اقتصاد۲۴- هدی کاشانیان: «موزه شهدا» یکی از موزه‌های مهم و تاثیرگذار تهران است که به پاسداشت یاد و خاطره شهدای انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی اختصاص دارد. این موزه با هدف ترویج فرهنگ ایثار و شهادت، نگهداری آثار و مستندات مرتبط با شهدای گرانقدر و انتقال ارزش‌های والای آنان به نسل‌های آینده تأسیس شده است. بازدید از این موزه فرصتی مناسب برای آشنایی با زندگی و مبارزات شهدای گرانقدر و یادآوری ارزش‌های والای آنان است.
تاریخچه موزه شهدا
موزه شهدا به عنوان یکی از مراکز مهم فرهنگی و تاریخی در ایران به حفظ و نمایش یادگاری‌ها، آثار و اسناد مرتبط با شهدای انقلاب اسلامی و دفاع مقدس می‌پردازد. اساس تشکیل موزه شهدا، نمایشگاهی از پوستر‌هایی با موضوع شهادت و انقلاب بود که به همت عده‌ای از دانشجویان علاقه‌مند به این موضوع، در سال ۱۳۵۹، پس از شروع جنگ تحمیلی برپا شد.
این نمایشگاه در سال ۱۳۶۰ به واحد فرهنگی بنیاد شهید انقلاب اسلامی تحویل داده شد و در سال ۱۳۶۳، نام موزه شهدا را از آن خود کرد. در سال ۱۳۶۶، موزه شهدا را به محل جدید منتقل کردند و در سال ۱۳۶۷، بار دیگر افتتاح شد، اما متاسفانه به دلیل پاره‌ای از مشکلات برای مدتی فعالیت آن متوقف شد تا این که با افتتاح موزه در پنجم مهر ۱۳۷۵ به شکل نوین تحول بنیادینی در روند ایجاد گنجینه شهدا به وجود آمد و حوزه مربوطه موفق شد آثار مکتوب (نامه، خاطره، وصیت‌نامه، فیلم، عکس و...) به جا مانده از شهدای شاخص و دیگر شهیدان انقلاب اسلامی را در کنار لوازم شخصی آنان (قبل از شهادت و در حین شهادت) به عنوان وسایل مرتبط با هدف‌های موزه، جمع‌آوری کرده و به نمایش عموم بگذارد.. بخش الحاقی و تکمیلی این موزه در سال ۱۳۸۴ به آن اضافه شد و هم‌اکنون این موزه با داشتن ۱۲۴۷۳ اثر (البسه، حجمی و اسناد) از ۱۳۱۰ شهید، به‌عنوان یکی از دیدنی‌های پایتخت شناخته می‌شود.
محل و معماری موزه شهدا
ساختمان موزه با معماری ساده و معنوی طراحی شده و فضایی آرام و مناسب برای تأمل و یادآوری یاد و خاطره شهدا فراهم کرده است.
بخش‌های موزه شهدا
موزه شهدا شامل چندین بخش مختلف است که هر کدام به نمایش آثار و مستندات مرتبط با شهدای انقلاب اسلامی و دفاع مقدس اختصاص دارند:
بخش اسناد و مدارک: این بخش شامل اسناد و مدارک تاریخی مرتبط با شهدای انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی است. این اسناد شامل نامه‌ها، وصیت‌نامه‌ها، عکس‌ها و مدارک شخصی شهدا است.
بیشتر بخوانید:
هر آنچه باید از موزه کلاه فرنگی شیراز بدانید
هر آنچه باید از خانه موزه مقدم دانست
باغ موزه مینیاتور تهران کجاست؟
هر آنچه باید از موزه هنر‌های ملی ایران دانست
بخش آثار هنری: نمایش آثار هنری الهام‌گرفته از ایثار و شهادت، شامل نقاشی‌ها، مجسمه‌ها و آثار تجسمی دیگر.
بخش یادمان‌ها: نمایش یادگاری‌ها و اشیای شخصی شهدای گرانقدر که توسط خانواده‌های ایشان به موزه اهدا شده‌اند.
