اقتصاد ۲۴- سقوط بالگرد حامل مرحوم ابراهیم رئیسی و برگزاری انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری، بسیاری از مدیران دولت سیزدهم را در موقعیت تصمیم‌های شتابزده قرار داد. از عزل و نصب‌های دقیقه ۹۰ و تصویب مقررات عجولانه تا برداشت‌های لحظه آخری از منابع سازمانی و عمومی، همه از اتفاقاتی بود که در ۹۰ روز اخیر، کم تکرار نشد.
وام به خودی؛ تاکتیک تازه‌ی دوران گذار
روز چهارشنبه، نامهای از سازمان بازرسی کل کشور در فضای مجازی منتشر شد که خطاب به «عبدالناصر همتی»، وزیر اقتصاد دولت چهاردهم نوشته شده بود. در این نامه نوشته که «مجید عشقی»، رییس سازمان بورس به همراه ۴ عضو دیگر از هیأت مدیره این سازمان، در مجموع حدود ۱۰ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان وام با نرخ کارمزد ۴ درصد و دوره بازپرداخت ۱۰ ساله از منابع داخلی سازمان بورس برای خود پرداخت کرده‌اند.
این نامه با انتشار گسترده در رسانه‌ها مواجه شد. تا جایی که همتی، با اعلام پیگیری این اتفاق در شبکه ایکس نوشت: «در دولت چهاردهم برای حذف رانت‌ها آمده‌ایم و اجازه ویژه‌خواری به هیچکس نخواهیم داد». این نخستین افشاگری از رفتار‌های شتابزده مدیران و چهره‌های دولت مرحوم رئیسی نبود. به نظر می‌رسد که انتخابات زودهنگام، برنامه بلندمدت این افراد را به هم ریخته و تعداد زیادی از آن‌ها را ناگزیر به تکاپو برای آخرین استفاده‌ها از جایگاه خود در دوره‌ی انتقال قدرت کرده است.
جابه‌جایی‌های عظیم!
چند روز از درگذشت مرحوم رئیسی گذشته بود که «محمد مخبر»، سرپرست وقت ریاست جمهوری با ابلاغ بخشنامه‌ای، کلیه دستگاه‌های اجرایی را موظف کرد که تا زمان استقرار دولت چهاردهم از هر گونه تغییر در ساختار‌های سازمانی، جابه‌جایی نیروی انسانی و نقل و انتقال اموال دولتی، اعمال آیین‌نامه جدید و هرگونه اقدامات خارج از ضوابط و مقررات خودداری کنند. مسعود پزشکیان نیز در ارسال نامهای به مخبر، خواست تا از هرگونه نقل و انتقال یا عزل و نصب در دولت خودداری شود. با این حال اما، خبر‌ها از اقدام‌هایی خلاف این بخشنامه به گوش می‌رسید.
«حمیده زرآبادی»، سخنگوی وقت ستاد انتخاباتی «مسعود پزشکیان»، روز ۲۹ تیرماه در شبکه ایکس خبر داد که بیش از ۱۸ هزار گزارش مردمی در مورد عدم اجرای بخشنامه مخبر در دستگاه‌های اجرایی و مجموعه دولت به سامانه پیامکی «نظارت مردمی» ارسال شده است. زرآبادی همچنین از انتصابات متعدد دقیقه ۹۰ در بانک توسعه صادرات، مجموعه شستا و دیگر مجموعه‌های دولتی خبر داده بود.
بیشتر بخوانید: مقصد جدید ۱۴ عضو کابینه ابراهیم رئیسی/ چراغ کدام نهاد‌ها برای مردان رئیسی سبز شد+ جدول
یکی از مهمترین اقدامات شبهه‌ناک دولت سیزدهمی‌ها، در ایام تبلیغات انتخاباتی و در معاونت اجرایی دولت صورت گرفت. «محسن منصوری»، معاون اجرایی دولت سیزدهم که رییس ستاد تبلیغاتی «سعید جلیلی» نیز بود، در روز دهیاری‌ها در همایش دهیاران حاضر شد و سخنرانی کرد. این اقدام غیرقانونی که تذکر تند محمد مخبر را در پی داشت در نهایت از جانب منصوری شفاف‌سازی نشد.
نکته دیگر که حضور محسن منصوری در همایش دهیاران را عجیب‌تر می‌کند، درخواست ۱۰۰ میلیارد تومانی معاونت اجرایی دولت پیشین از سازمان برنامه بودجه است که «به منظور کمک به معاونت توسعه روستایی و مناطق محروم کشور» ارسال شده بود. این مبلغ، درست ۵ روز پیش از حضور رییس ستاد سعید جلیلی در همایش دهیاران درخواست شده بود.
