اقتصاد۲۴- هدی کاشانیان: سرطان بیضه زمانی بوجود می‌آید که سلول‌های سرطانی در بافت‌های یک یا هر دو بیضه رشد کنند. بیضه‌ها دو غده جنسی گردویی شکل هستند که اسپرم و هورمون تستوسترون تولید می‌کنند و درون کیسه‌ای از پوست هستند و زیر آلت تناسلی به نام کیسه بیضه قرار دارند. مانند هر سرطان دیگری، سرطان بیضه نیز یک بیماری جدی است. اما خوشبختانه درمان سرطان بیضه نسبت به سایر سرطان‌ها راحت‌تر است.
انواع سرطان بیضه
مطالعات نشان داده‌اند که حدود ۹۰ درصد از تمام سرطان‌های بیضه از سلول‌های زایا که در نهایت در بیضه‌ها به اسپرم تبدیل می‌شوند، منشأ می‌گیرند. این سلول‌ها به هم چسبیده‌اند و توده یا تومور تشکیل می‌دهند. دو نوع سرطان بیضه از سلول‌های زایا ایجاد می‌شود:
• سمینوما: سرطان سینوما با رشد آهسته است که عمدتاً افراد ۴۰ یا ۵۰ ساله را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
• غیرسمینوما: سرطانی است که، سریع‌تر از سمینوما رشد می‌کند. این بیماری عمدتاً بر افرادی تأثیر می‌گذارد که در اواخر نوجوانی ۲۰ سالگی و اوایل ۳۰ سالگی قرار دارند. چهار نوع تومور غیرسمینوما وجود دارد که برای آشنایی شما آن‌هارا نام می‌بریم. نام هر کدام از آن‌ها بر اساس نوع سلول زایای تشکیل‌دهنده تومور است. این تومور‌ها شامل کارسینوم جنینی، کارسینوم کیسه زرده، کوریوکارسینوما و تراتوم هستند.
برخی از تومور‌های سرطانی بیضه از هر دو نوع سلول‌های سمینوما و غیرسمینوما تشکیل شده‌اند.
علائم سرطان بیضه
علائم و نشانه‌های سرطان بیضه عبارتند از:
• توده یا بزرگ شدن هرکدام از بیضه‌ها
• احساس سنگینی در کیسه بیضه
• درد مبهم در شکم یا کشاله ران
• جمع شدن ناگهانی مایع در کیسه بیضه
• درد یا ناراحتی در بیضه، یا کیسه بیضه
• بزرگ شدن یا حساسیت پستان‌ها
• کمردرد
سرطان معمولاً فقط یک بیضه را درگیر می‌کند.
عوامل خطر سرطان بیضه
عواملی که ممکن است خطر ابتلا به سرطان بیضه را افزایش دهند، عبارتند از:
• بیضه نزول نکرده: بیضه‌ها در زمان رشد جنین در ناحیه شکم تشکیل می‌شوند و معمولاً قبل از تولد، به داخل کیسه بیضه پایین می‌آیند. مردانی که در دوران جنینی بیضه‌های آن‌ها وارد کیسه بیضه نشده‌اند، در مقایسه با مردانی با بیضه طبیعی، بیشتر در معرض خطر سرطان بیضه هستند. این خطر حتی اگر بیضه با جراحی به کیسه بیضه منتقل شده باشد، همچنان بالا خواهد بود. البته اکثر مردانی که به سرطان بیضه مبتلا می‌شوند، سابقه بیضه نزول نکرده ندارند.
• تکامل غیرطبیعی بیضه: شرایطی که باعث تکامل غیرطبیعی بیضه‌ها می‌شود، مانند سندرم کلاینفلتر، ممکن است خطر ابتلا به سرطان بیضه را افزایش دهد.
• سابقه خانوادگی: اگر اعضای خانواده فرد به سرطان بیضه مبتلا شده باشند، ممکن است خطر ایجاد سرطان بیضه افزایش یابد.
• سن: سرطان بیضه نوجوانان و مردان جوان به ویژه در سنین ۱۵ تا ۳۵ سال را تحت تأثیر قرار می‌دهد. با این حال، این سرطان در هر سنی ممکن است رخ دهد.
• نژاد: سرطان بیضه در مردان سفیدپوست بیشتر از دیگر افراد دیده می‌شود.
روش‌های تشخیص سرطان بیضه
راه‌های تشخیص سرطان بیضه متنوع‌اند. اصلی‌ترین روش تشخیص سرطان بیضه از طریق تشخیص یک توده در داخل بیضه است. اگر احساس کردید یکی از بیضه‌ها بزرگ‌تر از حد طبیعی شده‌است، باید برای تشخیص دلیل موضوع به متخصص اورولوژی مراجعه کنید. یکی از اولین علائم این سرطان ایجاد توده یا بزرگ‌شدن بیضه است. اگر با مشاهده اولین علائم به پزشک مراجعه کنید، احتمال تشخیص زودهنگام و درمان موفق بیشتر خواهد بود. متخصص اورولوژی در روند تشخیص سرطان بیضه مراحل زیر را طی می‌کند:
۱. معاینه جسمی
پزشک عمومی علاوه بر اینکه از شما در مورد علائم می‌پرسد و سابقه پزشکی شما را بررسی می‌کند، باید بیضه‌های شما را هم چک کند. پزشک ممکن است یک چراغ کوچک را در کنار کیسه بیضه شما نگه دارد تا ببیند آیا نور از آن عبور می‌کند یا نه. مجموعه مایعاتی که در کیسه بیضه وجود دارند به نور قابلیت عبور می‌دهند. اما توده‌های بیضه جامد هستند، به این معنی که نور قادر به عبور از آن‌ها نیست. درصورت عدم عبور نور، پزشک متوجه توده‌ها می‌شود.
