اقتصاد۲۴- هدی کاشانیان: یکی از باغ موزه‌های تاریخی و زیبا در تهران «باغ موزه نگارستان» است که به دلیل داشتن معماری زیبا، فضای آرام و دلنشین و مجموعه‌های هنری ارزشمند، جایگاه ویژه‌ای در میان مراکز فرهنگی و تاریخی شهر دارد. این باغ موزه که در دوران قاجار ساخته شده است و بنا‌های تاریخی، تالار‌های باشکوه، باغ با فضای سرسبز و درختان کهن سربه‌فلک‌کشیده، کتابخانه، معماری باغ و دیدنی‌ها و آثار ارزشمند دیگری که در آن قرار دارد، همگی اقامتگاه تابستانی فتحعلی شاه را به یکی از تفرجگاه‌ها و جا‌های گردشگری پایتخت تبدیل کرده است. اکنون این باغ موزه را به یکی از جاذبه‌های گردشگری تهران تبدیل کرده است.
تاریخچه باغ موزه نگارستان
باغ موزه نگارستان در سال ۱۲۲۲ هجری شمسی (۱۸۳۶ میلادی) به دستور فتحعلی شاه قاجار ساخته شد. این باغ در ابتدا به عنوان اقامتگاه تابستانی شاهان قاجار و محلی برای برگزاری مراسم‌ها و جشن‌ها مورد استفاده قرار می‌گرفت، به‌همین جهت به ساختمان‌ها و تزئینات آن می‌افزود. فتحعلیشاه، وقتی عازم سفر می‌شد، ابتدا به این باغ عزیمت می‌کرد و بعد از تعیین ساعت سعد برای روز حرکت، سفر خود را آغاز می‌نمود. در آن روز، روحانیان، شاهزادگان و رجال به این باغ می‌آمدند، برای سلامت شاه دعا می‌کردند و احیاناً هدایایی تقدیم می‌نمودند. در سال ۱۲۸۴ قمری که ناصرالدین‌شاه بر گستره شهر تهران افزود، این بنا در داخل حصار جدید قرار گرفت و پس از بنای کاخ‌های صاحب‌قرانیه و سلطنت‌آباد، این باغ در اختیار نهاد‌های حکومتی قرار گرفت.
بیشتر بخوانید:
معرفی مهمترین موزه های خودرو در تهران
مهمترین کاخ موزه های تهران کدامند؟
معرفی مهمترین کوه های تهران برای گردش یک روزه
سردترین شهر ایران کجاست؟
با جاذبه های استان البرز کوچکترین استان ایران آشنا شوید
در ۱۳۰۴ ه. ق این باغ به مدت یک سال به وزارت عدلیه اختصاص داده‌شد. در زمان مظفرالدین‌شاه، پس از سفر به فرنگ و بازدید از مدرسه فلاحت امپراتوری در مسکو، اولین مدرسه فلاحت ایران با استخدام یک بلژیکی در این باغ دایر شد. کمی بعد در بنا‌های جنوبی باغ، مدرسه مستظرفه به ریاست کمال‌الملک تأسیس شد. در ۱۳۱۵ ه. خ، کتابخانه دانشسرای عالی ساخته شد که معاونت آن را پروین اعتصامی به‌عهده داشت. در ۱۳۳۵، مؤسسۀ لغت‌نامه دهخدا، کلاس‌های زبان‌های خارجی، جغرافیا و کلاس‌های عمومی دانشکده ادبیات دایر شد. در ۱۳۳۷ نیز مؤسسۀ تحقیقات اجتماعی در این مکان آغاز به کار کرد.
از ۱۳۴۱ تا ۱۳۷۰ ه. ش دانشکده علوم اجتماعی در این محل دایر بود و پس از انتقال آن، زمانی که در ۱۳۷۱ قصد واگذاری و تخریب آن را داشتند، روح‌الامینی مقاله‌ای با عنوان حسب حال در روزنامه اطلاعات نوشت و به واگذاری و تخریب آن اعتراض کرد. این محل نزدیک به دو سال متروکه بود، تا این که در آبان ۱۳۷۴ حسن حبیبی، معاون اول رئیس‌جمهور وقت، از این مکان دیدن و یکی از کارشناسان میراث فرهنگی به نام مهندس دانشور را برای تهیه نقشه و بازسازی باغ معرفی کرد. او نیز با هماهنگی دانشگاه، نقشه اولیه را به دست آورد و تغییرات انجام شده را اصلاح کرد و پس از گذشت زمان و با تغییرات دوره‌های مختلف، این باغ به دانشگاه تهران واگذار شد و در سال‌های اخیر به عنوان باغ موزه نگارستان بازسازی و به روی عموم بازگشایی شد.
