اقتصاد۲۴- هدی کاشانیان: «موزه حشره‌شناسی هایک میرزایانس» یکی از مهمترین موزه‌های تخصصی ایران در زمینه حشره‌شناسی است. این موزه که به افتخار پروفسور هایک میرزایانس، بنیانگذار علم حشره‌شناسی در ایران، نام‌گذاری شده است، به نمایش و مطالعه حشرات مختلف از ایران و سایر نقاط جهان اختصاص دارد. در این موزه بیش از چهار میلیون نمونه حشره در آن نگهداری می‌شود و یکی از زیباترین چیز‌هایی که در این موزه وجود دارد، پروانه‌های بزرگ و زیبایی هستند که به نواحی گرمسیری جهان اختصاص دارند. اگر به دنیای حشرات علاقه دارید، حتما سری به موزه حشرات میرزایانس تهران بزنید.
تاریخچه موزه حشره شناسی هایک میرزایانس
در سال ۱۳۲۲، جلال افشار حشره‌شناس ایرانی آزمایشگاه حشره‌شناسی کوچکی را در وزارت کشاورزی وقت در تهران تأسیس کرد. سال‌ها بعد، چندین حشره‌شناس روسی همچون دکتر الکساندروف، چواچین و کیریوخین شروع به کار با آزمایشگاه کردند. در سال ۱۳۲۴، گروه کمی از دانشجویان جدید کارشناسی ارشد، از جمله قدرت‌الله فرح بخش و هایک میرزایانس، به آزمایشگاه پیوستند. علاوه بر وظایف منظم خود در آزمایشگاه و مشارکت در برنامه‌های ریشه‌کن کردن حشرات سن گندم و آفت ملخ، میرزایانس شروع به جمع‌آوری و شناسایی انواع حشرات ایرانی کرد و با کمک همکاران روسی خود پایه و اساس آنچه بعداً به بزرگترین موزه حشرات در کشور تبدیل شد را بنیان نهاد.
طی دهه‌های بعد، میرزایانس با بی‌قراری به جمع‌آوری و شناسایی حشرات ایرانی ادامه داد. بسیاری از دوستان و همکاران وی نیز نقش مهمی در رشد و پیشرفت مجموعه داشتند. با استخدام نسل جدیدی از حشره‌شناسان جوان و همچنین تکنسین‌ها برای انجام کار‌های سرپرستی، موزه شاهد رشد و نمایی چشمگیر شد. در حدود ۱۵ سال، این مجموعه با نگه داشتن ۲ میلیون نمونه رشد کرد. حشره شناسان مشهوری مانند ژان بارو، راست بالان، اسپانیا، گونتر ابرت و هاینز فالکنر، آرتور جی، مگس‌ها از این مجموعه بازدید و به پیشرفت آن کمک کردند. موزه حشره‌شناسی هایک میرزایانس در سال ۱۳۴۹ شمسی (۱۹۷۰ میلادی) تأسیس شد و به مرور زمان تبدیل به یکی از بزرگترین و معتبرترین مجموعه‌های حشره‌شناسی در خاورمیانه گردید. پروفسور هایک میرزایانس با جمع‌آوری و مطالعه هزاران نمونه حشره، پایه‌گذار این مجموعه ارزشمند بود.
هایک میرزایانس که بود؟
مهندس هایک میرزایانس، بنیانگذار موزه حشرات است، از این‌رو بعد از درگذشت او در سال ۱۳۷۸، به پیشنهاد وزیر کشاورزی وقت این نام برای موزه حشرات انتخاب شد. مهندس هایک، سال‌های زیادی از عمر خود را صرف جمع‌آوری، بررسی و شناسایی حشرات کرد. مهندس هایک که استاد و محقق بود، در سال ۱۲۹۹ شمسی در قزوین به دنیا آمد و پس از پایان تحصیلات ابتدایی و متوسطه به دانشکده کشاورزی تهران راه یافت و در نهایت بعد از اتمام تحصیلات در وزارت کشاورزی مشغول به کار شد. او با بهره‌گیری از تجربیات سه استاد به نام‌های پروفسور الکساندروف، چواخین و کریوخین اولین مرکز تحقیقات حشره‌شناسی را در ایران پایه‌گذاری کرد. بی‌شک استاد هایک، یکی از برجسته‌ترین چهره‌های بین‌المللی و از صاحب‌نظران دانش حشره‌شناسی در سرتاسر جهان شناخته می‌شود. چرا که نام این استاد در فهرست برترین جانورشناسان جهان در قرن بیستم میلادی به چشم می‌خورد. استاد هایک میرازایانس همچنین شاگردان زیادی را تربیت و به جامعه علمی کشور تقدیم کرده است.
