اقتصاد۲۴- هدی کاشانیان: سماق (Rhus coriaria) یکی از ادویه‌های محبوب در خاورمیانه و برخی مناطق مدیترانه‌ای است که به دلیل طعم ترش و خواص درمانی آن مورد توجه قرار گرفته است. سماق یک ادویه پرخاصیت است که می‌تواند به بهبود سلامت عمومی کمک کند. از خواص ضد التهابی و آنتی‌اکسیدانی گرفته تا تقویت سیستم ایمنی و بهبود هضم غذا، سماق می‌تواند به عنوان بخشی از یک رژیم غذایی سالم و یا به عنوان یک درمان طبیعی مورد استفاده قرار گیرد. مصرف منظم سماق به بهبود وضعیت سلامت و پیشگیری از بسیاری از بیماری‌ها کمک می‌کند. با این حال، در صورت داشتن هرگونه مشکل خاص پزشکی، مشورت با پزشک قبل از شروع مصرف مکمل‌های سماق توصیه می‌شود. در زیر به مهمترین خواص سماق اشاره می‌کنیم:
۱. خواص آنتی‌اکسیدانی
سماق دارای مقادیر زیادی آنتی‌اکسیدان است که به محافظت از سلول‌ها در برابر آسیب‌های اکسیداتیو کمک می‌کند. این خاصیت می‌تواند به کاهش خطر بیماری‌های مزمن مانند بیماری‌های قلبی و سرطان یاری برساند. کارشناسان می‌گویند خواص دارویی سماق به همین ویژگی ربط دارد. سماق حاوی چند ترکیب گیاهی، مثل تانن، آنتوسیانین و فلاونوئید است که همگی ضداکسید هستند. آنتی اکسیدان‌ها مانع از آسیب سلولی می‌شوند و استرس اکسیداتیو در بدن را کم می‌کنند.
۲. خواص برای دیابت
دیابت و قند خون بالا می‌تواند تاثیر بسیار ناخوش‌آیندی بر بسیاری از جنبه‌های سلامتی انسان بگذارد. دیابت در کوتاه‌مدت، می‌تواند علائمی مانند خستگی، سردرد، تکرر ادرار و تشنگی داشته باشد، اما با گذشت زمان، قند خون بالا عواقب جدی‌تری را به دنبال دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به آسیب عصبی، مشکلات کلیوی و اختلال در ترمیم زخم اشاره کرد. بر اساس مطالعه‌ای که در مجله تحقیقات علوم پزشکی منتشر شده است، خواص سماق ممکن است در کاهش سطح انسولین برای جلوگیری از مقاومت به انسولین و تثبیت قند خون موثر باشد. از آن‌جا که سماق ممکن است قند خون را کاهش دهد، مصرف هم‌زمان آن با دارو‌های کاهش‌دهنده قند خون توصیه نمی‌شود.
۳. کنترل فشار خون
سماق یک گیاه دارویی‌ست که به‌طور سنتی برای درمان اختلالات قلبی و عروقی استفاده می‌شود. خوشبختانه مطالعات زیادی با هدف بررسی فواید سماق در بیماران مبتلا به فشار خون بالا انجام شده است؛ بنابراین میوه R.coriaria یا همان سماق خودمان می‌تواند به‌عنوان یک درمان طبیعی موثر برای کنترل فشار خون بالا مورد استفاده قرار گیرد. از آن‌جایی که فلاونوئید‌ها ترکیبات شیمیایی اصلی این گیاه هستند، محققان به این نتیجه رسیدند که این خواص سماق را می‌توان به چنین ترکیباتی نسبت داد. توجه داشته باشید که تحقیقات روی میوه سماق انجام شده است. ادویه سماق، ادویه‌ای‌ست که در تهیه آن از نمک استفاده می‌شود؛ بنابراین بهتر است افراد مبتلا به فشار خون بالا از ادویه سماق استفاده نکنند و به خواص سماق نکوبیده بدون نمک یا میوه سماق بسنده کنند.
۴. خواص سماق برای کبد چرب
احتمالا تا به حال در مورد کبد چرب زیاد شنیده‌اید و شاید خودتان به آن مبتلا باشید. در سال‌های اخیر توجه زیادی به نقش دارو‌های گیاهی در مدیریت بیماری کبد چرب غیر الکلی (NAFLD) شده است. یکی از روش‌هایی که محققان برای مشاهده تاثیر یک گیاه دارویی بر یک بیماری خاص به کار می‌برند این است که تاثیر گیاه را با دارونما (که تنها اثر تلقینی در فرد آزمایش‌شونده دارد)، مقایسه می‌کنند. در یک آزمایش، ۸۰ بیمار مبتلا به NAFLD انتخاب شدند و روزانه ۲۰۰۰ میلی‌گرم پودر سماق یا دارونما به‌طور تصادفی، به مدت ۱۲ هفته، به آن‌ها داده شد.
۵. خواص سماق برای تسکین درد
در سال ۲۰۱۶، تحقیقی روی ۴۰ فرد سالم انجام شد و به آن‌ها نوشیدنی سماق یا دمنوش داده شد تا نقش سماق در تسکین درد عضله ارزیابی شود. بعد از ۴ هفته، درد و گرفتگی عضلات بعد از ورزش در گروهی که نوشیدنی سماق خورده بود، در مقایسه با گروهی که از دارونما استفاده کرده بود، به طرز قابل توجهی کمتر شد و میزان آنتی اکسیدان در خون شرکت کنندگان گروه اول بالا رفت.