بخش فیلم و مستند: نمایش فیلم‌ها و مستند‌های مرتبط با زندگی و مبارزات شهدای انقلاب اسلامی و دفاع مقدس.
بخش کتابخانه: کتابخانه‌ای شامل کتاب‌ها و منابع مرتبط با تاریخ انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی.
اهمیت فرهنگی و تاریخی موزه شهدا
موزه شهدا به عنوان یکی از مهمترین مراکز فرهنگی و تاریخی در ایران، نقش بسزایی در حفظ و ترویج فرهنگ ایثار و شهادت دارد. این موزه با ارائه اسناد و آثار مرتبط با شهدای گرانقدر، به بازدیدکنندگان این فرصت را می‌دهد که با زندگی و مبارزات آنان آشنا شوند و از فداکاری‌ها و ایثارگری‌های آنان قدردانی کنند.
فعالیت‌های آموزشی و فرهنگی موزه شهدا
موزه شهدا علاوه بر نمایش مجموعه‌های خود، به عنوان یک مرکز آموزشی و فرهنگی نیز فعالیت می‌کند. این موزه با برگزاری کارگاه‌ها، سمینارها، نمایشگاه‌های مختلف و برنامه‌های آموزشی برای دانشجویان، پژوهشگران و عموم مردم، به ترویج و گسترش دانش و آگاهی در زمینه تاریخ انقلاب اسلامی و دفاع مقدس کمک می‌کند.
گالری دانش‌آموزی
این گالری که به‌صورت سنگر طراحی شده، دارای برنامه‌هایی برای بازدید کودکان و نوجوانان است، از قبیل بازی‌های رایانه‌ای، عکس یادگاری با شهیدان، مکالمات شهیدان و فرماندهان در شب‌های عملیات با بی‌سیم، نمایش فیلم‌هایی از دوران دفاع مقدس به‌ویژه از جوانان و نوجوانان، مسابقه دارت و تیراندازی، مسابقه نقاشی، وصایا و نامه‌های دانش‌آموزان شهید.
شهدای قبل از انقلاب اسلامی
این بخش شامل سیر تاریخی انقلاب مشروطیت و آثار شهیدانی از این دوره مانند رئیسعلی دلواری، شیخ فضل‌الله نوری، محمد خیابانی، میرزا کوچک خان جنگلی و شهید مدرس می‌شود.
شهدای دوران انقلاب اسلامی
در این بخش می‌توان آثاری از شهدای فدائیان اسلام، ۱۵ خرداد ۴۲، شهدای ۱۹ دی، شهدای ۱۷ شهریور و ۲۲ بهمن را مشاهده کرد.
شهدای بعد از پیروزی انقلاب اسلامی
در این بخش آثار شهیدانی از جمله شهدای محراب، شهدای دولت، شهدای ۷ تیر، شهدای حرم رضوی، ضهدای نماز جمعه، و شهیدانی مانند هاشمی‌نژاد، صیاد شیرازی، لاجوردی و... به نمایش در آمده‌اند.
سالن نمایش آثار شهدای بین‌الملل
آثار این بخش از شهدای ایرانی و خارجی جمع‌آوری شده‌اند که برای احیای دین شریعت و استقلال میهن‌شان به شهادت رسیده‌اند. شهیدانی از افغانستان، پاکستان، فلسطین و لبنان و اقلیت‌های دینی مانند ارامنه، مسیحیان و زرتشتیان، بخشی از این شهدا را تشکیل می‌دهند.
دسترسی و بازدید موزه شهدا
موزه شهدا در خیابان طالقانی، نرسیده به خیابان ولیعصر، واقع شده است. دسترسی به این موزه از طریق وسایل نقلیه عمومی و شخصی به راحتی امکان‌پذیر است. این موزه همه‌روزه به جز ایام تعطیل رسمی برای بازدید عموم باز است و بازدیدکنندگان می‌توانند از مجموعه‌های متنوع و فضای معنوی آن بهره‌مند شوند.