۲. آزمایش سرطان بیضه
اگر تورم یا توده غیر‌دردناک یا تغییرشکل در بافت بیضه داشته باشید و پزشک تصور می‌کند که ممکن است سرطانی باشد، ظرف دوهفته شما باید آزمایشاتی را انجام دهید. آزمایش چکاپ کامل مردان در تشخیص سرطان بیضه و سرطان آلت تناسلی موثر است.
۳. تشخیص سرطان بیضه با سونوگرافی اسکروتوم
اسکن اولتراسوند بیضه یک روش بدون‌درد است که از امواج صوتی با فرکانس بالا برای تولید تصویری از داخل بیضه استفاده می‌کند. این روش یکی از راه‌های اصلی برای تشخیص و تمایز یک توده سرطانی از غیرسرطانی است. برای تشخیص سرطان بیضه سونوگرافی می‌تواند کمک‌کننده باشد.
۴. تشخیص سرطان بیضه با آزمایش خون
برای کمک به تأیید تشخیص، ممکن است نیاز به یک سری آزمایش خون برای تشخیص هورمون‌های خاصی در خون خود داشته باشید که به‌عنوان نشانگر سرطان شناخته می‌شوند.
سلول‌های سرطانی اغلب این نشانگر‌ها را تولید می‌کند، بنابراین ممکن است آزمایش نشان دهد که در خون شما این موارد وجود دارد. نشانگر‌های موجود در خون شما که مورد آزمایش قرار می‌گیرند، عبارتند از:
• آلفا جنین پروتئین (AFP)
• گنادوتروپین کوریونی انسان (HCG)
• لاکتات دهیدروژناز (LDH): این آزمایش خون به این دلیل انجام می‌شود که ممکن است میزان فعال‌بودن سرطان را نشان دهد. اما نشانگر خاصی برای سرطان بیضه نیست.
البته شایان ذکر است که همه افراد مبتلا به سرطان بیضه نشانگر تولید نمی‌کنند. ممکن است نتایج آزمایش خون شما نرمال باشد، اما به سرطان بیضه مبتلا باشید.
۵. بیوپسی
تنها راه برای تأیید قطعی سرطان بیضه، بررسی قسمتی از توده زیر میکروسکوپ است. این آزمایشات و گزارشات را بافت‌شناسی می‌نامند. برخلاف بسیاری از سرطان‌ها که در آن قطعه کوچکی از سرطان قابل برداشتن است (نمونه برداری)، در بیشتر موارد تنها راه بررسی توده بیضه، برداشتن کامل بیضه‌ی آسیب‌دیده است. این به این دلیل است که ترکیبی از سونوگرافی و نشانگر‌های خون معمولاً برای تشخیص قطعی کافی است.
همچنین، بیوپسی ممکن است به بیضه آسیب برساند و سرطان را در کیسه بیضه پخش کند. متخصص شما تنها درصورتی‌که بیضه شما را سرطانی بداند، برداشتن بیضه را توصیه می‌کند. ازدست‌دادن یک بیضه زندگی جنسی یا باروری شما را کاملاً مختل نمی‌کند. شما پس از این جراحی قادر خواهید بود بچه‌دار شوید.
راه‌های درمان سرطان بیضه
روش‌های درمان سرطان بیضه، به عوامل متعددی بستگی دارد که شامل نوع تومور، مرحله تومور، وضعیت کلی سلامت جسمانی شما و ترجیح شما برای انتخاب روش درمان است. در قسمت‌های قبل علائم و علل سرطان بیضه، تشخیص سرطان بیضه آمده است. در ادامه با راه‌های درمان سرطان بیضه آشنا شوید.
جراحی سرطان بیضه
روش‌های جراحی که برای سرطان بیضه به کار می‌رود شامل:
جراحی برای برداشتن بیضه: درمان اولیه و اصلی همه انواع سرطان بیضه در هر مرحله‌ای است. برای برداشتن بیضه، جراح یک برش در ناحیه کشاله ران که به آن ناحیه اینگوئینال می‌گویند ایجاد کرده و بیضه را از طریق شکاف بوجود آمده خارج می‌کند و در صورت تمایل شما می‌تواند یک بیضه مصنوعی جایگزین آن کند.
