اقتصاد۲۴- آفتاب سوزان جنوب، همچنان که گرما می‌بخشد گاه داغ مرگ را بر سینه زحمت‌کش‌ترین کارگر‌ها می‌گذارد. کارگری که پوست تنش سوخته و دست‌هایش پینه بسته، اما برای کار مجبور است زیر آفتاب داغ ۵۰ درجه جنوب کار کند، اما این کار کردن بدون تاوان نیست. ۱۵ مرداد جاری که گذشت، کارگران پارس جنوبی که یک نگاه‌شان به کارشان بود و یکی به آسمان، به همکارشان که رفته بود بالا تا پاکسازی دودکش واحد بخار پالایشگاه اول مجتمع گاز پارس جنوبی در عسلویه را انجام دهد، از حال رفته و بیهوش میان تسمه نخی آویزان می‌بینند. کارگر به پایین کشیده می‌شود، تیم امدادی از راه می‌رسند و تلاش می‌کنند تا بدن بی جان این کارگر ۴۹ ساله احیا شود، اما همه چیز بی‌نتیجه است و جان می‌بازد. شرکت مجتمع گاز پارس جنوبی در اطلاعیه‌ای اعلام کرده است: «این فرد از پرسنل پیمانکار بازرسی فنی، در حین انجام کار دچار گرمازدگی و کاهش علائم هوشیاری می‌شود و به بیمارستان نبی اکرم (ص) عسلویه اعزام شده و علی‌رغم تلاش کادر درمان، متاسفانه وی فوت می‌کند.»
۱۲ ساعت کار زیر گرمای سوزان آفتاب
کارگران، اما روایت دیگری دارند و بنا بر گزارش ایلنا می‌گویند: «بار‌ها اطلاعیه‌ها و بخشنامه‌هایی در مورد ضرورت کاهش ساعت کاری کارگران صادر شد، اما شرکت‌های پیمانکاری از اجرای آن‌ها امتناع می‌ورزند و همچنان کارگران را ۱۲ ساعت کامل سر کار نگه می‌دارند.»
۱۲ ساعت کار در گرمای سوزان جنوب می‌دانید یعنی چه؟ یعنی آنقدر بدنت داغ شود که دیگر نتوانی عرق کنی، آب بدنت تمام شود، احساس گیجی و ضعف کنی و بیحال نقش بر زمین شوی. مرگ این کارگر، اما پایان این ماجرا نیست. سال‌های گذشته نیز مرور خبر‌ها حاکی از این ماجراست. همزمان ۱۵ مردادماه خبرگزاری برنا خبر داد که بیش از ۳۵ نفر از کارگران فاز دوم پالایشگاه آبادان به علت گرما و رطوبت شدید هوا دچار گرمازدگی شدند.
رطوبت بالای ۹۰ درصد و افزایش دمای هوا (۵۳ درجه) باعث گرمازدگی ۳۵ نفر شده و به درمانگاه پالایشگاه منتقل شدند و تحت درمان قرار گرفتند.
بررسی دمای هوای شهرستان آبادان طی روز‌های اواسط مرداد نشان می‌دهد با دمای بالای ۵۰ درجه این شهر گرم‌ترین شهر ایران بود، همچنین بیشینه دمای هوای آبادان در روز ۱۵ مرداد به ۵۳ درجه سلیسیوس رسید که رکورد ۷۰ ساله دمای این شهر برای سومین مرتبه تکرار شد.
در عسلویه و کنگان و تنبک و خارک، در اهواز و ماهشهر و مسجد سلیمان، کارگران تابستان‌های سختی دارند و تصاویری از گرمازدگی آن‌ها هر چند وقت یکبار در رسانه‌ها منتشر می‌شود.
گزارش ایلنا موید این نکته است که «کارگران در بوشهر و خوزستان، زیر آفتابِ سوزانِ تابستان، در دمای بالای ۴۰ درجه و رطوبت بالای ۷۰ – ۸۰ درصد، در محدوده‌ی صنعتی و در ارتفاعاتی حدودا ۲۰ تا ۳۰ متری و یا مخازن زیرزمینیِ گرم و بسته، با تجهیزاتی که گاهی وزن‌شان به ۴۰ تا ۵۰ کیلو می‌رسد و حرارتشان، گرمای تابشِ بی‌امانِ خورشید را چندبرابر می‌کند، مشغول کارند.»
گزارش‌ها از حوادث کار سال ۱۴۰۱ حاکی از مرگ ۵ کارگر در یک سال در اثر گرمازدگی بود.
بیشتر بخوانید: مرگ دردناک کارگر پارس جنوبی بر اثر گرمازدگی!
براساس گزارش سازمان پزشکی قانونی، در سال ۱۴۰۲ دست‌کم دو هزار و ۱۱۵ کارگر در اثر حوادث ناشی از کار جانشان را از دست دادند و ۲۷ هزار نفر نیز مصدوم شدند. این رقم در مقایسه با زمان مشابه سال قبل از آن، بیش از ۱۵ درصد افزایش نشان می‌داد.
همچنین براساس بررسی‌ها، ایران در زمینه رعایت مسایل ایمنی کار میان کشور‌های دنیا رتبه ۱۰۲ را دارد و آمار مرگ کارگران در آن بیش از میانگین‌های جهانی است.
