اقتصاد۲۴-محمدرضا ظفرقندی وزیر بهداشت از پیگیری مطالبات پرستاران خبر داده است. حسینعلی شهریاری رئیس کمیسیون بهداشت مجلس در نامه‌ای به مسعود پزشکیان، از رئیس‌جمهور خواست که «به مشکلات پرستاران هر چه سریع‌تر رسیدگی کند، چرا که کم‌توجهی به مطالبات حرفه‌ای و تامین معیشت پرستاران در ادوار گذشته با ایجاد نارضایتی شغلی، ترک شغل، مهاجرت گسترده به خارج از کشور، تجمعات و اکنون با اعتصابات فراگیر در سراسر کشور سبب‌ساز مشکلات عدیده‌ای در نظام سلامت کشور شده است.» در این گزارش به یکی از چهار مسیر پیش روی پرستاران، یعنی مهاجرت آن‌ها می‌پردازیم.
چرا مهاجرت؟
پاسخ این سوال می‌تواند به دامنه اصناف و اقشار مختلف بسط داده شود. به طور عمومی، مهاجرت با هدف به دست آوردن یک زندگی بهتر صورت می‌گیرد. زندگی بهتر نیز برای افراد مختلف با سبک زندگی و عقاید گوناگون، تعاریف متفاوت می‌تواند داشته باشد. برای اعضای کادر درمان می‌توانیم این دلایل را ذکر کنیم: «بی‌توجهی به جایگاه و شأن نیرو‌های متخصص علوم پزشکی اعم از پزشک، پرستار و سایر متخصصان، بی‌توجهی به مسائل شغلی، معیشتی و رفاهی این متخصصان، موجب دلسردی، بی‌انگیزگی و از بین رفتن روحیه میهن پرستی در بین متخصصان و افزایش گرایش آنان به خروج از کشور شده است.» (ایرنا، ۱۴۰۲) آمار‌های مختلفی از مهاجرت پرستاران وجود دارد. بر اساس گزارشی که فارس منتشر کرد، به گفته محمد میرزابیگی، رئیس کل سابق سازمان نظام پرستاری روزانه ۵ تا ۶ پرستار و بر اساس آمار محمد شریفی مقدم، دبیرکل خانه پرستار، سالانه ۲۵۰۰ پرستار چمدان‌های مهاجرت خود را بسته و به خارج از کشور مهاجرت می‌کنند. در همین گزارش به نقل از احمد نجاتیان، رئیس کل سازمان نظام پرستاری در خصوص آخرین وضعیت مهاجرت پرستاران آمده است: «آمار مهاجرت پرستاران رو به رشد است؛ به طوری که از سال ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۲ سالانه میانگین مهاجرت پرستاران دوبرابر شد.»
کانادا، آلمان، دانمارک و ...
موسسات مهاجرتی که خدمات مهاجرت پرستاران را ارائه می‌دهند، از کشورهای کانادا، دانمارک، آلمان، سوئد، استرالیا، اتریش، انگلیس، ایرلند، سوئیس، آمریکا، عمان و امارات به عنوان بهترین مقاصد مهاجرتی پرستاران نام می‌برند. بر اساس تبلیغات این موسسات، این کشور‌ها از این جهت در لیست بهترین کشور‌ها برای مهاجرت پرستاران قرار دارند که سطح کیفیت زندگی، میزان رفاه، برخورداری از خدمات و امکانات عمومی، میزان دستمزد، امنیت شغلی، امنیت اجتماعی و اقتصادی بالایی را ارائه می‌دهند.
متوسط حقوق پرستاران در ایران
در گزارش حقوق و دستمزد جاب ویژن در سال ۱۴۰۳، ۹۷۴ نفر در نظرسنجی مربوط به سطح درآمد رشته پرستاری و بهیاری، تکنسین حوزه سلامت و درمان و دستیار پزشک شرکت کرده‌اند. در این گزارش، سطح درآمد پرستاری و دیگر مشاغل در این گروه شغلی به تفکیک شهر‌های مختلف ذکر شده است.
بر اساس این گزارش، متوسط حقوق پرستاران در سال ۱۴۰۳ در شهر تهران طبق نظر ۳۶۱ شرکت‌کننده، ۱۳.۲ میلیون تومان بوده که نسبت به سال گذشته ۳۲ درصد رشد داشته است. ۲۵ درصد از پرستار‌های شاغل در این شهر حقوق خود را کمتر از ۹.۸ میلیون تومان گزارش کرده‌اند.
