اقتصاد۲۴- مسعود پزشکیان تاکنون در رابطه با حل مشکل ناترازی بنزین صحبت‌های بسیاری کرده است. از آزادسازی قیمت بنزین تا ارائه سهمیه سوخت به افراد. اما با توجه به شرایط کشور و قوانین موجود، چه راهکاری عملی خواهد بود؟
سناریو‌های مطرح‌شده
پزشکیان در سال ۱۴۰۰ و در قامت نماینده مجلس، طی گفت‌وگویی که با تسنیم در حاشیه انتخابات سیزدهمین دوره ریاست‌جمهوری داشت، درباره لزوم حذف یارانه‌های دولتی از قیمت حامل‌های انرژی و سایر کالا‌ها گفته بود: «اعتقاد من این است که قیمت بنزین واقعی شود؛ اما برای اینکه اقشار مردم آسیب نبینند، به هر فرد سهم مثلاً ۲۰ لیتر ۲۰ هزار تومانی بدهیم. یعنی هزار تومان به او فروخته شود، اما او بتواند مثلاً ۲۰ هزار تومان بفروشد. اگر کل یارانه‌ها در کشور حذف شود ما به‌راحتی می‌توانیم به تمامی گروه‌های هدف و به‌ازای هر خانواده مثلاً ۱۰ میلیون تومان پول بدهیم.».
لازم به ذکر است صحبت‌های او در رابطه با بنزین ۲۰ هزار تومانی در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری تکذیب شد. در این برنامه پزشکیان متذکر شد که اگر قرار است روزی قیمت بنزین بالا برود، قبل از آن باید خودرو‌های باکیفیتی وارد شود که در ۱۰۰ کیلومتر ۳-۴ لیتر بنزین مصرف می‌کنند.
از سوی دیگر، پزشکیان در دی ماه ۱۴۰۲ در گفتگو با هم‌میهن این اعتقاد خود را مطرح کرد که با اختصاص سهمیه بنزین به کسانی که خودرو ندارند موافق است و عقیده دارد کسانی که خودرو ندارند، در صورت دریافت سهمیه بنزین دولتی و فروش آن با هزینه آزاد می‌توانند تا حدودی فشار شرایط تورمی و افزایش قیمت‌ها را برای خود کاهش دهند.
وی در میزگرد سیاسی که در جریان چهاردهمین انتخابات ریاست جمهوری برگزار شد نیز اظهار کرد هر حرکتی که قرار است در جهت اصلاح قیمت بنزین و رفع هر ناترازی انجام شود، در ابتدا باید مردم را توجیه و برای آن آماده کرد و در آن‌ها این پذیرش را به وجود آورد که این مداخله منجر به درمان خواهد شد؛ اینکه بدون مشارکت و نظر مردم یک‌شبه تصمیم گرفته شود و آن فاجعه پیش بیاید علمی و قابل قبول نیست.
او درباره افزایش قیمت بنزین نیز یادآور شد که افزایش قیمت بنزین در برنامه هفتم توسعه پیشی‌بینی نشده است و دولت نیز نمی‌تواند خارج از قانون اقدام به افزایش قیمت بنزین کند. اما احتمال افزایش قیمت بنزین با تصمیم سران سه قوه وجود دارد.
بیشتر بخوانید:آینده اقتصاد ایران در دولت مسعود پزشکیان
در حاشیه اظهارات ضد و نقیض در مورد گران کردن قیمت بنزین، حمیده زرآبادی، به عنوان سخنگوی ستاد تبلیغاتی پزشکیان، حسین عبده‌تبریزی و حجت‌ا... میرزایی، به عنوان مشاور اقتصادی او، بار‌ها تصریح کردند که هیچ تصمیمی برای افزایش قیمت بنزین وجود ندارد و اراده و تلاش دولت پزشکیان در راستای کاهش تورم و افزایش ارزش پول ملی است.
الزامات نهادی، تورم و برنامه هفتم توسعه
با توجه به اظهارات مطرح‌شده، بعید است که در یک سال ابتدای ریاست جمهوری پزشکیان تغییر خاصی در قیمت و سهمیه بنزین ایجاد شود.
لازم به ذکر است که در برنامه هفتم توسعه ذکر شده که دولت مکلف است با به‌کارگیری سیاست‌های قیمتی و غیرقیمتی نسبت به اجرای برنامه صرفه‌جویی و بهینه‌سازی مصرف انرژی به گونه‌ای عمل کند که در پایان این برنامه با در نظر گرفتن الزامات رشد اقتصادی، هدف برنامه میزان مصرف کل انرژی کشور در سطح مصرف سال ۱۴۰۱ حفظ شود. دولت مجاز است نسبت به اصلاح ساختار واحد‌های متولی حوزه بهره‌وری انرژی در وزارت‌خانه‌های نفت و نیرو با تصویب شورای عالی اداری اقدام کند.
با این که در این برنامه افزایش قیمت بنزین پیش‌بینی نشده است، اما این برنامه پنج ساله بوده و دولت می‌تواند با ارائه لایحه، هر کدام از این بند‌ها را در طول این پنج سال تغییر دهد. اما چنین تغییری در نهایت سخت خواهد بود.
از سوی دیگر، پزشکیان بار‌ها وعده کاهش تورم و افزایش ارزش پول ملی را مطرح کرده است و با گام برداشتن به سوی این هدف، ممکن است افزایش پلکانی قیمت بنزین را پیش بگیرد. افزایش پلکانی متناسب با تورم، از جراحی بنزین نیز جلوگیری می‌کند. پزشکیان بار‌ها اظهار کرد که باید مردم را در جریان تصمیمات قرار بدهیم.
اما باید به این نکته هم توجه داشت که در جریان قراردادن مردم لزوماً نمی‌تواند وضع معیشتی آن‌ها را بهبود ببخشد.
اگر قرار است پس از وعده‌های فراوانی، مجدد احتمال جراحی قیمت بنزین مطرح شود، مسلما ساعت‌ها صحبت با مردم نیز مشکل را حل نخواهد کرد. چراکه سفره مردم با عوام‌فریبی بهبود نخواهد یافت.
پزشکیان با وعده کاهش تورم به میدان آمده است و اگر این طرح موفقیت‌آمیز باشد، شاید بتوان از افزایش پلکانی قیمت بنزین صحبت به میان آورد. در چنین شرایطی، احتمالا افزایش پلکانی نرخ بنزین چندان چشمگیر نخواهد بود. باید دید چهاردهمین رئیس جمهور ایران چگونه می‌خواهد بحران بنزین را که مستقیما به تورم گره خورده، حل کند و آیا می‌تواند وعده‌های مطرح‌شده را محقق کند؟