اقتصاد ۲۴- نازنین خودی- شروع تابستان زمانی بود که در ابتدای سال تصور می‌شد بازار ارز با آرامش بیشتری حرکت کند تا به این ترتیب زمینه برای رشد نیمه دوم سال مهیا شود. فاکتور غیر قابل پیش بینی آن روز‌ها درگذشت رئیس جمهور بود که با وقوع آن در اواخر اردیبهشت همه معادلات بهم ریخت. از همین رو تیرماهی که قرار بود آغاز ثبات برای بازار ارز باشد، تحت تاثیر انتخابات زودهنگام به تکاپو افتاد. دلار با آینده نامعلومی که پیش روی خود می‌دید در نیمه اول این ماه به بالای ۶۰ هزار تومان حرکت کرد.
اما در نیمه دوم با مشخص شدن نتیجه انتخابات و پیروزی مسعود پزشکیان دلار آهسته آهسته قدم به کانال‌های پایین‌تر گذاشت و آن طور که «همایون دارابی» کارشناس اقتصادی می‌گوید با حذف ارز ۲۸۵۰۰ تومان و صدور اجازه به مرکز مبادله برای رشد دلار نیما در دولت چهاردهم قیمت تعادلی قطعا فاصله زیادی با بازار آزاد خواهد داشت و اگر این اتفاق بیفتد حتی قیمت می‌تواند کاهش بیشتری داشته باشد. اما آیا حذف این ارز و وعده حذف نظام چند نرخی ارز به نتیجه جراحی اقتصادی دولت سیزدهم و حذف ارز ۴۲۰۰ منجر نخواهد شد؟
دلار توان رشد بیشتر ندارد چون...
همایون دارابی، کارشناس اقتصادی در گفتگو با اقتصاد ۲۴ عنوان می‌کند: رفتار دلار بعد از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری و حضور پرشور مردم و انتخابی که انجام دادند به خصوص با شعار‌هایی که پزشکان در مورد رفع تحریم‌ها و در بحث کاهش تنش‌ها در مسائل سیاسی و احیای برجام داد، طبیعی بود. این فضا بعد از انتخابات ریاست جمهوری مرحله دوم شدت گرفت؛ بنابراین عجیب نبود که بازار‌های ارز و طلا که معمولا هم به استقبال تورم می‌روند و هم تنش، به این اتفاق واکنش مثبت نشان دهند. به عبارتی ریشه افزایش قیمت دلار در تحریم‌ها و تنش‌های زیاد است که سر کار آمدن دولتی که از این فضا به دور هست و با تجربه‌ای که ما از دولت اول آقای روحانی و ماجرای ثبات ارز ناشی از برجام داشتیم، سایه این تنش‌ها از سر بازار حذف شده است. به نظر من خود بازار به طور مشخص کشش افزایش بیشتر را ندارد.
آرامش بازار ارز از سبزه میدان تا افغانستان و ترکیه
دارابی همچنین می‌افزاید: به طور طبیعی هم در پایان دولت انگیزه‌های چندان قوی برای سفته بازی در بازار به وجود نمی‌آید. همه صبر کنند تا ببینند دولت جدید چه افرادی را راهی بانک مرکزی و وزارت اقتصاد خواهد کرد و سیاست‌های آن‌ها چگونه خواهد بود. از سویی با توجه به استقبالی که از نتایج انتخابات به ویژه در بازار امارات، افغانستان و در ترکیه شد، بازار‌های حاشیه‌ای ایران هم فضای آرامی دارند. به طور طبیعی من بخش عمده و ۸۵ درصد آن چه در وضعیت دلار به وجود آمده را ناشی از نتایج انتخابات و حضور مردم می‌دانم و ۱۰-۱۵ درصد را هم به طور طبیعی ناشی از نبود زیاد انگیزه برای خرید دلار می‌دانم.
بیشتر بخوانید: پزشکیان به تحمل آثار کوتاه مدت حذف کامل ارز رانتی تن می‌دهد؟
حذف آهسته یک عامل مهم تنش در بازار ارز
به گفته این کارشناس اقتصادی یک انگیزه دیگری هم که باعث شده بود قیمت دلار بالای ۶۰ هزار تومان برود اختلاف بین ارز نیمایی و ارز آزاد بود، یعنی هر چقدر این فاصله بیشتر بشود تنش بازار نیز بیشتر خواهد شد. شعار‌هایی هم داده شده برای اینکه قیمت ارز‌های دولتی نزدیک به ارز بازار آزاد بشود. این سبب خواهد شد که بازار آزاد بیشتر کاهش پیدا کند، یعنی با حذف ارز ۲۸۵۰۰ تومان و صدور اجازه به مرکز مبادله برای رشد دلار نیما، قیمت تعادلی قطعا فاصله زیادی با بازار آزاد خواهد داشت و اگر این اتفاق بیفتد حتی قیمت می‌تواند کاهش بیشتری داشته باشد.
حذف ارز ۲۸ هزار تومانی چه تفاوتی با حذف ۴۲۰۰ دولت سیزدهم دارد؟
دارابی در پاسخ به این سوال که حذف ارز ۲۸ هزار تومانی چه تفاوتی با حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی دارد؟ به اقتصاد ۲۴ می‌گوید: حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی کار بزرگی بود، اما گذاشتن ارز ۲۸۵۰۰ تومانی متاسفانه تکرار همان اشتباه شد. امیدواریم دولت آقای پزشکیان با یک شیب آرام قیمت‌ها را به هم نزدیک کند و اجازه بدهد بازار راه خودش را برود.
او همچنین توضیح می‌دهد: اگر ما وضعیت خودمان را با ترکیه مقایسه کنیم می‌بینیم که این کشور به لحاظ تورمی وضعیت شدیدتری نسبت به ما دارد، اما با سیستم تک نرخی ارز اجازه نداده صادراتش آسیب بخورد و آمار‌ها می‌گوید که ثروت مردم ترکیه ۵۷ درصد بیشتر شده است. این به خاطر این است که ارز چندنرخی جز فساد و ناکارآمدی و عدم بهره‌وری نتیجه‌ای ندارد. امیدوار هستیم آقای پزشکیان بتواند این دو نرخ را به هم نزدیک کند. این یک تصمیم داخلی است که صرف نظر از این که تحریمی وجود داشته باشد یا نه باید اجرا شود. یعنی نتایج آن در هر دو صورت برای اقتصاد کشور مثبت است. در صورتی که شرایط به گونه‌ای که الان هست و فضایی که بعد از انتخابات ترسیم شده ادامه پیدا کند، انتظار شوک قیمتی نیز نداریم.