اقتصاد۲۴- هدی کاشانیان: «موزه ملی قرآن کریم» یکی از مهمترین موزه‌های تهران است که به نمایش نسخه‌های نفیس و ارزشمند قرآن کریم و همچنین آثار مرتبط با فرهنگ و هنر اسلامی می‌پردازد. این موزه دارای نمایشگاه متنوعی از آثار قرآنی، تاریخی و فرهنگی است و در حال حاضر، تنها موزه تخصصی در زمینه جمع‌آوری هنر‌های قرآنی (از قرن چهارم هجری تا اواخر دوره قاجاریه) محسوب می‌شود. این موزه به منظور حفظ و معرفی میراث معنوی و هنری اسلام و ایران تاسیس شده است و مکانی برای علاقه‌مندان به تاریخ، هنر و فرهنگ اسلامی است. موزه قرآن کریم، دارای سه بخش موزه، کتابخانه تخصصی و بخش اداری است و بخش موزه با سه محور «تاریخی و فرهنگی»، «اشیا و آثار معاصر» و «نمایشگاه‌های دائم و موقت» اداره می‌شود.
تاریخچه موزه ملی قرآن کریم
موزه ملی قرآن کریم در سال ۱۳۸۴ هجری شمسی (۲۰۰۵ میلادی) با هدف گردآوری، نگهداری و نمایش آثار هنری و تاریخی مرتبط با قرآن کریم افتتاح شد. این موزه تحت نظر سازمان اوقاف و امور خیریه جمهوری اسلامی ایران فعالیت می‌کند و به عنوان یکی از مهمترین مراکز فرهنگی و دینی کشور شناخته می‌شود. اما پیشینه این کاخ به سال ۱۳۵۵ برمی‌گردد و عملیات اجرایی ساخت بنای این موزه که در محوطه کاخ مرمر است در قالب یک فرهنگسرا آغاز شده و تا بعد از انقلاب اسلامی سال ۱۳۵۷ حدود ۲۵ درصد آن به انجام رسیده بود و پیمانکار مجری طرح آن شرکت رس (مهندس پور فتحی) بود.
کار ساخت این بنا بعد از یک توقف شانزده ساله دوباره در سال ۱۳۷۳ پی گرفته شد و در سال ۱۳۷۶ به پایان رسید، اما به بهره‌برداری نرسید. در سال ۱۳۸۴ با تلاش‌های دکتر حسن حبیبی این مکان تبدیل به موزه ملی قرآن کریم شد و ریاست آن را هم احمد مسجدجامعی به عهده گرفت. از همان سال ۱۳۸۴ تا ۱۳۸۸ شیوه مدیریت این موزه به صورت هیئت امنایی بود، اما از سال ۱۳۸۸ به بعد این ساختار تغییر کرد و دیگر هیئت امنایی وجود ندارد.
معماری موزه ملی قرآن کریم
ساختمان موزه ملی قرآن کریم دارای طراحی معماری زیبا و مدرنی است در معماری این مجموعه «هندسه و سازه» نقش اصلی را ایفا می‌کند. برخلاف بسیاری از موزه‌ها که همسطح با زمین هستند، این موزه در زیرزمین جای گرفته و سبک معماری‌اش، سنتی ایرانی است. این موزه از دیدگاه زیبایی‌شناسی و اصول بنیادین، مانند هوا‌دهی، روشنایی و نور و جانمایی آثار، همه شرایط لازم را دارد. عامل سازه نیز با استفاده از اشکال هندسی در ساختن سقف‌ها (به‌ویژه در بخش کتابخانه) و در سقف سالن اصلی آمفی‌تئاتر، در نوع خود، نمونه جالبی از این دست به شمار می‌رود. موزه دارای سه طبقه و ۱۰ هزار متر مربع زیر بنا است و شامل چندین بخش و سالن نمایش است که هر کدام به نمایش موضوعات مختلفی اختصاص دارند. برخی از ویژگی‌های برجسته این موزه عبارتند از:
• سالن‌های نمایش: موزه دارای چندین سالن نمایش است که در آن‌ها نسخه‌های نفیس قرآن کریم، آثار خوشنویسی، تذهیب و هنر‌های اسلامی به نمایش گذاشته شده است.
• فضای تعاملی: موزه دارای بخش‌های تعاملی و آموزشی است که به بازدیدکنندگان این امکان را می‌دهد که به طور فعال با آثار هنری و تاریخی آشنا شوند.
• کتابخانه تخصصی: موزه دارای کتابخانه‌ای تخصصی با مجموعه‌ای از کتاب‌ها و مقالات در زمینه قرآن‌پژوهی، هنر اسلامی و تاریخ است.