معماری و ویژگی‌های باغ موزه نگارستان
باغ موزه نگارستان دارای معماری سنتی ایرانی با تأثیرات قاجاری است. برخی از ویژگی‌های برجسته این باغ موزه عبارتند از:
فضای باغ: باغ دارای درختان بلند، گل‌های رنگارنگ و حوض‌های زیبا است که محیطی آرام و دلپذیر برای بازدیدکنندگان فراهم می‌کند.
عمارت‌ها: در باغ موزه نگارستان چندین عمارت تاریخی وجود دارد که هر یک دارای معماری زیبا و خاصی هستند. این عمارت‌ها شامل تالار‌ها و ساختمان‌های مختلفی هستند که با گچ‌بری‌ها، نقاشی‌ها و تزئینات هنری زیبا تزئین شده‌اند.
حوض‌ها و فواره‌ها: حوض‌ها و فواره‌های موجود در باغ به زیبایی فضا افزوده و محیطی دلنشین برای بازدیدکنندگان فراهم می‌کنند.
مجموعه‌های باغ موزه نگارستان
باغ موزه نگارستان دارای مجموعه‌های متنوعی از آثار هنری و تاریخی است که شامل موارد زیر می‌شوند:
نقاشی‌ها و مینیاتورها: نمایش مجموعه‌ای از نقاشی‌ها و مینیاتور‌های هنرمندان ایرانی که برخی از آن‌ها به دوره قاجار بازمی‌گردند.
مجسمه‌ها: نمایش مجسمه‌های هنری و تاریخی که به زیبایی باغ افزوده‌اند.
آثار خطاطی و خوشنویسی: مجموعه‌ای از آثار خوشنویسی و خطاطی هنرمندان برجسته ایرانی.
مجموعه جهانگیر ارجمند در باغ موزه نگارستان
یکی از بخش‌های موزه باغ نگارستان مجموعه مجسمه مینیاتور‌های مردم‌شناسی جهانگیر ارجمند، مجسمه ساز خود آموخته است. این مجموعه در بهمن ۱۳۹۱ توسط ایشان به باغ نگارستان دانشگاه تهران اهدا شد. این مجموعه در سال ۱۳۹۳ در معرض نمایش قرار گرفت. شاید جالب باشد بدانید این مجسمه‌ها از یونولیت، کاغذ، مقوا، چوب و وسایل دورریختنی و با استفاده از تیغ ریش تراشی توسط دستان هنرمند استاد ارجمند ساخته شده‌اند.
اهمیت فرهنگی و تاریخی باغ موزه نگارستان
باغ موزه نگارستان به عنوان یکی از مهمترین مراکز فرهنگی و تاریخی تهران، نقش مهمی در حفظ و معرفی هنر و فرهنگ ایرانی ایفا می‌کند. این باغ موزه با نمایش آثار هنری و تاریخی ارزشمند، به بازدیدکنندگان فرصت می‌دهد تا با تاریخچه و هنر ایران به طور عمیق‌تری آشنا شوند.
فعالیت‌های آموزشی و فرهنگی باغ موزه نگارستان
باغ موزه نگارستان علاوه بر نمایش مجموعه‌های ارزشمند خود، به عنوان یک مرکز آموزشی و فرهنگی نیز فعالیت می‌کند. این باغ موزه با برگزاری کارگاه‌ها، سمینار‌ها و نمایشگاه‌های مختلف، به ترویج و گسترش دانش و هنر کمک می‌کند.
دسترسی و بازدید باغ موزه نگارستان
باغ موزه نگارستان در خیابان دانشسرا، نزدیک میدان بهارستان، تهران واقع شده است و دسترسی به آن از طریق وسایل نقلیه عمومی و شخصی به راحتی امکان‌پذیر است. این باغ موزه همه‌روزه به جز ایام تعطیل رسمی برای بازدید عموم باز است و بازدیدکنندگان می‌توانند از مجموعه‌های متنوع و فضای دلنشین آن بهره‌مند شوند.