداران برجسته دوره قاجار، ساخته شد. این خانه در ابتدا به عنوان اقامتگاه شخصی و دفتر کار قوام‌السلطنه مورد استفاده قرار می‌گرفت. طراحی این موزه به مهندسان ایرانی و طراحی ویترین‌ها و معماری داخلی آن به هانس هولاین، معمار برجسته اتریشی سپرده شد. هولاین در طراحی موزه آبگینه از آثار برجسته تاریخی ایران مانند کاخ تچر، ستون‌های تخت جمشید، قوس‌های صفوی و کعبه زرتشت الهام گرفته است. پس از انقلاب اسلامی، این ساختمان به تملک دولت درآمد و پس از مرمت و بازسازی، در سال ۱۳۵۵ هجری شمسی به عنوان موزه آبگینه و سفالینه افتتاح شد. این اثر در تاریخ ۷ اردیبهشت ۱۳۷۷ با شماره ثبت ۲۰۱۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
معماری و ویژگی‌های موزه آبگینه و سفالینه
خانه قوام، که اکنون موزه آبگینه و سفالینه در آن قرار دارد، دارای معماری زیبا و باشکوهی است که ترکیبی از سبک‌های معماری ایرانی و اروپایی را به نمایش می‌گذارد. برخی از ویژگی‌های برجسته این بنا عبارتند از:
نمای آجری و کاشی‌کاری: نمای خارجی ساختمان با آجر‌های زیبا و کاشی‌کاری‌های هنرمندانه تزئین شده است.
پنجره‌های چوبی و شیشه‌های رنگی: پنجره‌های چوبی با شیشه‌های رنگی جلوه‌ای خاص به فضای داخلی و خارجی بنا بخشیده‌اند.
تزئینات داخلی: فضای داخلی ساختمان با استفاده از گچ‌بری‌ها، آیینه‌کاری‌ها و تزئینات چوبی زیبا تزئین شده است.
باغ زیبا: ساختمان در میان باغی زیبا و سرسبز قرار دارد که با گل‌ها و درختان متنوع، محیطی آرام و دلپذیر را فراهم کرده است.
مجموعه‌های موزه آبگینه و سفالینه
موزه آبگینه و سفالینه دارای مجموعه‌ای متنوع و ارزشمند از ظروف شیشه‌ای و سفالی ایران از دوره‌های مختلف تاریخی است. این مجموعه‌ها شامل ظروف شیشه‌ای و سفالی از دوره‌های باستانی تا دوران اسلامی است. برخی از بخش‌های مهم مجموعه‌های موزه عبارتند از:
ظروف شیشه‌ای باستانی: نمایش مجموعه‌ای از ظروف شیشه‌ای باستانی که نشان‌دهنده تکنولوژی و هنر شیشه‌گری در ایران باستان هستند.
سفال‌های پیش از اسلام: نمونه‌هایی از سفال‌های دوره‌های پیش از اسلام که با نقش‌ها و طرح‌های مختلف تزئین شده‌اند.
سفال‌های دوران اسلامی: مجموعه‌ای از سفال‌های دوران اسلامی که نشان‌دهنده تحول و تکامل هنر سفال‌گری در این دوره هستند.
شیشه‌های دوران اسلامی: نمایش شیشه‌های زیبا و متنوع از دوران اسلامی که با تکنیک‌های مختلف شیشه‌گری ساخته شده‌اند.
بخش ورودی: در قسمت ورودی موزه ابزار، ادوات، انواع مواد و رنگ‌هایی که در ساخت شیشه استفاده می‌شوند و نیز نمونه‌هایی از اشیا شیشه‌ای وجود دارد.
تالار سمعی و بصری: در این تالار نمایی از یک گور پیش از تاریخ وجود دارد که درون آن اسکلتی از انسان پیش از تاریخ، وسایل و زیور‌آلات آن به‌صورت نمادین قرار داده شده است.
بیشتر بخوانید: هر آنچه باید از موزه کلاه فرنگی شیراز بدانید
تالار مینا: در تالار مینا می‌توانید از قدیمی‌ترین اشیای این موزه دیدن کنید. این آثار شیشه‌ای متعلق به اوایل هزاره دوم پیش از از میلاد است که شامل میله‌های شیشه‌ای به دست‌آمده از چغازنبیل است.
تالار بلور: این تالار دربرگیرنده اشیای شیشه‌ای است که در داخل ویترین‌هایی برگرفته از معماری دوره هخامنشیان و نقش رستم در شیراز به نمایش در آمده‌اند.
تالار صدف: دیدنی‌های این تالار شامل اشیای سفالین و شیشه‌ای دوران اسلامی است که در دکوراسیون صدفی شکل به نمایش گذاشته شده‌اند.
تالار زرین‌فام: یکی دیگر از تالار‌های موزه آبگینه است که به نمایش سفال‌های زیبای زرین فام اختصاص دارد.
تالار لاجورد: این تالار شامل دو بخش لاجورد یک و دو است و در آن ویترین‌هایی که از فرم خیمه‌های مغولی و برج‌مقبره‌های آن دوران الهام گرفته شده است خودنمایی می‌کند. اشیای این تالار شامل آثار سفالین و شیشه‌ای مربوط به دوران تیموری و ایلخانی تا دوران صفوی و قاجار است.
اهمیت فرهنگی و هنری موزه آبگینه و سفالینه
موزه آبگینه و سفالینه به عنوان یکی از مهمترین مراکز فرهنگی و هنری کشور، نقش مهمی در حفظ و معرفی هنر شیشه‌گری و سفال‌گری ایران ایفا می‌کند. این موزه با ارائه اطلاعات جامع در مورد تاریخچه، تکنیک‌ها و سبک‌های مختلف شیشه‌گری و سفال‌گری، به بازدیدکنندگان فرصت می‌دهد تا با این هنر‌های ارزشمند به طور عمیق‌تری آشنا شوند.
فعالیت‌های آموزشی و پژوهشی موزه آبگینه و سفالینه
موزه آبگینه و سفالینه علاوه بر نمایش مجموعه‌های ارزشمند خود، به عنوان یک مرکز آموزشی و پژوهشی نیز فعالیت می‌کند. این موزه با برگزاری کارگاه‌ها، سمینار‌ها و نمایشگاه‌های مختلف، به ترویج و گسترش دانش و مهارت‌های مرتبط با شیشه‌گری و سفال‌گری کمک می‌کند.
دسترسی و بازدید
موزه آبگینه و سفالینه در خیابان سی تیر تهران واقع شده است و دسترسی به آن از طریق وسایل نقلیه عمومی و شخصی به راحتی امکان‌پذیر است. این موزه همه‌روزه به جز ایام تعطیل رسمی برای بازدید عموم باز است و بازدیدکنندگان می‌توانند از مجموعه‌های متنوع و فعالیت‌های آموزشی آن بهره‌مند شوند.