اقتصاد۲۴- هدی کاشانیان: «خانه موزه مقدم» یکی از بناهای تاریخی و فرهنگی تهران است که به خاطر معماری زیبا، آثار هنری ارزشمند و فضای دلنشین خود شناخته می‌شود. این خانه محل سکونت خاندان محمدتقی خان احتساب الملک از صاحب‌منصبان مشهور دربار قاجار بوده است. سپس این خانه در اختیار دکتر محسن مقدم، استاد باستان‌شناسی دانشگاه تهران و همسر فرانسوی‌اش سلما، قرار می‌گیرد.
تاریخچه خانه موزه مقدم
خانه موزه مقدم در دوران قاجار ساخته شده و متعلق به خاندان مقدم، یکی از خاندان‌های برجسته و ثروتمند آن دوران بوده است. داستان خاندان این خانه زیبا به این شرح است که محمدتقی‌خان احتساب‌الملک دارای دو فرزند به نام حسن و محسن بود که برای ادامه تحصیل به اروپا سفر کردند. اگر چه این دو باهم برادر بود، اما بسیار با یکدیگر فرق می‌کردند؛ برادر بزرگتر به نام حسن در فعالیتهای سیاسی، اجتماعی و ادبی پررنگ بود، اما محسن برادر کوچکتر در رشته هنر فعالیت داشت. متاسفانه برادر بزرگتر در جوانی از دنیا رفت اما برادر کوچکتر بعد از فارغ‌التحصیل شدن در رشته تاریخ هنر، باستان شناسی و نقاشی سرانجام در سال ۱۳۱۵ به تهران برگشت و این خانه در اوایل قرن بیستم به دکتر محسن مقدم که یکی از استادان برجسته دانشگاه تهران و باستان‌شناس مشهور بود، منتقل شد. دکتر مقدم به همراه همسر فرانسوس خود، سُلما کویومجیان، که او نیز از هنرمندان برجسته بود، این خانه را به یک مجموعه هنری و فرهنگی تبدیل کردند. پس از مرگ دکتر مقدم، این خانه به دانشگاه تهران واگذار شد و در سال ۱۳۸۸ هجری شمسی به عنوان موزه افتتاح شد.
معماری خانه موزه مقدم
خانه موزه مقدم دارای معماری زیبا و منحصر به فردی است که ترکیبی از سبک‌های سنتی ایرانی و اروپایی است. این خانه شامل چندین بخش و اتاق است که هر یک به نمایش آثار هنری و تاریخی اختصاص دارند. برخی از ویژگی‌های برجسته این موزه عبارتند از:
حیاط: حیاط خانه با باغچه‌های زیبا، حوض‌ها و فواره‌های قدیمی تزیین شده و محیطی آرام و دلنشین برای بازدیدکنندگان فراهم می‌کند. در قسمت شمالی این حیاط یک ایوان با چند طاق و ستون زیبا ساخته شده که به کاشی‌هایی از دوران زندیه و قاجار است مزین شده و در وسط این ایوان حوضچه‌ای از جنس مرمر قرار دارد که از حمام فتحعلی شاه بوده است و آبی که از آن جاری می‌شود توسط یک جوی باریک به داخل یک استخر می‌ریزد. دکتر مقدم این استخر را پس از سفر به اسپانیا و الگوبرداری از استخر و آب‌نماهای باغ الحمرا (باغی به‌جامانده از دوران صدر اسلام اسپانیا) ساخته است و در اطراف آن چند فواره قدیمی نیز آب را به داخل استخر می‌پاشند. حیاط‌های اندرونی و بیرونی هم با یک دیوار به نام دیوار تجدد از یکدیگر جدا شده‌اند. این دیوار از چند ستون با طاق‌های کاشی‌کاری شده ساخته شده است. پایه این ستون‌ها حجاری شده‌اند و یادآور ستون‌های کاخ چهلستون اصفهان هستند.
