اقتصاد ۲۴- منظور از خرید و فروش‌های خیابانی، دست فروش‌هایی است که یا به صورت پاتوق همیشگی و اغلب با هماهنگی شهرداری در پیاده‌رو‌ها بساط می‌کنند یا به صورت غیررسمی در معابر مختلف و حتی ایستگاه‌های مترو حضور دارند. در کلان شهر تهران محله‌هایی مانند خیابان ولیعصر محدوده فاطمی تا میدان ولیعصر، تئاتر شهر، میدان هفت تیر، میدان تجریش و حتی در محله‌هایی از غرب تهران این دست فروش‌ها به قدری گسترده هستند که مشخص است از سوی شهرداری سامان‌دهی شده و مشکلی برای حضور آن‌ها وجود ندارد.
هرچند در این خیابان‌ها فضا برای گذر عابران پیاده تا حدی مساعد است و تا به الان گلایه‌ای بابت تردد در این مناطق گزارش نشده است. بیشتر مردم در این خیابان‌ها از حضور دستفروشان که رنگ و لعاب به شهر داده‌اند، حمایت می‌کنند، اما جنبه دیگر این حمایت‌ها، به دلیل پایین‌تر بودن نرخ کالاهاییست که توسط این افراد فروخته می‌شود و مردم می‌توانند برخی از نیاز‌های خود را در این مناطق تهیه کنند.
ارزان‌تر بودن شرط است
اغلب فعالیت‌های حوزه دستفروشی، در عرصه پوشاک به‌ویژه پوشاک زنانه است. در این میان برخی کالا‌هایی مانند صنایع دستی و یا لوازم تزئینی منزل نیز دیده می‌شود. اما از نظر تعداد فروشندگان و حجم تقاضا و خرید، پوشاک سرتر از بقیه کالاهاست و حتی نیازی به استناد به آمار و ارقام نیست. به دنبال این وجود گسترده و اقتصادی که به طور قوی شکل گرفته، خبرنگاراقتصاد ۲۴ ابتدا به بازار رفت و از فروشندگان درباره نوع تامین این لباس‌ها و دلیل پایین‌تر بودن نرخ آن‌ها نسبت به سایر واحد‌های صنفی پرسید. یکی از دستفروشان خیابان ولیعصر نرسیده به میدان فاطمی که در رگال‌های خود کت و شلوار رسمی زنانه داشت، درباره محل تامین لباس‌ها گفت: «این کت‌وشلوار‌ها ایرانی هستند. حتی پارچه آن هم ایرانی بوده و از کیفیت بالایی برخوردار است. نوع دوخت آن مزونی بوده و کار‌های خوش دوخت و تمیزی هستند. برخی افراد لباس‌های ته مانده کارگاه‌ها را برای فروش می‌آورند، اما ما مستقیما جنس با کیفیت تولیدی را می‌آوریم. قیمت‌هایمان کمتر است، چون از خود تولیدکننده می‌خریم. مردم هم با این قیمت راضی هستند. اگر گران‌تر باشد، از ما نمی‌خرند. همین کت و شلوار تابستانی زنانه را مغازه‌های هفت تیر بالای دو میلیون تومان می‌فروشند، اما اینجا با یک تا یک و نیم میلیون می‌توانی همان کیفیت را بخری.»
همکاری موثر شهرداری با دستفروشان
یکی دیگر از دستفروشان که دارای رگال‌های متعدد و تنوع لباسی بیشتر بود، درباره میزان فروش و درآمد خود گفت: «قیمت لباس بالا رفته، مخصوصا نسبت به سال گذشته قیمت‌ها دو برابر شده و بسیاری از مردم توان خرید لباس‌های گران را ندارند. از طرفی هوا گرم است و مردم علاقه دارند تا لباس‌های خنک و سبک بپوشند.
