اقتصاد۲۴- هدی کاشانیان: سرطان رحم نوعی سرطان است که در پوشش داخلی رحم (اندومتر) شروع می‌شود و به عنوان سرطان آندومتر نیز شناخته می‌شود. این نوع سرطان در میان زنان شایع است و بیشتر در زنان یائسه دیده می‌شود، اما ممکن است در زنان جوان‌تر نیز رخ دهد. سرطان رحم می‌تواند در مراحل اولیه به خوبی درمان شود، به شرط اینکه به موقع تشخیص داده شود.
سرطان دهانه رحم چیست؟
رحم، اندامی توخالی در بدن زنان است که جنین در آن پرورش پیدا می‌کند. زمانی رحم دچار سرطان می‌شود که سلول‌های سالم در داخل لوله‌های رحم به دلایل مختلف و گاهی نامعلوم، به سلول‌های بیمار تبدیل شوند. سلول‌های بیمار به تدریج رشد غیرطبیعی دارند که تبدیل به سرطان می‌شود. سرطان دهانه رحم یا سرطان آندومتر، بر اثر دلایل کاملاً ناشناخته‌ای در بدن ایجاد می‌شود. اما تحقیقات نشان می‌دهد که بعضی علائم و دلایل در میان زنان مبتلا به سرطان دهانه رحم مشترک بوده است. آگاهی از دلایلی که ریسک ابتلا به این سرطان را بالا می‌برد، می‌تواند در پیشگیری و درمان آن کمک کند که برای آگاهی از این دلایل می‌توانید به متخصص درمان سرطان مراجعه کنید.
علائم سرطان رحم
علائم سرطان رحم عموماً در زنان سن بالا و در دوران یائسگی بروز پیدا می‌کند. بااین‌حال ابتلا به این بیماری در سنین جوانی نیز ممکن است. به‌طورکلی اصلی‌ترین علائم سرطان رحم به شرح زیر است:
• خون‌ریزی‌های واژینال در دوران یائسگی
• خونریزی میان دو پریود
• پریود‌های سنگین‌تر از حالت عادی
• ترشحات غیرطبیعی و یا ترشحات آبکی همراه با خون
• رابطه جنسی دردناک
• درد مداوم زیر شکم
• درد نواحی لگن، پشت و پا
• حالت تهوع
• خستگی مداوم
• اختلالات روده و مثانه
• بیاشتهایی
• کاهش وزن ناخواسته
گسترش این سرطان به روده و مثانه نیز می‌تواند نشانه‌های این سرطان را به مواردی نظیر خون در مدفوع یا ادرار، درد رکتوم، ادرار کم و یا دردناک، درد مثانه، یبوست و اسهال افزایش دهد. این نکته قابل‌توجه است که عموماً اکثر خون‌ریزی‌های واژینال به معنای ابتلا به این سرطان نیستند و می‌تواند نشانه پولیپ پوشش رحم، رشد غیر سرطانی بافت درون رحم، نابجایی آندومتر و یا اختلال‌های غیرخطرناک دیگری باشد. به همین جهت در صورت بروز بهتر است بدون نگرانی با پزشک متخصص مشورت شود.
عوامل خطر سرطان رحم
برخی عوامل که احتمال ابتلا به سرطان رحم را افزایش می‌دهند، عبارتند از:
• چاقی و اضافه وزن
• ابتلا به سندرم متابولیک، مجموعه‌ای از شرایط خاص پزشکی که منجر به انباشت چربی در اطراف شکم می‌شود، فشار خون بالا، تری گلیسیرید بالا
• عدم بارداری در گذشته
• شروع قاعدگی در سنین پایین
• یائسگی در سنین بالا
• ابتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک
• سابقه ابتلا به سرطان رحم در یکی از اعضای خانواده
• بالا بودن سطح کلسترول خون
• بر هم خوردن تعادل تولید و ترشح هورمون‌های استروژن و پروژسترون
تاموکسیفن، از جمله دارو‌های هورمونی است که برای افراد مبتلا به سرطان سینه تجویز می‌شود. مصرف این دارو، باعث خونریزی غیر طبیعی واژن، و افزایش خطر ابتلا به سرطان رحم می‌شود.