شاهد هستیم که غالبا در فصل گرم سال، در مجموعه پالایشگاهی نیرو‌های ستادی تعطیل می‌شوند، اما نیرو‌های عملیاتی (کارگران (به همان روال همیشگی به کار خود ادامه می‌دهند.
فعالان صنفی مرگ کارگران صنعت نفت را بیش از آمار‌های رسمی عنوان می‌کنند و وزارت کار هم از ارائه آمار مرگ کارگران به تفکیک شغل آنان خودداری می‌کند. اما روزنامه «هم‌میهن» شنبه ۲۲ مهر ۱۴۰۲ به نقل از «فعالان صنفی» و «کارشناسان صنعت نفت» از مرگ ۱۷ کارگر صنعت نفت، گاز و پتروشیمی از فروردین ۱۴۰۲ تا ۱۶ مهر خبر داده بود.
تصمیمات ستاد بحران مشمول زیرِکولر نشین‌هاست!
کارگران عملیاتی – پیمانکاری‌ای که در ازای کار‌های طاقت‌فرسا، حقوق و مزایای چندانی دریافت نمی‌کنند و از امنیتِ شغلی برخوردار نیستند.
علیرضا میرغفاری، عضو کانون عالی انجمن صنفی کارگران و رئیس هیات مدیره کانون انجمن‌های صنفی کارگران پالایشگاه‌های گاز استان بوشهر، در رابطه با اوضاعِ کارگرانِ این مناطق به ایلنا می‌گوید: به دلیلِ حساسیتِ تولید گاز در فصل سرد، اکثر کار‌های تعمیراتی و پیشگیرانه در فصل گرم سال صورت می‌گیرد. در واقع، چون مصرف گاز در زمان گرما کمتر است، غالبا از اردیبهشت تعمیرات اساسی شروع می‌شود و این وضعیت تا اواسط مهر ادامه دارد. در این بازه‌ی زمانی هم شرایط آب و هوا بد است و هم حجم کار بسیار بالاست. کارگران در رطوبتی که گاهی به بیش از ۹۰ درصد می‌رسد و دمای هوای بالای ۴۵ تا ۵۵ درجه، بیشترین حجم کار را انجام می‌دهند.
وی اضافه می‌کند: شاهد هستیم که غالبا در فصل گرم سال، مخصوصا در مجموعه پالایشگاهی نیرو‌های ستادی تعطیل می‌شوند و یا ساعات کار آن‌ها کم می‌شود، اما نیرو‌های عملیاتی به همان روال همیشگی به کار خود ادامه می‌دهند و خیلی از آن‌ها دچار گرمازدگی می‌شوند.
این فعال کارگری ادامه می‌دهد: انجام این اقدامات و دیدنِ تدابیر لازم، وظیفه کمیتهُ حفاظت و فنی و بهداشت است. در این کمیته باید نمایندهُ کارگر حضور داشته باشد، ولی متأسفانه یا این کمیته تشکیل جلسه نمی‌دهد، و یا اگر بدهد نماینده کارگر در آن حضور ندارد و همانطور که گفتم، معمولا تصمیماتِ آن‌ها برای نیرو‌های ستادی است و نه عملیاتی. به طور مثال در روز‌های گذشته که کشور به دلیلِ گرمای هوا تعطیل و نیمه تعطیل شد، کمیته بحران تشکیل جلسه داد و تصمیماتی گرفت که شاملِ حال کارگران ستادی و یا همان زیرِ کولر نشین‌ها شد و برای کارگران عملیاتی هیچ تدبیری ندیدند.
گرمازدگی کارگران پالایشگاه با شربت آبلیمو حل نمی‌شود
پیش‌تر یکی از کارگران حوزه وقت و گاز در جنوب کشور به سایت خبری رویداد ۲۴ گفته بود: «در حال حاضر سیستم پرداخت حقوق برای کارگران پروژه‌ا‌ی به این صورت است که معمولا ۲۰ تا ۲۳ روز در ماه را به صورت مداوم کار می‌کنند و باقی ماه را استراحت می‌کنند. اما در روز‌های کاری ساعات کاری آن‌ها بسیار زیاد است. حقیقت آن است که با نوشیدن آب یخ و شربت آبلیمو این مساله حل نمی‌شود.»
وی عنوان کرده بود: «مشاغل کارگران در این مناطق از جمله کارگران فاز دوم پالایشگاه آبادان، پتروشیمی آبادان و … همگی سخت و زیان‌آور بوده و خارج از توان عادی بدن است که این مساله فشار زیادی را بر کارگر تحمیل می‌کند.»
با این حال شهرام غریب کارشناس ارشد ایمنی و مدیریت (HSE) با بیان اینکه وزارت نفت ناظر است و باید بر کار پیمانکاران نظارت کند، به رویداد ۲۴ گفته بود: وظیفه پیمانکاری که در نواحی به شدت گرم فعالیت می‌کند اولا تامین شرایط کاری مناسب برای اشخاص است یعنی برنامه‌ریزی کنند که کارگران در تیغ آفتاب کار نکنند، دوم آنکه اگر کارگر باید واقعا در چنین شرایطی کار کنند مانند آنچه در عسلویه، بندرعباس و … می‌گذرد باید کارگران زمان کمتری زیر تیغ آفتاب باشند. تکثر در تعویض شیفت‌های یک کارگر وجود داشته باشد، نیاز نیست حتما یک فرد ۸ ساعت زیر آفتاب کار کند می‌توان این زمان را ۲ ساعت به ۲ ساعت کرد.