معاونت اجرایی دولت سیزدهم در نامهای دیگر، ۱۰۰ میلیارد تومان دیگر را به صورت «خارج از شمول» و به منظور «جبران خدمات کلیه کارکنان» از سازمان برنامه و بودجه درخواست کرده بود.
مجوز‌های خارج از نوبت
همزمان با آخرین جلسه هیأت نظارت بر مطبوعات دولت سیزدهم در وزارت فرهنگ و ارشاد، خبری از صدور مجوز یک پایگاه خبری برای «محمدمهمدی اسماعیلی»، وزیر ارشاد دولت پیشین در فضای مجازی منتشر شد. یک ماه پیش از آن، مجوز دو روزنامه چاپی با نامهای «نو بنیاد» و «جهان آرا» برای محسن منصوری معاون اجرایی دولت سیزدهم و علی نادری مدیرعامل خبرگزاری ایرنا و یک هفته‌نامه برای «یاسر جبرائیلی» صادر شده بود.
این مجوز‌های فله‌ای در حالی در واپسین روز‌های فعالیت رسمی دولت سیزدهم برای چهره‌های دولتی و نزدیک به دولت صادر شده که معمولاً اخذ مجوز برای انتشار روزنامه یا رسانه‌های برخط، ماه‌ها و حتی سال‌ها طول می‌کشد و بسیاری از افراد همچنان در انتظار دریافت مجوز هستند.
بیشتر بخوانید: روایت یک اصولگرا از نفوذ انجمن حجتیه در دولت سیزدهم
تکاپوی دقیقه ۹۰ دولت سیزدهمی‌ها
در ۳۱ تیرماه، سندی به دست «فراز» رسید که حاکی از یک انتصاب شبهه‌انگیز دیگر در مجموعه دولت بود. طی این حکم، «سجاد اسماعیلی»، برادرزاده «محمدمهدی اسماعیلی»، وزیر ارشاد دولت سیزدهم، تنها یک روز پس از رأی‌گیری دور دوم انتخابات، به سرپرستی «معاونت برنامه‌ریزی اداره کل امور فرآورده‌های طبیعی، سنتی و مکمل» سازمان غذا و دارو منصوب شده بود. برادرزاده وزیر ارشاد با یک انتصاب دقیقه نودی، به سرپرستی یکی از حساس‌ترین بخش‌های سازمان غذا و دارو منصوب شده بود که ارتباط زیادی با گمرک، مناطق آزاد و وزارت صمت داشته و یکی از اصلی‌ترین کارویژه‌های این معاونت، «رصد ویژه زنجیره تامین شیرخشک» در کشور است.
روز گذشته، آخرین اسناد افشا شده از سازمان بورس، از وام مجموعا ۱۰ میلیاردی برای اعضای هیات مدیره این سازمان حکایت دارد. این اخطار سازمان بازرسی کل کشور در روز‌های آینده در وزارت اقتصاد کارشناسی و به تصمیم گذاشته خواهد شد. اطلاع دقیقی از تخلف بون یا نبودن این اقدام در سازمان بورس در دست نیست، اما به روشنی می‌توان گفت که این اقدام در دوران انتقال دولت‌ها و به اصطلاح در زمان بی دولتی صورت گرفته است. آن هم در حالی که سطح رضایت از مدیریت بورس در ۳ سال اخیر بسیار نازل بوده است. به همین دلیل این اقدام که در آستانه استقرار دولت چهاردهم صورت گرفته، هرچه نباشد، پر از ابهامات جدی و قابل بررسی است.
آنچه در این گزارش نوشته شده، تنها بخشی از اقدامات شبهه‌ناک و تامل‌برانگیز دولت‌سیزدهمی‌ها در دوران بی‌دولتی است؛ در واقع، تنها بخشی از ابهاماتی است که در فضای رسانه فاش شده‌اند. با توجه به شواهد و گفته‌های چهره‌های سیاسی و اقتصادی در ۹۰ روز اخیر، تعداد بسیار زیادی از اقداماتی از این دست، به فضای عمومی راه پیدا نکرده است. با این حال به نظر می‌رسد که انتخابات زودهنگام، تصمیمات مجموعه دولت سیزدهم را دچار شتابزدگی کرده است. تصمیماتی که با وجود رسانه‌های جمعی، تصویری تاریخی و شاید غیرقابل تکرار از مدیران چهاردهمین دولت تاریخ جمهوری اسلامی ایران به بیرون مخابره کند.