راه‌های تشخیص سرطان رحم
سرطان آندومتر اغلب در مراحل اولیه یافت می‌شود، زیرا باعث ایجاد علائم می‌شود. اغلب اولین علامت خونریزی نامنظم واژن است. اگر سرطان آندومتر در مراحل اولیه تشخیص داده شود، برداشتن رحم با جراحی اغلب آن را درمان می‌کند.
در قدم اول باید علائم را بررسی کرد. پزشک با بررسی علائم، عوامل خطر و سابقه خانوادگی، احتمالات را بررسی می‌کند. سپس معاینه فیزیکی و معاینه لگن انجام می‌شود. در ادامه ممکن است برای تشخیص قطعی‌تر، پزشک از یک سری تست‌ها مانند آزمایش خون، سونوگرافی و تست‌های تصویربرداری هم استفاده کند. برای مثال هیستروسکوپی یک تست تشخیصی برای سرطان رحم است که در آن پزشک یک لوله نازک بلند را از طریق واژن و دهانه رحم وارد می‌کند تا به رحم برسد. این ابزار باریک، با نور و دوربین، تصاویر دقیقی از رحم ارائه می‌دهد.
آزمایش خون
پزشک برای تشخیص سرطان رحم از تست خون کمک می‌گیرد که اصلی‌ترین آن تست سنجش پروتئینی به نام پروتئین CA-۱۲۵ است. مقدار معینی از CA-۱۲۵ می‌تواند به سرطان در بدن شما اشاره کند.
نمونه‌برداری (بیوپسی)
یکی دیگر از کار‌هایی که برای تشخیص سرطان رحم انجام می‌شود، بیوپسی است. در بیوپسی آندومتر یک لوله نازک و انعطاف‌پذیر از طریق دهانه رحم وارد رحم می‌شود تا پزشک از این طریق مقدار کمی از آندومتر را بر دارد. گاهی نیز این کار به صورت پیچیده‌تر و با روشی به نام اتساع و کورتاژ در اتاق عمل انجام می‌شود که پزشک از طریق آن مقداری از بافت رحم را بر می‌دارد. سپس نمونه‌ها به آزمایشگاه فرستاده می‌شوند تا توسط یک پاتولوژیست مورد بررسی قرار بگیرند.
سونوگرافی ترنس واژینال (TVU)
انواع تست‌های تصویربرداری از جمله سی‌تی‌اسکن و ام‌آرآی هم می‌تواند به تشخیص کمک کند. اما یکی از گزینه‌های اصلی، سونوگرافی ترانس واژینال است. سونوگرافی ترانس واژینال یک پروب مخصوص (دستگاه صاف و گرد) را وارد واژن می‌کند تا تصاویری از رحم بگیرد.
تشخیص سرطان رحم در خانه
هر فردی می‌تواند در خانه با بررسی علائمی که دارد، احتمال ابتلا به سرطان رحم را بررسی کند. وجود هر نوع خونریزی غیرنرمال، خصوصاً در دوران بعد از یائسگی، درد‌های شدید لگن و پایین شکم و همچنین پریودی‌های نامنظم، شدید و مکرر همگی می‌توانند به تشخیص سرطان رحم در خانه کمک کنند.
راه‌های درمان سرطان رحم
۱. شیمی درمانی
در این روش به کمک دارو‌های شیمی‌درمانی، سلول‌های سرطانی در سراسر بدن از بین می‌روند. شیمی‌درمانی سرطان رحم در چندین مرحله انجام می‌شود و سلول‌های غیرطبیعی به مرور از بین می‌روند. گاهی روش شیمی‌درمانی قبل از عمل جراحی با هدف کوچک‌کردن تومور‌های رحم و بعد از جراحی با هدف جلوگیری از عود سرطان انجام می‌شود. دارو‌های شیمی‌درمانی بسته به نظر پزشک به صورت تزریقی یا موضعی استفاده می‌شوند. کم‌خونی، کاهش وزن، حالت تهوع، استفراغ و ریزش مو از مهم‌ترین عوارض شیمی‌درمانی سرطان رحم هستند. از مهم‌ترین دارو‌های شیمی‌درمانی سرطان رحم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
• کربوپلاتین
• توپوتکان
• تاکسول
• سیس پلاتین
۲. پرتو درمانی
پرتودرمانی قوی‌ترین روش درمانی در سرطان این عضو است و به طرز موثری سلول‌های تهاجمی را از بین می‌برد. در این شیوه درمانی، پرتو‌های کشنده روی تومور و بافت‌های اطراف آن متمرکز می‌شوند. عمده مشکلی که در مورد روش پرتودرمانی سرطان رحم وجود دارد، عوارض جانبی مربوط به آن مثل بیاشتهایی، مشکلات خونی و پوستی است. پرتودرمانی سرطان رحم به ۲ صورت انجام می‌شود:
• پرتودرمانی داخلی: در پرتودرمانی داخلی، ایمپلنت‌هایی داخل تومورها یا نزدیک آن‌ها قرار می‌گیرند و تولید پرتو می‌کنند. در این روش حداکثر میزان دوز به سلول‌های سرطانی تابانده می‌شود، بدون آنکه بافت‌های سالم تحت‌تاثیر قرار بگیرند.
