اقتصاد۲۴- جامعه سهامداری کشور از سال ۹۸ به این سو، رشد بی‌سابقه‌ای را تجربه کرده و بورس به مساله مهمی برای اغلب ایرانیان تبدیل شده است. با این حال، پس از ریزش سال ۹۹ که تعداد زیادی از فعالان بازار سرمایه را به ورشکستگی کشاند، بورس دیگر هرگز رونق خود را بازنیافت و اکنون حدود چهار سال است که با قهر سرمایه‌گذاران روبروست. در این مدت، کد‌های فعال بازار غالبا خاموش شدند و همین کد‌های فعال باقیمانده هم عموما در صف فروش قرار گرفته‌اند.
از سال ۹۹ تا کنون، اما کشور دو انتخابات ریاست‌جمهوری را در تقویم خود دیده است. نخست انتخابات سال ۱۴۰۰ و دوم، انتخاباتی که تا چند روز دیگر تکلیف دولت چهاردهم را مشخص می‌کند. بورس، اما به دلیل دربرگیری بالا در جامعه، در هر دو دوره انتخابات مورد توجه ویژه نامزد‌های تکیه بر مسند ریاست‌جمهوری بوده است. از انتخابات سال ۱۴۰۰ که وعده عجیب حل سه روزه مشکل بورس توسط امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی مطرح شد تا ابتکار ابراهیم رئیسی در بازدید از تالار بورس تهران در همان برهه، همه و همه نشان از توجه نامزد‌ها به بازار سرمایه به‌عنوان عنصر موثر در کسب رای داشت.
با این حال، پس از برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری، نه تنها مساله بازار سرمایه از اولویت دولت سیزدهم خارج شد، بلکه این بازار هر روز با تصمیمی از جانب دولت و مجلسی که همسو با سیاست‌های آن بود، مورد تهدید و هجمه قرار گرفت و نای برخاستن را از دست داد.
اکنون در آستانه انتخابات ریاست‌جمهوری برای تعیین تکلیف دولت چهاردهم، بازار سرمایه در بحرانی‌ترین وضعیت خود قرار گرفته است. بازاری که مهمترین شرکت‌ها و صنایع کشور را در خود جای داده و محلی برای تامین مالی تولید و تحریک چرخ توسعه اقتصادی است، اکنون مورد قهر سرمایه‌گذاران و پاتک و دستبرد نهاد‌ها و سازمان‌های دولتی است و به نظر می‌رسد در صورتی که وضعیت به همین منوال ادامه پیدا کند، به زودی توان تامین هزینه‌ها و مخارج بی‌قاعده دولت را هم نخواهد داشت. با این حال، اما به نظر می‌رسد این بازار هنوز هم آنقدری برای سیاستمداران اهمیت دارد که در تبلیغات انتخاباتی خود به آن بپردازند!
بررسی اظهارات نامزد‌های ریاست‌جمهوری چهاردهم نشان می‌دهد، مسعود پزشکیان به طور ویژه تری مشکلات بورس را مورد توجه قرار داده است. البته حضور حسین عبده تبریزی، نظریه‌پرداز اقتصادی و دبیرکل سابق بورس اوراق بهادار تهران در سمت مشاور پزشکیان نیز در این امر بی‌تاثیر نبوده است.
پزشکیان در توئیت‌های مرتبط، اعلام کرده است که بورس اوراق بهادار بدترین دوران خود را در طول چهار سال گذشته سپری می‌کند. او تاکید کرده که مشکل بورس، همان مشکل اقتصاد کشور است. پزشکیان همچنین به مصوبه نرخ خوراک و عوارض آن در بازار سرمایه اشاره کرده است. اگرچه مسعود پزشکیان، تنها نامزدی است که به طور ویژه از بورس سخن گفته، اما آیا همین میزان توجه به مساله بورس کافی است؟
رشد بورس تابعی از رشد اقتصادی‌ست
بهمن فلاح، کارشناس بازار سرمایه در گفتگو با تجارت‌نیوز بر اهمیت روشنگری نامزد‌های ریاست‌جمهوری درباره برنامه‌های اقتصادی تاکید کرد و گفت: «رشد بورس، بدون رشد اقتصادی ممکن نخواهد بود و علاوه بر آن، تقویت بورس بدون رفع ناترازی‌هایی که در اقتصاد و صنایع کشور وجود دارد، غیرممکن است.»