۶. خواص سماق برای لاغری
هر روز ترفند‌های جدیدی برای کاهش وزن و لاغری ظهور پیدا می‌کند و انواع و اقسام روش‌هایی معرفی می‌شوند که بتوانید بدون زحمت، بدون رژیم غذایی و بدون فعالیت بدنی، اندامی متناسب و موزون پیدا کنید. اما متاسفانه هیچ راه میان‌بر و هیچ ماده چربی‌سوزی که شما بتوانید تنها با خوردن آن به وزن ایده‌آل خود برسید، وجود ندارد و تکیه بر خواص سماق هم از همین قاعده پیروی می‌کند. سماق به هضم غذا کمک می‌کند و از مشکلات گوارشی مانند یبوست و نفخ جلوگیری به‌عمل می‌آورد. به دلیل این اثرات، مانع از افزایش وزن ناخواسته ناشی از نفخ یا یبوست روی ترازو می‌شود. یکی دیگر از فواید سماق، اثر تنظیم‌کنندگی قند خون است. به همین دلیل مصرف سماق مخصوصاً به افرادی که دچار ولع شیرینی هستند، توصیه می‌شود. اگر بتوانید از میل شدید به خوردن شیرینی جلوگیری کنید، مطمئناً گام بزرگی در کاهش وزن خود برداشته‌اید.
۷. خواص سماق برای کاهش کلسترول
کلسترول بالا یکی از بزرگ‌ترین عوامل ابتلا به بیماری‌های قلبی-عروقی‌ست. کلسترول با جمع‌شدن در شریان‌ها، باعث انقباض و سفت‌شدن آن‌ها می‌شود که به نوبه خود باعث افزایش تلاش ماهیچه‌های قلب برای خون‌رسانی و ایجاد مشکل در جریان خون می‌شود. از فواید سماق می‌توان برای کاهش کلسترول استفاده کرد. سماق از دیرباز به‌عنوان چاشنی ضد چربی شناخته شده است. تحقیقات جدید این خواص سماق را تایید کرده و نشان داده است که سماق با کاهش کلسترول، عملکرد قلب را بهبود می‌بخشد و خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را کاهش می‌دهد.
۸. خواص سماق برای کاهش وزن
سماق می‌تواند به کاهش وزن کمک کند. این ادویه می‌تواند به افزایش متابولیسم و سوزاندن چربی‌ها کمک کند و به کاهش اشتها کمک کند. سماق به هضم غذا کمک می‌کند و از مشکلات گوارشی مانند یبوست و نفخ جلوگیری به‌عمل می‌آورد. به دلیل این اثرات، مانع از افزایش وزن ناخواسته ناشی از نفخ یا یبوست روی ترازو می‌شود. یکی دیگر از فواید سماق، اثر تنظیم‌کنندگی قند خون است. به همین دلیل مصرف سماق مخصوصا به افرادی که دچار ولع شیرینی هستند، توصیه می‌شود. اگر بتوانید از میل شدید به خوردن شیرینی جلوگیری کنید، مطمئنا گام بزرگی در کاهش وزن خود برداشته‌اید. سماق به سیرشدن سریع کمک می‌کند و خاصیت تخلیه گاز هم دارد. این خواص سماق مقدار کالری دریافتی را متعادل می‌کند؛ بنابراین مشاهده خواهید کرد که به مرور زمان از شر وزن اضافی خود خلاص می‌شوید.
۹. خواص سماق برای ضد سرطان
آنتی‌اکسیدان‌ها و ترکیبات فنلی موجود در سماق می‌توانند به کاهش خطر ابتلا به برخی از انواع سرطان‌ها کمک کنند. این ترکیبات می‌توانند به مهار رشد سلول‌های سرطانی و جلوگیری از گسترش آن‌ها کمک کنند. چندین مطالعه نشان داده‌اند که سماق به جلوگیری از رشد و گسترش تومور‌ها کمک می‌کند. محققان دریافتند سماق به‌طور قابل توجهی از رشد سلول‌های سرطانی جلوگیری می‌کند؛ بنابراین از دیگر خواص سماق می‌توان به فواید سماق برای سرطان اشاره کرد.
۱۰. خواص سماق برای سلامت پوست
سماق می‌تواند به بهبود سلامت پوست کمک کند. خواص ضد التهابی و آنتی‌اکسیدانی این ادویه می‌تواند به تسکین التهاب‌های پوستی و بهبود مشکلات پوستی مانند اگزما و آکنه کمک کند. همچنین در مبارزه با باکتری‌هایی مانند سالمونلا موثر است و می‌توان از خواص سماق برای ضدعفونی‌کردن ایمن میوه‌ها و سبزیجات استفاده کرد. سماق اثر محافظتی روی پوست دارد. تحقیقات مدرن تایید کرده است که سماق می‌تواند به مهار رشد سلول‌های بد یا پاکسازی سلول‌های آسیب‌دیده پوست کمک کند. از فواید سماق می‌توان برای کاهش التهاب و آسیب در برابر نور خورشید بهره برد. به این معنی که می‌توانید علاوه‌بر مالیدن کرم ضد آفتاب روی پوست خود، یک محافظ پوست را هم بخورید! اسیدلینولئیک نوعی چربی غیراشباع چندگانه ضروری‌ست که در حفظ سلامت پوست و غشای سلولی نقش دارد. با تمام این اوصاف، استفاده از خواص سماق برای پوست صورت انکارناپذیر است.
نحوه مصرف سماق
ادویه در غذاها: سماق به عنوان ادویه‌ای محبوب می‌تواند به غذا‌های مختلف از جمله سالادها، کباب‌ها، و خورش‌ها اضافه شود. طعم ترش و ملایم آن می‌تواند به بهبود طعم غذا کمک کند.
چای سماق: برای تهیه چای سماق، مقداری از سماق خشک را در آب جوش بریزید و بعد از چند دقیقه صاف کرده و مصرف کنید. این چای می‌تواند به بهبود هضم و کاهش التهاب‌ها کمک کند.