• پرتودرمانی خارجی: در پرتودرمانی خارجی، پرتو‌ها خارج از بدن و به کمک یک دستگاه به محل تومورها تابانده می‌شوند. در این روش پرتو‌ها تنها به یک نقطه از بدن که محل سلول‌های سرطانی است، تابانده می‌شوند و بافت‌های سالم بدن در معرض آسیب نیستند.
۳. درمان با لیزر
یکی دیگر از روش‌های درمانی برای سرطان رحم، لیزردرمانی است. در این روش پرتو‌ها از طریق واژن به طور مستقیم به رحم تابانده می‌شوند. به این ترتیب سلول‌های سرطانی و غیر معمول این عضودر اثر پرتو‌های لیزر از بین می‌روند. درمان لیزر درد و سوزش زیادی دارد و معمولاً با بیهوشی عمومی انجام می‌شود.
۴. درمان ایمونوتراپی
درمان ایمونوتراپی دیگر روش درمانی برای سرطان رحم است که با تکیه بر فعالیت سلول‌های سیستم ایمنی خود فرد انجام می‌شود. در ایمونوتراپی با استفاده از دارو‌های خاصی، فعالیت سیستم ایمنی علیه سلول‌های سرطانی تقویت می‌شود. درمان ایمونوتراپی در تمام موارد سرطان این عضو انجام نمی‌شود و معمولا به صورت ترکیبی در کنار دیگر روش‌های درمانی کاربرد دارد. در روش ایمونوتراپی، درمان سرطان رحم به کمک سلول‌های سیستم ایمنی خود فرد انجام می‌شود.
۵. درمان جراحی
درمان جراحی به عنوان درمان اصلی این نوع سرطان شناخته می‌شود که انواع مختلفی دارد. روش جراحی با توجه به تعداد تومورها، بدخیم یا خوش‌خیم‌بودن آن‌ها، محل قرارگیری و مرحله بیماری شامل یکی از موارد زیر خواهد بود:
• درمان سرطان رحم با برداشتن رحم: عمل برداشتن رحم یا هیسترکتومی، روشی است که در آن رحم و دهانه آن به طور کامل از بدن خارج می‌شوند. در این روش یک برش بزرگ در جلوی شکم ایجاد می‌شود و در مرحله بعد رحم برداشته می‌شود.
• جراحی هیسترکتومی رادیکال: زمانی از جراحی هیسترکتومی رادیکال استفاده می‌شود که سرطان علاوه بر رحم به بافت‌های اطراف آن شامل تخمدان‌ها و بخش فوقانی واژن منتشر شده باشد. به این ترتیب عمل جراحی هیسترکتومی رادیکال برای برداشتن رحم، دهانه رحم، تخمدان‌ها، بافت‌های کناری و بخش فوقانی واژن صورت می‌گیرد.
• درمان سرطان رحم با لاپاراسکوپی: درمان لاپاراسکوپی به‌روزترین روش برای برداشتن رحم است و نسبت به دیگر روش‌های جراحی عوارض و خطرات کمتری دارد. در این روش ابتدا یک لوله نازک که در انتهای آن دوربین فیلم‌برداری وجود دارد، وارد شکم می‌شود. به این ترتیب تمام بخش‌های شکم و لگن قابل مشاهده است. سپس به کمک ابزار‌هایی دور رحم برش داده می‌شود؛ بدون اینکه برش بزرگی در سطح شکم ایجاد شود. در نهایت رحم خارج می‌شود.