معماری و بخش‌های موزه حشره شناسی هایک میرزایانس
ساختمان موزه به سبک مدرن ساخته شده و دارای بخش‌های مختلفی برای نمایش، مطالعه و پژوهش است.
بخش‌های موزه حشره شناسی هایک میرزایانس
موزه حشره‌شناسی هایک میرزایانس شامل چندین بخش مختلف است که هر کدام به نمایش و مطالعه گروه‌های مختلف حشرات اختصاص دارند.
۱. بخش شناسایی و طبقه‌بندی: در این بخش، حشرات به صورت علمی شناسایی و طبقه‌بندی شده و نمونه‌های مختلفی از آن‌ها به نمایش گذاشته شده است. این بخش به پژوهشگران و دانشجویان امکان مطالعه دقیق‌تر و شناسایی گونه‌های مختلف حشرات را می‌دهد.
۲. بخش نمایش عمومی: این بخش شامل ویترین‌هایی است که نمونه‌های مختلف حشرات از ایران و سایر نقاط جهان در آن‌ها به نمایش گذاشته شده‌اند. هر ویترین دارای توضیحاتی درباره زیستگاه، رفتار و ویژگی‌های خاص هر گونه حشره است.
۳. بخش آموزشی: این بخش به ارائه اطلاعات آموزشی و برگزاری کارگاه‌ها و سمینار‌های مختلف در زمینه حشره‌شناسی اختصاص دارد. این برنامه‌ها برای دانشجویان، پژوهشگران و عموم مردم برگزار می‌شود و به ترویج دانش حشره‌شناسی کمک می‌کند.
۴. بخش پژوهشی: در این بخش، پژوهش‌های مختلفی در زمینه حشره‌شناسی انجام می‌شود. این پژوهش‌ها شامل بررسی رفتار، زیستگاه، تاثیرات زیست‌محیطی و روش‌های کنترل آفات حشرات است.
مجموعه‌های موزه حشره شناسی هایک میرزایانس
موزه حشره‌شناسی هایک میرزایانس دارای مجموعه‌ای بسیار گسترده و متنوع از حشرات است که شامل:
• حشرات بومی ایران: نمونه‌های متعددی از حشرات بومی ایران در این موزه نگهداری می‌شود. این مجموعه نمایانگر تنوع زیستی غنی ایران است.
• حشرات از سایر نقاط جهان: موزه دارای نمونه‌های مختلفی از حشرات از سایر نقاط جهان است که به مطالعه تطبیقی و مقایسه‌ای گونه‌های مختلف کمک می‌کند.
• نمونه‌های نادر و منحصر به فرد: برخی از نمونه‌های موجود در موزه نادر و منحصر به فرد هستند و دارای ارزش علمی بالایی می‌باشند.
اهمیت فرهنگی و علمی موزه حشره شناسی هایک میرزایانس
موزه حشره‌شناسی هایک میرزایانس به عنوان یکی از مراکز مهم علمی و پژوهشی ایران، نقش بسزایی در حفظ و معرفی تنوع زیستی و مطالعات حشره‌شناسی دارد. این موزه با ارائه اطلاعات جامع و نمایش نمونه‌های متنوع، به بازدیدکنندگان این فرصت را می‌دهد که با دنیای شگفت‌انگیز حشرات آشنا شوند و از دستاورد‌های علمی کشور قدردانی کنند.
فعالیت‌های آموزشی و پژوهشی موزه حشره شناسی هایک میرزایانس
موزه حشره‌شناسی هایک میرزایانس علاوه بر نمایش مجموعه‌های خود، به عنوان یک مرکز آموزشی و پژوهشی نیز فعالیت می‌کند. این موزه با برگزاری کارگاه‌ها، سمینارها، نمایشگاه‌های مختلف و برنامه‌های آموزشی برای دانشجویان، پژوهشگران و عموم مردم، به ترویج و گسترش دانش و آگاهی در زمینه حشره‌شناسی کمک می‌کند.
دسترسی و بازدید از موزه حشره شناسی هایک میرزایانس
موزه حشره‌شناسی هایک میرزایانس در تهران، بزرگ راه چمران، خیابان تابناک، موسسه تحقیقات رده بندی حشرات، واقع شده است و دسترسی به آن از طریق وسایل نقلیه عمومی و شخصی به راحتی امکان‌پذیر است. این موزه همه‌روزه به جز ایام تعطیل رسمی برای بازدید عموم باز است و بازدیدکنندگان می‌توانند از مجموعه‌های متنوع و فضای علمی آن بهره‌مند شوند.