اقتصاد۲۴-چندی است مدیران منابع‌طبیعی استان مازندران اتباع بیگانه را مسئول قاچاق چوب اعلام می‌کنند. آن‌ها حتی در گفتگو با رسانه‌ها از انهدام باند‌های قاچاق چوب اتباع بیگانه سخن به میان می‌آورند؛ اما آیا واقعا می‌توان از شکل‌گیری کارتل‌هایی در ایران سخن به میان آورد که متعلق به اتباع بیگانه است و این کارتل‌ها کمر به قتل درختان ایران بسته‌اند؟ حالا سوال اینجا است که آیا واقعا اتباع بیگانه می‌توانند به راحتی در جنگل‌های ایران جولان داده و میراث چند هزار ساله زمین را غارت کنند؟
هادی کیادلیری، عضو هیات علمی دانشگاه علوم و تحقیقات در گفتگو با خبرنگار اقتصاد آنلاین درباره چگونگی مشارکت اتباع بیگانه در قاچاق چوب بیان کرد: قاچاق چوب همواره وجود داشته و امسال در این فرآیند، اتباع خارجی هم به‌کار گرفته شده‌اند.
وی افزود: من معتقد نیستم که اتباع بیگانه خودشان در قاچاق چوب نقش داشته باشند؛ بلکه معتقدم آن‌ها هم به‌کار گرفته شده‌اند. چه کسی قرار است چوب قاچاق اتباع را بخرد؟ این افراد اصلا خودشان معامله نمی‌کنند.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم و تحقیقات گفت: قانون در مورد اتباع سخت‌گیرانه‌تر عمل می‌کند، ولی درباره یک هموطن ممکن است چشم‌هایشان را ببنندند.
وی ادامه داد: احساس می‌کنم پررنگ کردن یکسری از مسایل برای این است که از زیر بار مسئولیت شانه خالی کنیم؛ به این معنا که جوی به جامعه می‌دهیم که جامعه نگاهش از اصل موضوع منحرف می‌شود و به سمت اتباع خارجی می‌رود؛ زیرا مسئله اتباع بحث داغ و روز کشور است. با طرح این مسایل خود مسئله قاچاق و فلسفه نگهداری جنگل محو می‌شود و فقط به مسئله اتباع تقلیل پیدا می‌کند.
کیادلیری افزود: این قبیل رفتار‌ها از زیر بار مسئولیت شانه خالی کردن است و نمی‌توان گفت بانی قاچاق چوب اتباع خارجی هستند.
روند رو به افزایش قاچاق چوب
به گفته عضو هیات علمی دانشگاه علوم و تحقیقات، اگر به آمار ثبت شده قاچاق چوب نگاه کنیم، یک روند افزایشی را طی می‌کند. در هفت تا هشت سال قبل یعنی از سال ۹۲ که هیات وزیران مصوبه بهره‌برداری بهینه را به تصویب رساند، آمار ثبت شده قاچاق به‌طور متوسط ۲۴۰۰ متر مکعب در سال بوده است.
وی اضافه کرد: بعد از این تاریخ با تصویب قانون در سال ۹۶ و اجرای طرح تنفس، آمار قاچاق هم افزایش یافت؛ اما باید یادمان باشد که ممکن است علت این افزایش آمار، عدم تشخیص چوب قاچاق از قانونی باشد و با تصویب تنفس، روند کشفیات و شناسایی تخلف بهبود پیدا کرده باشد.
کیادلیری توضیح داد: از سال ۹۲ تا ۹۶ که پیش زمینه‌ای برای تنفس بود، متوسط قاچاق در سال ۵۴۰۰ متر مکعب شد؛ به این معنا که میزان قاچاق بالا رفت. این آمار مربوط به کل کشور است.
وی افزود: از سال ۹۶ که تنفس در جنگل‌ها اتفاق افتاد، برداشت قانونی چوب از جنگل کم شد؛ اما قاچاق چوب تا ۶ هزار متر مکعب در سال داشتیم. روند قاچاق سال به سال هم بیشتر شد و آمار‌ها رو به رشد است. آخرین آمار مربوط به سال ۱۴۰۱ است که میزان قاچاق به‌طور متوسط به هفت هزار متر مکعب در سال رسیده است.