• هیسترکتومی واژینال: زمانی که اندازه رحم بعد از سرطان خیلی بزرگ‌تر از حد معمول نشده باشد، از روش هیسترکتومی واژینال استفاده می‌شود. در این روش ابتدا بافت‌های خونی، لوله‌های فالوپ و تخمدان‌ها از رحم جدا می‌شوند و بعد رحم از طریق واژن خارج می‌شود. در طول جراحی سرطان رحم، معمولاً ۲ جراحی دیگر هم مورد استفاده قرار می‌گیرد:
• جراحی لنفادنکتومی: در این جراحی علاوه بر رحم، غدد لنفاوی حفره لگن برداشته می‌شوند. گاهی این روش جراحی برای تشخیص و بررسی دقیق‌تر وضعیت سرطان رحم انجام می‌شود.
• سالپنگو اوفورکتومی: این جراحی برای برداشتن تخمدان‌ها و لوله‌های فالوپ انجام می‌شود. اکثر افراد به این مرحله اضافی نیاز دارند تا سرطان رحم به کلی از بدن خارج شود.
۶. درمان هورمون‌تراپی
در روش هورمون‌تراپی، از طریق کاهش سطح برخی هورمون‌ها نرخ رشد سلول‌های غیرطبیعی رحم کند و متوقف می‌شود. هورمون‌تراپی براساس شرایط بالینی بیمار و مرحله سرطان به تنهایی یا در کنار سایر روش‌های درمانی کاربرد دارد. پروژستین و تاموکسیفن از جمله دارو‌های مورد استفاده در این شیوه درمانی هستند.
۷. درمان هدفمند
در درمان هدفمند سرطان رحم، سلول‌های مسئول ایجاد سرطان بدون آسیب به بافت‌های سالم از بین می‌روند. در درمان هدفمند پروتئین‌هایی که باعث رشد و تکثیر سلول‌های سرطانی می‌شوند، شناسایی شده و سپس از بین می‌روند. درمان هدفمند این سرطان به دو شکل آنتی‌بادی مونوکلونال و دارو‌های کوچک مولکول انجام می‌شود. درمان هدفمند معمولاً در ترکیب با شیمی‌درمانی برای سرطان رحم بدخیم استفاده می‌شود.
پیشگیری از سرطان رحم
برای پیشگیری از ابتلا به این سرطان راه‌های متعددی قابل‌بررسی است. بااین‌حال باید دقت داشت که هیچ‌کدام از این راه‌ها احتمال ابتلا را به صفر نمی‌رساند. در ادامه برخی از این موارد را مرور می‌کنیم:
• تناسب‌اندام و داشتن وزن مناسب
• مصرف قرص‌های پیشگیری از بارداری
• بهره‌بردن از تمرینات ورزشی مداوم
• چکاپ مداوم و مشورت با پزشک متخصص
• رجوع زودهنگام به پزشک متخصص در صورت بروز علائم
• آشنایی با هورمون‌درمانی و عوارض آن
درمان سرطان دهانه رحم در طب سنتی
مانند هر بیماری دیگری طب سنتی راه‌هایی برای درمان این بیماری هم دارد. دارو‌های گیاهی مختلفی وجود دارد که برای بهبود حال بیمار می‌توان از آن‌ها استفاده کرد. مانند:
• خاکشیر
• ریختن گل ختمی و دیگر گیاهان دارویی مانند گل بنفشه، همیشه بهار و تخم کاسنی در وان آب و نشستن در آن
• دمنوش گزنه
البته به این نکته دقت داشته باشید که برای بیماری پیچیده‌ای مثل سرطان نباید به دنبال راه‌های ساده بود. اگر می‌خواهید از هر داروی طب سنتی و گیاهی برای تسکین علائم استفاده کنید، ابتدا با دکتر زنان در دکترتو مشورت کنید.
درمان خانگی سرطان دهانه رحم
سرطان از آن دسته بیماری‌هایی نیست که بتوان با روش‌های خانگی آن را درمان کرد. هرچند کار‌هایی وجود دارد که انجام دادن آن‌ها می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی بیمار کمک کند، مانند:
• فعالیت‌های سنگین خود را به حداقل برسانید.
• استراحت کافی داشته باشید.
• سیگار و الکل را ترک کنید.