پارچه‌های تابستانی هم نسبت به پارچه‌های زمستانی ارزان‌تر است. برای همین وقتی لباس متنوع با قیمت پایین می‌آوریم، مردم رغبت و توان بیشتری برای خرید دارند.» دستفروش دیگری که در محدوده هفت‌تیر فعالیت می‌کرد، درباره زمان حضور خود برای فروش و همچنین محل تامین اجناس خود گفت: «اینجا شبیه پاتوق برای همه ما شده و با دادن حق اجاره به شهرداری، می‌توانیم بساط داشته باشیم.
بیشتر بخوانید: بازار پوشاک در ورطه نابودی/ هزینه تولید لباس در ایران از ترکیه هم بالاتر است
شب‌ها تعداد دستفروشان به‌ویژه دستفروشان لباس بسیار بیشتر از روز است. شب‌ها حتی تعدادی از ماشین‌های بساطی هم کنار خیابان می‌ایستند و رگال خود را بیرون می‌آورند. دیگر مردم می‌دانند هر شب اینجا می‌توانند دستفروش زیاد و اجناس متنوع ببینند. جنس‌ها اغلب یا تولید ایرانند یا وارداتی‌هایی که می‌توان با قیمت پایین به مردم فروخت. اما اکثر لباس‌ها تولید کارگاه‌های داخلیست و فقط ممکن است پارچه‌ها وارداتی باشند.»
کارگاه و مغازه در خطر است
مجید افتخاری، فعال حوزه پوشاک در گفتگو با اقتصاد ۲۴ ، توسعه دستفروشی پوشاک و همچنین قاچاق در این حوزه را به ضرر صنعت و صنف دانست و گفت: «واردات پوشاک در ایران قانونی نیست، اما همواره دیده می‌شود که به شیوه‌های مختلف مانند چمدانی و مسافری، این کالا‌ها وارد کشور شده و به دست مصرف‌کننده می‌رسند. پوشاک در کشور‌هایی مانند ترکیه، قیمت پایین‌تری داشته و با واردات به کشور ما آن هم بدون پرداخت حق گمرکی و عوارض، با همان قیمت به نسبت پایین به بازار عرضه می‌شود. به این ترتیب اجناس ترک یا سایر کشورها، جای تولیدات ایرانی را می‌گیرند و کارگاه‌های داخلی با محدودیت فروش مواجه می‌شوند.»
وی ادامه داد: «قیمت دستفروشان از آن جهت پایین‌تر از قیمت مغازه‌هاست که آن‌ها هزینه اجاره مغازه، قبض انرژی، مالیات و سایر موارد اینچنینی را ندارند. هر چند در بسیاری از موارد دیده می‌شود که قیمت و کیفیت کار‌های ارائه شده در واحد‌های صنفی بالاتر از دستفروشان است، اما مردم به دلیل ذهنیتشان تصور می‌کنند که همیشه خرید از دستفروش ارزان‌تر و به صرفه‌تر است.»
جو روانی خرید مقرون به صرفه
به گزارش اقتصاد ۲۴، یکی از نکات جالب مشاهده شده در بازار آن است که برخی از این دستفروشان وابسته به مغازه‌ها و واحد‌های صنفی هستند. به این شیوه که مغازه‌ها فردی را برای فروش در خیابان استخدام کرده و لباس‌های خود را در آن‌جا عرضه می‌کنند. این وابستگی در دستفروشان منطقه تجریش بیشتر دیده می‌شود.
اکثر رگال‌های موجود، وابسته به مغازه‌ها بوده و برخی از صاحبان این واحد‌ها اذعان داشتند که بخش مهمی از پوشاک خود به‌ویژه لباس‌های کم‌قیمت‌تر خود را به این شیوه راحت‌تر می‌فروشند. شرایط بازار، همهمه‌ای که مردم برای خرید به آن عادت دارند، پایین بودن قیمت و در نهایت قرار گرفتن در جو روانی خرید به صرفه، از دلایل مهمیست که کاسبی دستفروشان حوزه پوشاک را دچار رکود نکرده است.