جراحی برای برداشتن غدد لنفاوی، برداشتن غدد لنفاوی خلف صفاق یا RPLND: از طریق ایجاد برشی بر روی شکم انجام می‌شود. در این روش جراحی، جراح مراقب است تا از آسیب به عصب‌های اطراف غدد لنفاوی پرهیز کند، اما در برخی موارد آسیب به اعصاب اجتناب ناپذیر است. آسیب عصبی می‌تواند باعث بروز اشکال در انزال شود، اما در ایجاد نعوظ مشکلی رخ نمی‌دهد.
در مواردی که تومور در مرحله ابتدایی است، جراحی ممکن است تنها درمان مورد نیاز باشد. اگر جراحی تنها درمان سرطان بیضه برای شما در نظر گرفته شود، یک برنامه زمانبندی شده برای پیگیری بیماری از طرف پزشک به شما ارائه خواهد شد. این برنامه پیگیری زمانبندی شده، درچند سال اول هر چند ماه انجام می‌شود و در سال‌های بعد فواصل آن بیشتر خواهد شد و شامل آزمایش خون، سی تی اسکن و دیگر روش‌های تشخیصی برای پایش علائم عود احتمالی سرطان است.
پرتو درمانی: در پرتودرمانی از پرتو‌های با انرژی بالا مانند اشعه ایکس استفاده می‌شود تا سلول‌های سرطانی را بکشد. در طول پرتودرمانی، شما بر روی یک تخت خوابیده و یک ماشین بزرگ اطراف بدن شما حرکت می‌کند و اشعه پرانرژی به طور دقیق به سمت بافت مورد نظر هدف گذاری می‌شود. پرتو درمانی روشی است که در برخی بیماران با سرطان بیضه از نوع سمینوما انتخاب می‌شود. پرتو درمانی ممکن است بعد از برداشتن بیضه برای شما توصیه شود. عوارض جانبی پرتو درمانی شامل خستگی و قرمزی و التهاب پوست در ناحیه شکم یا کشاله ران باشد. پرتو درمانی همچنین ممکن است باعث ناباروری شود. با پزشک خود در مورد روش‌های ذخیره اسپرم قبل از شروع پرتو درمانی صحبت کنید.
شیمی درمانی: در شیمی درمانی از دارو‌ها برای کشتن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. دارو‌های شیمی درمانی در تمام بدن منتشر شده تا سلول‌های سرطانی را که ممکن است از تومور اصلی به دیگر نقاط بدن مهاجرت کرده باشند از بین ببرد. شیمی درمانی ممکن است تنها درمان انتخابی شما باشد یا اینکه ممکن است قبل یا بعد از جراحی برداشتن غدد لنفاوی ناحیه شکمی برای شما توصیه شود. عوارض شیمی درمانی به نوع و مدت دارو‌هایی که تجویز شده است بستگی دارد. عوارض جانبی شایع شامل خستگی، تهوع، از دست دادن مو و افزایش خطر عفونت است. دارو‌ها و درمان‌هایی برای کاهش عوارض شیمی درمانی دردسترس است. شیمی درمانی نیز احتمالاً باعث ناباروری می‌شود که می‌تواند دائمی باشد. با پزشک خود درباره ذخیره اسپرم قبل از شروع شیمی درمانی صحبت کنید.
پیشگیری از سرطان بیضه
هیچ راهی برای جلوگیری از سرطان بیضه وجود ندارد، اما تشخیص زودرس بسیار مهم است. مردان باید به‌طور ماهانه خودآزمایی بیضه (TSE) را انجام دهند. اگر بالای ۱۵ سال دارید و هنوز نحوه انجام TSE مطلع نمی‌دانید، از پزشک بخواهید که چگونگی انجام این کار را به شما آموزش دهد. اگر فردی متوجه هرگونه تغییر در بیضه‌ها (توده، جسم سخت، درد مداوم یا بزرگ شدن یا کوچک‌تر شدن) شود، باید سریعاً خود را به پزشک برساند.
مبتلایان به بیماری سرطان بیضه، اگر هرچه زودتر درمان را شروع کنند، احتمال اینکه به‌طور کامل درمان شوند، بالا است. حتی اگر سرطان کاملاً درمان شود، احتمال بازگشت آن وجود دارد. خطر بازگشت سرطان به این بستگی دارد که در چه مرحله‌ای از زمان تشخیص قرار گرفته‌اید و از چه زمان درمان شروع شده است. عود سرطان غیرسمینوما در طی دو سال بعد از جراحی یا تکمیل شیمی‌درمانی اتفاق می‌افتند.
در سمینوما، عود مجدد تا سه سال بعد رخ می‌دهد. عود مجدد بعد از سه سال نادر است و در کمتر از پنج درصد افراد اتفاق می‌افتد. به دلیل خطر عود، به بررسی‌های منظم برای بررسی بازگشت سرطان نیاز است. این نوع سرطان در بیش از ۹۵ درصد موارد با موفقیت درمان می‌شود. حتی مردانی که از فاکتور‌های خطر بالایی دارند، به‌طور متوسط ۵۰ درصد احتمال درمان دارند؛ مانند بسیاری از سرطان‌های دیگر، گروه‌های پزشکی همچنان برای فراهم آوردن روش‌های نوین درمانی، در تلاش هستند.