مجموعه‌های موزه ملی قرآن کریم
بیشتر بخوانید:
هر آنچه باید از باغ موزه وزیری بدانید
هر آنچه باید از خانه موزه مقدم دانست
هر آنچه باید از موزه رضا عباسی بدانید
هر آنچه باید از موزه هنر‌های ملی ایران دانست
موزه ملی قرآن کریم دارای مجموعه‌های متنوع و ارزشمندی از نسخه‌های قرآن کریم و آثار مرتبط با هنر و فرهنگ اسلامی است که شامل موارد زیر می‌شوند:
• نسخه‌های خطی قرآن کریم: نمایش نسخه‌های نفیس و قدیمی قرآن کریم از دوره‌های مختلف تاریخی که با خط‌های مختلف خوشنویسی شده‌اند.
• آثار خوشنویسی و تذهیب: مجموعه‌ای از آثار هنری شامل خوشنویسی‌های زیبا و تذهیب‌های نفیس که توسط هنرمندان برجسته اسلامی خلق شده‌اند.
• اشیاء تاریخی و هنری: نمایش اشیاء تاریخی و هنری مرتبط با فرهنگ و هنر اسلامی، از جمله ظروف، نسخ خطی، سکه‌ها و آثار فلزی.
• گالری استاد امیرخانی: استاد غلامحسین امیرخانی، یکی از اساتید برجسته در خوشنویسی و نستعلیق نویسی محسوب می‌شود. او نمایشگاه‌های فردی و گروهی بسیاری در داخل و خارج از کشور، از جمله انگلستان، سوریه، پاکستان، فرانسه، امارات متحده عربی و... برگزار و کتاب‌هایی مانند دیوان حافظ، ترکیب‌بند محتشم، صحیفه هستی، سرو سایه فکن، بهار در پاییز، گزیده دیوان خواجوی کرمانی، یادنامه کلهر، مناجات امیر‌المومنین، رباعیات خیام، قصیده قرآنیه و بسیاری کتب دیگر را کتابت کرده است.
• شجره نامه‌های امامزادگان: تاکنون در ایران حدود سه هزار و پانصد اثر به‌عنوان بقاع متبرکه و اماکن مذهبی به ثبت رسیده است که از آن جمله می‌توان به امامزادگان، مساجد، حسینیه‌ها، مدارس علمیه و اماکن مذهبی اقلیت‌های دینی اشاره کرد. در موزه ملی قرآن کریم، نمایشگاهی دائمی از نسب و شجره نامه شخصیت‌های مدفون در بقاع متبرکه ثبت شده در آثار ملی، برای بازدیدکنندگان به نمایش گذاشته شده است.
اهمیت فرهنگی و دینی موزه ملی قرآن کریم
موزه ملی قرآن کریم به عنوان یکی از مهمترین مراکز فرهنگی و دینی کشور، نقش مهمی در حفظ و معرفی میراث معنوی و هنری اسلام و ایران ایفا می‌کند. این موزه با ارائه اطلاعات جامع و نمایش آثار ارزشمند، به بازدیدکنندگان این فرصت را می‌دهد که با تاریخ و فرهنگ اسلامی به طور عمیق‌تری آشنا شوند و از زیبایی‌های هنر اسلامی بهره‌مند شوند.
فعالیت‌های آموزشی و فرهنگی موزه ملی قرآن کریم
موزه ملی قرآن کریم علاوه بر نمایش مجموعه‌های خود، به عنوان یک مرکز آموزشی و فرهنگی نیز فعالیت می‌کند. این موزه با برگزاری کارگاه‌ها، سمینارها، نمایشگاه‌های مختلف و برنامه‌های آموزشی، به ترویج و گسترش دانش و آگاهی در زمینه قرآن‌پژوهی، هنر اسلامی و تاریخ کمک می‌کند.
دسترسی و بازدید موزه ملی قرآن کریم
موزه ملی قرآن کریم در خیابان امام خمینی، نرسیده به میدان حر، تهران واقع شده است. دسترسی به این موزه از طریق وسایل نقلیه عمومی و شخصی به راحتی امکان‌پذیر است. این موزه از نظر جغرافیایی دارای موقعیتی ویژه است؛ به‌گونه‌ای که از شمال به خیابان پاستور و نهاد ریاست جمهوری، از شرق به خیابان ولیعصر، از غرب به خیابان فلسطین و از جنوب به خیابان امام خمینی راه دارد. موزه دارای دو درب ورودی است که یکی در تقاطع خیابان امام خمینی و دیگری در خیابان ولیعصر (عج) قرار دارد. در حال حاضر (بهار ۱۴۰۰) راه رفت‌وآمد بازدیدکنندگان تنها ورودی اول است و ورودی دوم مسدود شده است. این موزه همه‌روزه به جز ایام تعطیل رسمی برای بازدید عموم باز است و بازدیدکنندگان می‌توانند از مجموعه‌های متنوع و فعالیت‌های آموزشی و فرهنگی آن بهره‌مند شوند.