بیشتر بخوانید:انتقاد پرستاران از واریز مبالغ ناچیز به حساب‌شان
میانگین حقوق پرستاری در شهر‌های بزرگ طبق ۲۴۳ نظر، ۱۲ میلیون تومان ذکر شده که نسبت به سال قبل با میانه حقوق ۱۰ میلیون تومانی، ۲۰ درصد رشد داشته است. حدود ۱۰ درصد از پرستاران شاغل در شهر‌های بزرگ بیش از ۲۱.۱ میلیون تومان درآمد دارند و ۱۰ درصد از پرستاران در این شهر‌ها کمتر از ۵.۵ میلیون تومان در ماه کسب درآمد می‌کنند.
میانگین حقوق افراد فعال در شغل پرستاری در شهر‌های کوچک نیز با افزایش ۲۱ درصدی نسبت به سال ۱۴۰۲، به ۱۳.۳ میلیون تومان رسیده است. ۷۵ درصد از پرستار‌های شاغل در شهر‌های کوچک سطح درآمد خود را بیش از ۱۰.۲ میلیون تومان گزارش کرده‌اند.
دو نمونه از دستمزد پرستاران مهاجر
موسسه تحقیقات اقتصادی ERI (موسسه آمریکایی مستقر در کالیفرنیا) متوسط حقوق یک پرستار ثبت‌شده (Registered Nurse) در دانمارک حدود ۶۱۵ هزار کرون است که حقوق ماهانه آنان حدود ۵۱۲۵۰ کرون می‌شود. متوسط حقوق نیروی کار در دانمارک، ۴۶۹۷۲ کرون قبل از کسر مالیات است. (مرکز آمار دانمارک)
معادل حقوق سالانه یک پرستار در دانمارک به پول ایران، رقمی بیش از ۵.۵ میلیارد تومان و به عبارتی ۴۶۱ میلیون تومان در ماه است؛ هر کرون دانمارک حدود ۹ هزار تومان در ایران قیمت دارد. متوسط هزینه زندگی در دانمارک برای یک خانواده چهارنفره، ۲۹۳۰۵ کرون است و اجاره یک آپارتمان ۳ خوابه در مراکز شهر‌ها حدود ۱۴ هزار کرون و خارج از شهر‌ها ۱۰۸۰۰ کرون هزینه دارد؛ بنابراین با کمی جمع و تفریق می‌توان نتیجه گرفت که حقوق یک پرستار با تجربه و حرفه‌ای، توان پوشش هزینه‌های ماهانه زندگی در دانمارک را دارد.
عمان نیز نمونه دیگری از کشور‌هایی است که آغوش بازی برای پذیرش کادر درمان و پرستاران دارد. سایت Payscale متوسط حقوق یک پرستار ثبت‌شده در عمان ۱۰۴۹۶ ریال (سالانه) اعلام کرده است. این رقم در ماه بالغ بر ۸۷۴ ریال خواهد بود. هزینه زندگی در مسقط برای یک خانواده چهار نفره، حدود ۱۰۰۰ ریال برآور می‌شود که ۴۶۴ ریال اجاره ماهانه یک آپارتمان سه خوابه در مرکز شهر نیز به آن اضافه می‌شود. بنابراین، حقوق متوسط یک پرستار به تنهایی پوشش دهنده هزینه‌های زندگی در عمان نیست. هر ریال عمان، بیش از ۱۵۶ هزار تومان ارزش دارد؛ بنابراین متوسط حقوق یک پرستار ثبت‌شده در عمان، سالانه بیش از ۱ میلیارد و ششصد میلیون و ماهانه ۱۳۶ میلیون تومان است.
انگیزه‌های رفتن
با توجه به مطالبات معیشتی پرستاران، محاسبه متوسط دستمزد این قشر در دو کشور از میان کشور‌هایی که پذیرای آنان هستند نشان می‌دهد که جستجوی یک زندگی بهتر و راحت‌تر انگیزه مضاعفی برای رفتن به پرستاران می‌دهد. این قاعده شامل بسیاری از نیرو‌های تحصیل‌کرده در رشته‌های مختلف می‌شود و فقط مختص به پرستاران نیست. مهاجرت کادر درمان نیز صرفاً به پرستاران محدود نیست و پزشکان را نیز شامل می‌شود. کشور‌هایی که به عنوان مقاصد مهاجرتی این گروه معرفی می‌شوند، نیاز بالایی به این نوع خدمات دارند و همیشه متقاضیانی برای مهاجرت در میان متخصصان وجود دارد. جستجوی یک زندگی معمولی با دغدغه‌های معمولی مساله‌ایست که طی سال‌های گذشته، در جامعه ایران مطرح بوده و در گرفتن تصمیم برای مهاجرت تاثیرگذار است.