اتاق‌های داخلی: اتاق‌های داخلی خانه با معماری و تزئینات زیبا، شامل گچ‌بری‌ها، کاشی‌کاری‌ها و نقاشی‌های دیواری، فضایی دلنشین و تاریخی ایجاد کرده‌اند و هرکدام با نامی مختلف و جداگانه بودند. مثلاً ساختمان اربابی که این ساختمان تازه ساز و شبیه برج‌های قرون وسطا است و دکتر محسن مقدم این برج را برای همسرش ساخته است و معماری آن کاملاً فرانسوی است. اتاق بعدی اتاق صدف نام دارد، درب این اتاق از بیرون است و نیازی نیست برای بازدید از آن به ساختمان برج وارد شوید. دلیل نام‌گذاری این اتاق به نام صدف این است که این اتاق محل نگهداری آثار نفیس و باارزشی هست که همانند مرواریدی در دل صدف است.
آثار هنری: نمایش مجموعه‌ای از آثار هنری شامل نقاشی‌ها، ظروف سفالی، فرش‌ها و سایر اشیاء تزئینی که توسط دکتر مقدم و همسرش جمع‌آوری شده‌اند.
بیشتر بخوانید:
باغ موزه مینیاتور تهران کجاست؟
هر آنچه باید از موزه جواهرات ملی ایران دانست
هر آنچه باید از موزه دفینه بدانید
موزه موسیقی تهران کجاست؟
هر آنچه باید از موزه عبرت تهران دانست
موزه زمان تهران کجاست؟
آشنایی با کاخ یاقوت عمارتی از دل تاریخ
هر آنچه از کاخ مرمر باید بدانید
مجموعه‌های خانه موزه مقدم
خانه موزه مقدم دارای مجموعه‌های متنوعی از آثار هنری و تاریخی است که شامل موارد زیر می‌شوند:
آثار باستانی: مجموعه‌ای از اشیاء باستانی شامل سکه‌ها، مهرها، سفال‌ها و سایر آثار تاریخی که از نقاط مختلف ایران جمع‌آوری شده‌اند.
هنرهای تزئینی: نمایش مجموعه‌ای از هنرهای تزئینی شامل کاشی‌ها، سرامیک‌ها، فرش‌ها و پارچه‌های قدیمی.
نسخ خطی و کتاب‌ها: مجموعه‌ای از نسخ خطی، کتاب‌های نادر و اسناد تاریخی که به تاریخ و فرهنگ ایران اشاره دارند.
کارگاه یا کتابخانه موزه مقدم: بخش دیگری که درست در کنار سالن پذیرایی قرار گرفته و امروزه محلی برای نگهداری کتاب‌های دکتر مقدم و به عنوان کتابخانه یاد می‌شود، حکم یک آتلیه و کارگاهی کوچک برای این استاد بزرگ و هنر دوست را داشته است. جالب است بدانید استفاده از کتاب‌هایی که در این بخش قرار دارد برای عموم مردم آزاد است.
اهمیت فرهنگی و تاریخی خانه موزه مقدم
خانه موزه مقدم به عنوان یکی از مهمترین مراکز فرهنگی و تاریخی تهران، نقش مهمی در حفظ و معرفی تاریخ و هنر ایران ایفا می‌کند. این موزه با ارائه اطلاعات جامع و نمایش آثار ارزشمند، به بازدیدکنندگان این فرصت را می‌دهد که با تاریخ و فرهنگ غنی ایران به طور عمیق‌تری آشنا شوند.
فعالیتهای آموزشی و فرهنگی موزه مقدم
خانه موزه مقدم علاوه بر نمایش مجموعه‌های خود، به عنوان یک مرکز آموزشی و فرهنگی نیز فعالیت می‌کند. این موزه با برگزاری کارگاه‌ها، سمینارها و نمایشگاه‌های مختلف، به ترویج و گسترش دانش و آگاهی در زمینه هنر و تاریخ کمک می‌کند.
دسترسی و بازدید از خانه موزه مقدم
خانه موزه مقدم در خیابان امام خمینی، بین خیابان شیخ هادی و خیابان ولیعصر، تهران واقع شده است. دسترسی به این موزه از طریق وسایل نقلیه عمومی و شخصی به راحتی امکان‌پذیر است. این موزه همه‌روزه به جز ایام تعطیل رسمی برای بازدید عموم باز است و بازدیدکنندگان می‌توانند از مجموعه‌های متنوع و فضای دلنشین آن بهره‌مند شوند.