بیشتر بخوانید:کشف انبار لوازم آرایشی قاچاق در بازار تهران
عضو هیات علمی دانشگاه علوم و تحقیقات بیان کرد: در مقابل افزایش قاچاق چوب، روند قاچاق هیزم بر عکس شده است. تا قبل از سال ۹۲ خیلی قاچاق چوب هیزم داشتیم و آمار‌ها تا ۱۸ هزار متر مکعب چوب هیزمی هم می‌رسید، اما بعد از آن قاچاق هیزم خیلی کم شده و به ۶ تا هفت هزار متر مکعب رسیده است.
دلایل پیچیده افزایش قاچاق چوب
کیادلیری درباره دلایل روند افزایشی قاچاق چوب گفت: قاچاق چوب رو به افزایش است، زیرا دلایل اصلی هنوز وجود دارد و مرتفع نشده است.
وی افزود: ما یک منبع بسیار رایگانی به اسم جنگل داریم که دسترسی به آن آزاد است. در کنار این منبع، مردم فقیر در روستا‌ها زندگی می‌کنند و ممکن است این مردم بوسیله قاچاقچی‌ها تبدیل به ابزار شوند.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم و تحقیقات ادامه داد: فقر و بیکاری در کنار منابع رایگان وجود دارد و نیاز به چوب در بازار ایران به شدت بالا برآورد می‌شود. بر اساس آمار‌های موجود ۱۶ الی ۱۷ هزار متر مکعب نیاز چوب بازار ایران است، بنابراین کشش بازار مناسب است. عدم نظارت کافی روی جنگل‌ها وجود دارد و کارخانه‌هایی داریم که بی‌قاعده توسعه پیدا کرده‌اند.
وی اضافه کرد: کارگاه‌های چوب بسیار زیادی داریم که در سطح منطقه پخش هستند. حالا در کنار این‌ها عدم جایگزینی مناسب چوب را هم در نظر بگیرید و به این نکته توجه کنید که برنامه‌ای برای جایگزین کردن کالای چوب نداریم.
کیادلیری افزود: عدم آگاهی عمومی مردم و فساد اداری هم می‌تواند بر قاچاق چوب اثرگذار باشد. البته فساد اداری در همه دنیا هست. فساد در برخی نهاد‌های دولتی می‌تواند به تشدید قاچاق کمک کند. حتی اگر مقامات محلی یا دولتی در مقابل قاچاق سکوت کنند، به تشدید مسئله کمک می‌کند.
فقر مردم، قاچاق را تشدید می‌کند
عضو هیات علمی دانشگاه علوم و تحقیقات با اشاره به اینکه عوامل و شرایط پیچیده‌ای منجر به رخ دادن قاچاق شده است، اضافه کرد: این وسط یکسری از مردم که فقیر و بیکار هستند، ابزار دست آزمندان و مافیا می‌شوند. عموما قاچاقچیان و سودجویان به دست مردم فقیر محیط زیست را تخریب می‌کنند، اما ما روی راهکار‌های کنترل کار نکردیم و آن را رها کردیم.
وی افزود: برخی برنامه‌های مرتبط رها شده است. بحث زراعت چوب را باید مدون‌تر میکردیم. ما قوانین سفت و سختی درباره قاچاق داریم، اما راهکار مقابله با آن جدی گرفته نشده است.
تشدید قاچاق زغال
کیادلیری توضیح داد: در کنار افزایش قاچاق چوب، با افزایش قاچاق زغال هم مواجه هستیم. میزان قاچاق این محصول از ۱۵ هزار متر مکعب در گذشته به ۲۰ هزار متر مکعب در سال رسیده است.
وی ادامه داد: روند قاچاق زغال هم رو به افزایش است، اما بررسی روند آن نیاز به تحلیل دارد. مصرف بیشتر زغال ریشه در مناطق شهری دارد. روستاییان بیشتر هیزم مصرف می‌کردند که طبق آمار‌ها روند قاچاق آن کاهشی بوده است.
وی یادآور شد: زغال خیلی مصرف شهری دارد، بنابراین درباره دلایل افزایش قاچاق زغال باید بیشتر بحث کرد.