اقتصاد۲۴-بر اساس گزارش اتاق بازرگانی تهران در انتهای سال ۲۰۲۳ حدود ۸۷ درصد از برق ایران به وسیله گاز طبیعی تأمین شده و مشارکت منابع تجدیدپذیر کمتر از پنج درصد بوده که باد و خورشید حدود یک درصد سهم داشتند، در حالی که میانگین جهانی مشارکت آن‌ها بالاتر از ۱۳ درصد است.
مشکل ناترازی انرژی یکی از مهمترین مشکلات سال‌های گذشته و یکی از بحران‌های پیش روی کشور است. مشکلی که در سال جاری بیش از از سال‌های گذشته گریبان صنعت کشور را گرفت؛ به طوری که در تابستان سال جاری ابتدا مقرر شد یک روز در هفته برق شهرک‌های صنعتی مطابق برنامه قطع شود، اما گزارش‌ها حاکی از این است که اخیرا در برخی شهرک‌ها قطعی برق به سه روز در هفته هم رسیده است.
طی سال‌های اخیر با افزایش دما، نقاط مختلف کشور بار‌ها با قطع گسترده برق مواجه شد و برق واحد‌های تولیدی نیز ابتدا به صورت پراکنده و بعد از رایزنی‌های انجام شده برای جلوگیری از آسیب به تجهیزات با برنامه ریزی قطع شد. در این سال‌ها کمبود برق در تابستان همزمان با محبوب شدن رمزارز‌ها شدت گرفت و به همین دلیل در این رابطه عده‌ای استخراج رمزارز‌ها را مقصر می‌دانند، اما عده‌ای عقب ماندگی وزارت نیرو در تولید برق را به دلیل کمبود منابع مالی و مشکلات ناشی از تحریم عامل کمبود برق عنوان می‌کنند. اما علت هر چه که باشد، بسیاری از کارشناسان معتقدند بهترین راه حل برای خروج از این وضعیت در شرایط فعلی، استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر است.
معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق بازرگانی تهران اخیرا در گزارشی تحت عنوان «روند جهانی سرمایه گذاری در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر»، روند پیشرفت مناطق مختلف جهان در توسعه استفاده از منابع تجدیدپذیر انرژی را بررسی و میزان سرمایه‌گذاری‌های آتی آن‌ها تا سال ۲۰۳۰ را تخمین زده است. بخشی از این گزارش هم به ابزار‌های فعلی جذب سرمایه در حوزه تجدیدپذیر ایران پرداخته است.
بیشتر بخوانید: صنایع در مخمصه برق
مهمترین ابزار‌های جذب سرمایه در حوزه تجدیدپذیر
بر این اساس، مهمترین ابزار‌های فعلی مورد استفاده در ایران برای جذب سرمایه در حوزه تجدیدپذیر عبارتند از ماده ۱۶ قانون جهش تولید دانش بنیان، ایجاد سازوکار تهاتر انرژی صنایع، خرید برق تضمینی توسط دولت مطابق ماده ۶۱ قانون اصلاح الگوی مصرف، ظرفیت ماده ۱۲ قانون رفع موانع تولید رقابت پذیر، امکان استفاده از بورس انرژی، ایجاد تعهد برای ادارات و نهاد‌های عمومی، ایجاد اولویت‌های صادرات تجدیدپذیر و همچنین تسریع و تسهیل صدور مجوز‌های مرتبط برای سرمایه گذاران و صاحبان پروژه‌های تجدیدپذیر.
علاوه بر ابزار‌های یاد شده که تاکنون در قالب طرح تصویب شده‌اند، مهمترین اقدامات دولت ایران طی سال‌های اخیر به منظور حفظ پویایی بازار انرژی تجدیدپذیر عبارتند از افزایش نرخ خرید تضمین شده برق، ایجاد امکان تغییرات نرخ خرید تضمین شده برق بر حسب تورم و تسریع در تسویه بدهی‌های پیشین با صاحبان پروژه‌های انرژی تجدیدپذیر. همچنین ایجاد سازکار‌های قانونی لازم جهت انتقال سرمایه از بخش فسیلی به تجدیدپذیر با طرح‌هایی نظیر صدور حواله گاز که به معنای تخصیص منابع مالی معادل میزان گاز صرفه‌جویی شده با استفاده از منابع پاک انرژی است، توانسته سرمایه ورودی به بخش تجدیدپذیر را تقویت کند.
علاوه بر این مجوز صادرات برق در زمان‌های غیرپیک با اولویت تجدیدپذیر‌ها صادر شده که پیش‌بینی می‌شود نقش کلیدی در افزایش رغبت بخش خصوصی به سرمایه گذاری در حوزه انرژی‌های پاک ایفا کند. در بخش مصرف نهایی نیز، اقداماتی جهت برقی سازی ناوگان حمل و نقل عمومی آغاز شده و استاندارد‌های مرتبط با مصرف انرژی در ساختمان‌ها نیز مدت‌هاست در ایران اجرا می‌شود. پیش‌بینی می‌شود این اقدامات بتوانند گامی موثر در توسعه استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر در کشور باشند تا علاوه بر صرفه جویی در مصرف انرژی‌های فسیلی، شاخص انتشار گاز‌های آلاینده نیز کاهش پیدا کند.
سهم منابع انرژی تجدیدپذیر در تامین برق ایران
بر اساس گزارش اتاق بازرگانی تهران، در انتهای سال ۲۰۲۳ حدود ۸۷ درصد از برق ایران به وسیله گاز طبیعی تأمین شده است. مشارکت منابع تجدیدپذیر کمتر از پنج درصد بوده که باد و خورشید حدود یک درصد سهم داشتند، در حالی که میانگین جهانی مشارکت آن‌ها بالاتر از ۱۳ درصد است.
بر اساس آمار منتشر شده در انتهای سال ۲۰۲۳، ایران دارای ۱۱۵۰ مگاوات نیروگاه‌های تجدیدپذیر است که ۳۳ درصد آن توربین بادی، ۵۶ درصد پنل خورشیدی، ۹ درصد برق آبی (کوچک مقیاس) و دو درصد نیز سایر منابع تجدیدپذیر است. ضمن اینکه حدود ۱۳۰۰۰ واحد پنل خورشیدی کوچک مقیاس نصب شده بر بام سیاختمان‌های مسکونی، اداری و صنعتی در کل کشور به ثبت رسیده است.