فلاح عنوان کرد: «برای رشد بورس که طبیعتا تابعی از رشد اقتصادی ماست و ملزم به رشد صنایع و شرکت‌های تولیدی، خدماتی، هولدینگ‌ها و شرکت‌های سرمایه‌گذاری است، نیازمند برنامه‌هایی هستیم که کاندیدا‌های محترم باید آن‌ها را مطرح کنند.» وی افزود: «نامزد‌های انتخابات باید تشریح کنند که این برنامه‌ها را چگونه و به چه طریقی می‌خواهند انجام دهند تا به هدف اصلی که رشد اقتصادی و طبعا رشد بورس است، برسند.»
نامزد‌های انتخابات باید سیاست‌های اقتصادی خود را تشریح کنند
این کارشناس بازار سرمایه با تاکید بر اینکه، رشد بورس تابعی از رشد اقتصادی و رشد سودآوری، تولید و توسعه شرکت‌هاست، گفت: «نامزد‌های انتخابات ریاست‌جمهوری باید توضیح دهند که برای ناترازی بودجه و ناترازی بانک‌ها چه برنامه‌ای دارند و طبعا سیاست‌های پولی و مالی که در دولت خود اتخاذ خواهند کرد، چه سیاست‌هایی است. در حوزه قیمت‌گذاری دستوری، در حوزه انحصار در صادرات و واردات و نظام تعرفه‌ای برای صنایع، بفرمایند چه برنامه‌هایی دارند.»
باید مشخص شود هر کاندیدا درباره نظام چندنرخی ارز چه برنامه‌ای دارد
این کارشناس اقتصادی در ادامه به موارد دیگری که باید مورد توجه نامزد‌های انتخابات ریاست‌جمهوری قرار گیرد، اشاره کرد و افزود: «قاعدتا یکی از مهمترین دغدغه‌های پارادایم فعلی اقتصاد ایران، نظام چندنرخی ارز است که بیش از نیمی از صنایع را تهدید کرده و تحت تاثیر خود قرار داده است.»
فلاح عنوان کرد: «این نظام ارزی عمدتا باعث شده، شرکت‌های صادرکننده که اغلب آن‌ها هم دولتی هستند، از این محل آسیب ببینند و حاشیه سود آن‌ها کاهش یابد. طبیعی است که اکنون ارزش بازار آن‌ها در بورس و چشم‌انداز آن‌ها خوب نباشد و رونقی در بورس نداشته باشند. بر همین اساس لازم است که نامزد‌های انتخابات ریاست‌جمهوری، باید سیاست‌های خود را در حوزه نظام چندنرخی ارز هم مشخص کنند.»
برای احیای بورس باید بسته حمایتی ارائه شود
فلاح در ادامه گفت: «اگر کاندیدایی می‌خواهد بورس را در آینده رونق دهد و وعده می‌دهد که می‌تواند بورس ایران را از این رکود و روند فرسایشی که حدود چهار سال است دچار آن شده، خارج کند، باید روشن کند که در رابطه با حمایت از بازار سرمایه چه برنامه‌هایی دارد. قاعدتا اگر بسته پیشنهادی برای حمایت از بازار سرمایه دارد که منجر به بازگشت رونق به معاملات می‌شود و اعتماد مردم را به بازار سرمایه بازمی‌گرداند، باید آن را ارائه دهد.»
بیشتر بخوانید: برنامه‌های بازار بورس در سال ۱۴۰۳ چیست؟
نامزد‌های انتخابات تیم اقتصادی خود را معرفی کنند
این کارشناس بازار سرمایه تاکید کرد: «لازم است که نامزد‌های انتخابات ریاست‌جمهوری در رابطه با تیم اقتصادی که می‌خواهند بر اساس آن، ایده‌ها و طرح‌ها را پیاده کنند، توضیح دهند.» وی افزود: «اینکه تیم اقتصادی دولت از چه اقتصاددانان و چه طیف مدیرانی تشکیل می‌شود تا اهالی بازار سرمایه بتوانند به اجرایی شدن برنامه‌های ایشان باور داشته باشند، از اهمیت بالایی برخوردار است.»
فلاح عنوان کرد: «جامعه سهامداری اکنون به بلوغی رسیده است که آنچنان تحت تاثیر وعده‌های سیاستمداران قرار نمی‌گیرد و سعی می‌کند سیاستمداران واقع‌بین و عملگرا را به سیاستمداران رویاپرداز و غیرعملگرا ترجیح دهد.»
