اقتصاد۲۴- هدی کاشانیان: «موزه و کتابخانه ملی ملک» یکی از مهمترین و بزرگ‌ترین مجموعه‌های فرهنگی و تاریخی ایران است که در تهران واقع شده است. این موزه که به عنوان یکی از مهمترین نهاد‌های فرهنگی و تاریخی کشور شناخته می‌شود، شامل مجموعه‌ای ارزشمند از نسخ خطی، کتاب‌های نادر، آثار هنری و اشیاء تاریخی است.
تاریخچه موزه ملی ملک
کتابخانه موزه ملک در سال ۱۳۱۶ به همت مرحوم «حاج حسین آقاملک»، افتتاح شد. وی در ششم آبان ماه، خانه پدری خود را که در بازار بین‌الحرمین تهران قرار داشت، وقف آستان قدس رضوی کرد. تمامی اثاثیه منزل، کتب، هزاران نسخه خطی نفیس، نسخ چاپ سنگی، فرش، لوستر، مبلمان، تابلو‌های نقاشی، مجموعه‌هایی از تمبر، سکه، آثار لاکی و بسیاری از لوازم و تجملات شخصی آقاملک در بین موقوفات قرار داشت. در ابتدا این آثار موقوفی در کنار کتابخانه در معرض نمایش قرار داده شد. در وقف‌نامه چنین عنوان شده است که در تمامی روز‌ها جز ایام تعطیل، کتابخانه به روی علاقه‌مندان باز است و مراجعه‌کنندگان می‌توانند از آن استفاده کنند؛ این در حالی است که تنها می‌توان در داخل کتابخانه از کتب استفاده کرد. در سال ۱۳۴۳ آقاملک تصمیم گرفت موزه‌ای در مجاورت کتابخانه خود احداث کند، کتابخانه‌ای که یکی از غنی‌ترین و ارزشمندترین کتابخانه‌های زمان بود. وی درصدد بود تا اشیای گران‌بها و ارزشمند هنری و نیز تاریخی را جمع‌آوری کند تا محققان و پژوهشگران خارجی کتابخانه بدون مشکل و دغدغه‌ای، هنر و تمدن ایرانی را از نزدیک لمس و مشاهده کنند.
این موزه از زمان گشایش تا سال ۱۳۷۵ هجری شمسی، در خانه ملک دایر بود. در سال ۱۳۶۴ پروسه ساخت بنای جدید موزه، با پیگیری و کوشش آستان قدس رضوی، در زمینی به مساحت ۶ هزار متر مربع، شروع شد. پس از ۱۱ سال در سال ۱۳۷۵ ساختمان جدید موزه، آماده و مجموعه موزه و کتابخانه ملک از منزل ملک به محل جدید در خیابان امام خمینی تهران منتقل شد.
معماری و ویژگی‌های موزه ملی ملک
ساختمان موزه ملی ملک دارای طراحی معماری زیبا و مدرنی است که با الهام از معماری سنتی ایرانی ساخته شده است. این ساختمان شامل چندین طبقه و سالن‌های مختلفی است که به نمایش آثار هنری و تاریخی اختصاص یافته‌اند. برخی از ویژگی‌های برجسته این موزه عبارتند از:
سالن‌های نمایش: موزه دارای چندین سالن نمایش است که در آن‌ها آثار هنری، نسخ خطی، کتاب‌های نادر و اشیاء تاریخی به نمایش گذاشته شده است.
کتابخانه: کتابخانه ملی ملک یکی از بزرگ‌ترین و غنی‌ترین کتابخانه‌های ایران است که شامل مجموعه‌ای ارزشمند از کتاب‌های نادر، نسخ خطی و آثار مرجع در زمینه‌های مختلف علمی، ادبی و تاریخی است.
فضای آموزشی: موزه و کتابخانه ملی ملک دارای بخش‌های آموزشی و تعاملی است که به بازدیدکنندگان کمک می‌کند تا به شیوه‌ای فعال و جذاب با آثار هنری و تاریخی آشنا شوند.
مجموعه‌های موزه ملی ملک
موزه و کتابخانه ملی ملک دارای مجموعه‌های متنوع و ارزشمندی از آثار هنری و تاریخی است که شامل موارد زیر می‌شوند:
نسخ خطی و کتاب‌های نادر: نمایش مجموعه‌ای از نسخ خطی، کتاب‌های نادر و آثار مرجع در زمینه‌های مختلف علمی، ادبی و تاریخی که از ارزشمندترین مجموعه‌های این موزه به شمار می‌آیند.
آثار هنری: نمایش مجموعه‌ای از نقاشی‌ها، مینیاتورها، خوشنویسی‌ها و سایر آثار هنری هنرمندان برجسته ایرانی و اسلامی.
اشیاء تاریخی: نمایش اشیاء تاریخی از جمله سکه‌ها، مهرها، ظروف سفالی و فلزی و سایر اشیاء باستانی که تاریخ و فرهنگ ایران را به نمایش می‌گذارند.
تالار تمبر‌های تاریخی و گنجینه فرش: تالار تمبر‌های تاریخی مکان مناسبی برای علاقه‌مندان به تاریخ و هم چنین افرادی است که به جمع کردن تمبر علاقه زیادی دارند. در این تالار می‌توانید انواع و اقسام تمبر‌های مختلف مربوط به کشور ایران و کشور‌های دیگر جهان را تماشا کنید.
مجموعه اهدایی بانو عزت ملک: به شما پیشنهاد می‌کنیم که حتماً از بخش مجموعه اهدایی بانو عزت ملک دیدن کنید. در این بخش آثار جذابی نگهداری می‌شود که دیدن آن‌ها خالی از لطف نیست. ازجمله این آثار می‌توان به نسخه‌های خطی، تابلو‌های نقاشی قاجاری، سر قلیان، قلمدان و آثار لاکی اشاره کرد. تعداد آثار نگهداری شده در این بخش از موزه ملک به ۴۷ اثر می‌رسد.
اهمیت فرهنگی و تاریخی موزه ملی ملک
موزه و کتابخانه ملی ملک به عنوان یکی از مهمترین مراکز فرهنگی و تاریخی کشور، نقش مهمی در حفظ و معرفی تاریخ و فرهنگ ایران ایفا می‌کند. این موزه با ارائه اطلاعات جامع و نمایش آثار هنری و تاریخی ارزشمند، به بازدیدکنندگان فرصت می‌دهد تا با تاریخ و فرهنگ غنی ایران به طور عمیق‌تری آشنا شوند.
فعالیت‌های آموزشی و پژوهشی موزه ملی ملک
موزه و کتابخانه ملی ملک علاوه بر نمایش مجموعه‌های ارزشمند خود، به عنوان یک مرکز آموزشی و پژوهشی نیز فعالیت می‌کند. این موزه با برگزاری کارگاه‌ها، سمینارها، نمایشگاه‌های مختلف و همچنین همکاری‌های علمی و پژوهشی با دانشگاه‌ها و موسسات تحقیقاتی، به ترویج و گسترش دانش و هنر کمک می‌کند.
دسترسی و بازدید موزه ملی ملک
موزه و کتابخانه ملی ملک در خیابان امام خمینی، جنب ساختمان وزارت امور خارجه، تهران واقع شده است و دسترسی به آن از طریق وسایل نقلیه عمومی و شخصی به راحتی امکان‌پذیر است. این موزه همه‌روزه به جز ایام تعطیل رسمی برای بازدید عموم باز است و بازدیدکنندگان می‌توانند از مجموعه‌های متنوع و فعالیت‌های آموزشی آن بهره‌مند شوند.