دولت باید میان بانک‌محوری و بورس‌محوری اقتصاد، تعادل ایجاد کند
این کارشناس اقتصادی تصریح کرد: «با توجه به اینکه در دو دولت گذشته (دولت‌های دوازدهم و سیزدهم)، بازار سرمایه و فعالان این بازار آسیب زیادی دیده‌اند، امیدوارم در دولت بعدی، مشکلات، ابرچالش‌ها و چالش‌هایی که در اقتصاد، نظام پولی، نظام بانکی و نظام بودجه‌ریزی کشور وجود دارد، مرتفع شود.»
فلاح بیان کرد: «این تغییر می‌تواند کمک کند که اقتصاد ما از تمرکز بر نظام بانک‌محوری خارج شود و تعادل و توازنی که در اغلب کشور‌های دنیا وجود دارد، در کشور ما هم شکل بگیرد؛ در بیشتر کشور‌های جهان، اقتصاد هم بانک‌محور است و هم بورس‌محور و حرکت ما به این سمت، کمک زیادی به اقتصاد می‌کند.»
وی افزود: «حرکت به سمت یک نظام اقتصادی بالغ و رو به توسعه، می‌تواند منجر به رشد تولید و اقتصاد کشور و رفع ناترازی‌ها شود. این چرخه‌ای است که می‌تواند در آینده، اقتصاد کشور را پویا کند. این‌ها البته فقط امیدواری است!»
نامزد‌های انتخابات در شکل‌گیری نظام ارزی و بودجه‌ای فعلی نقش داشته‌اند!
فلاح در ادامه با بیان اینکه برخی از نامزد‌های انتخابات ریاست‌جمهوری به نوعی در وضعیت فعلی بازار سرمایه که اکنون دچار آن هستیم، مسئول هستند، عنوان کرد: «بخشی از مشکلات بازار سرمایه به مسئولیت‌ها و مدیریت‌هایی که بقیه نامزد‌ها غیر از آقای پورمحمدی در اقتصاد ما داشته‌اند، بازمی‌گردد.»
این کارشناس اقتصادی بیان کرد: «با توجه به اینکه اقتصاد ما اقتصاد سیاسی است، چه آقای قالیباف که سال‌ها رئیس مجلس بودند، چه آقای قاضی‌زاده هاشمی که در بنیاد شهید بودند و شرکت‌های زیرمجموعه این بنیاد در بازار سرمایه حضور دارند و قبلا هم وعده‌های بورسی و اقتصادی زیادی داده بودند، یا دیگر نامزد‌هایی که به نوعی در اقتصاد کلان ما نقش داشتند، در شکل‌گیری نظام ارزی و نظام بودجه فعلی موثر بوده‌اند.»
نامزد‌های انتخابات، باید درباره برنامه‌های بورسی خود توضیح دهند
وی افزود: «من فکر می‌کنم با توجه به گذشته و دفاعیاتی که قبلا آقای پزشکیان از بورس داشته‌اند و با توجه به اینکه در حال حاضر هم در اظهارات خود توجه ویژه‌ای به حال و آینده بازار سرمایه و بورس دارند، جا دارد که بیشتر به این مساله بپردازند و توضیحات تکمیلی در رابطه با برنامه‌هایی که منجر به رشد بازار می‌شود را ارائه دهند.»
فلاح گفت: «در نهایت تا پایان مهلت مقرر برای تبلیغات و رای‌گیری، اهالی و فعالان بازار منتظر هستند که دیگر نامزد‌های انتخابات هم برنامه‌ها، ایده‌ها و نظرات خود را درباره اقتصاد کشور و بازار سرمایه ارائه دهند تا با توجه به سوابق مدیریتی و اجرایی که دارند، اهالی بازار سرمایه نسبت به انتخاب یک نفر اقدام کنند.»
وی بیان کرد: «در مقطع فعلی ثابت شده است که همچنان بازار سرمایه و بورس یکی از محور‌های مهم نامزدهاست که تابعی از انتظارات جامعه است. امیدوارم که این طور نباشد، فقط در مقطعی که به مردم و جلب آرا نیاز دارند از بازار سرمایه یاد کنند و اهالی بازار و جامعه سهامداری را مورد توجه قرار دهند!»