اقتصاد ۲۴- چند سالی است نام پردیس‌های خودگردان دانشگاه‌های مطرح کشور در فضای آموزش عالی شنیده می‌شود، پردیس‌هایی که هرچند از اوایل دهه ۸۰ شکل گرفتند، اما حالا به بازوی درآمدی قابل‌توجهی برای دانشگاه‌های دولتی تبدیل شده‌اند.
نکته مهم درباره این پردیس‌ها مسیر متفاوتی است که برای تربیت دانشجو در پیش گرفته‌اند؛ چراکه با وجود وابستگی این پردیس‌ها به دانشگاه‌های دولتی، اما تحصیل در آن‌ها رایگان نیست و داوطلب از همان ابتدا می‌داند برای رسیدن به صندلی‌های آن باید هزینه کند. با این حال درج برند دانشگاه‌های مطرح کشور در پایین مدرک فارغ‌التحصیلان دانشجویانی که در پردیس‌های خودگران تحصیل می‌کنند، به‌حدی جذاب خواهد بود که آن‌ها حاضر باشند هزینه‌های بالا برای تحصیل را به جان بخرند.
نکته مهم دیگر اینکه پردیس‌ها امکان پذیرش دانشجو در هر ۳ مقطع تحصیلی را دارند، اما طبیعی است که بیشترین میزان پذیرش در آن‌ها هم به مقطع کارشناسی اختصاص پیدا کند؛ چراکه عمده ورودی به فضای دانشگاهی هم از این مقطع رقم می‌خورد. پذیرشی که مانند دیگر دانشگاه‌ها از طریق شرکت در آزمون سراسری یا پذیرش صرفا براساس سابقه تحصیلی دنبال می‌شود. آنچه در اینجا مطرح می‌شود این است که اولا کدام دانشگاه‌ها امکان پذیرش دانشجوی پردیسی را دارند، دومین مساله آن است که تحصیل در هر دانشگاهی چقدر برای دانشجو آب می‌خورد و سومین مساله هم ظرفیت اختصاص‌یافته به پردیس‌های مختلف است. در این گزارش به هر سه سوال، پاسخ داده‌ایم.
تحصیل در پردیس‌های دانشگاهی چقدر آب می‌خورد؟
شهریه را باید موضوع اصلی فعالیت پردیس‌های خودگردان دانشگاه‌های مطرح کشور دانست، مساله‌ای که البته به همان میزان که برای مسئولان این پردیس‌ها مهم است، برای دانشجویان و خانواده‌هایشان نیز دارای اهمیت است؛ آن هم در شرایطی که نرخ تحصیل در این دانشگاه‌ها بنا به دلایل مختلف که مهم‌ترین آن را باید همان نام و برندشان دانست، رقم‌های قابل‌توجهی را هم شامل می‌شود. البته در این میان نباید این مساله را هم از قلم انداخت که تعیین شهریه تحصیل در پردیس‌ها برای هر سال تحصیلی از سوی هیات‌امنای دانشگاه‌های مربوطه به تفکیک مقطع تحصیلی صورت می‌گیرد که البته این رقم در هر دانشگاهی متفاوت است.
برای درک بهتر میزان شهریه در پردیس سه دانشگاه مهم کشور کافی است نگاهی داشته باشیم به جداول شهریه که از سوی خود پردیس‌ها منتشر شده است. به‌عنوان مثال برای تحصیل در رشته کامپیوتر در پردیس خودگردان دانشگاه صنعتی‌شریف آن هم در مقطع کارشناسی، با در نظر گرفتن این مساله که دانشجو باید ۱۴۰ واحد درسی را در طول تحصیل بگذراند که از این میان ۱۲۳ واحد به‌عنوان دروس نظری و ۱۷ واحد به‌عنوان دروس عملی در نظر گرفته شده است، از شهریه ۳۴ میلیون و ۳۳۳ هزار تومانی ثابت که بگذریم، دانشجو باید ۵۸ میلیون و ۳۶۷ هزار تومان شهریه برای دروس عملی و ۲۸۱ میلیون و ۵۳۶ هزار تومان هم برای دروس نظری بپردازد.
یعنی دانشجوی پردیس خودگردان دانشگاه صنعتی‌شریف برای گرفتن مدرک تحصیلی فارغ‌التحصیلی در رشته مهندسی کامپیوتر باید ۳۷۴ میلیون و ۲۳۶ میلیون و ۶۶۸ هزار تومان بپردازد! البته این در حالی است که دانشجو بتواند در زمان موعد مقرر تحصیلش را تمام کند؛ چراکه در غیر این صورت قطعا به هر اندازه سنواتی که دانشجو می‌خورد، باید هزینه بیشتری هم واریز کند. البته این ارقام زمانی بیشتر خود را نشان می‌دهد که بدانیم این دانشگاه درمجموع این دانشگاه براساس دفترچه انتخاب رشته در ۳ گروه آزمایشی توانسته هم برای پردیس خودگردان در تهران و هم در کیش ۶۲۱ نفر را پذیرش کند؛ یعنی عملا ۲۳۲ میلیارد و ۴۰۰ میلیون تومان کسب درآمد از این بخش خواهد داشت.
۸۰ میلیون تومان بدهید فارغ‌التحصیل ارشد شریف شوید
البته تحصیل در این دانشگاه برای دانشجوی کارشناسی‌ارشد، شرایط متفاوتی هم دارد؛ چراکه دانشجویی بخواهد از مقطع ارشد پردیس صنعتی شریف در رشته برنامه‌ریزی فارغ‌التحصیل شود، با توجه به اینکه این رشته ۲۰ واحد نظری و ۶ واحد مربوط به پایان‌نامه و ۴ واحد عملی دارد، عملا دانشجو باید در کنار پرداخت ۲۱ میلیون و ۱۴۰ هزار تومان شهریه ثابت، ۲۶ میلیون و ۹۷۲ هزار تومان پول واحد نظری داده، ۲۴ میلیون و ۵۱۳ هزار تومان هم بابت پروژه یا همان پایان‌نامه‌اش بپردازد و ۸ میلیون و ۹ هزار تومان هم بابت دروس عملی پرداخت کند، رقمی که درمجموع برای دانشجو ۸۰ میلیون و ۷۱۳ هزار تومانی آب می‌خورد. البته باید این را هم ملاک قرار داد که قطعا هرچه رشته مدنظر دروس عملی و کارگاهی بیشتری داشته باشد، این هزینه بالاتر هم می‌رود.
با ۱۰۰ میلیون تومان صاحب مدرک فنی و مهندسی از دانشگاه تهران شوید
اگر بخواهیم وضعیت تحصیل همین رشته در پردیس کیش دانشگاه تهران را حساب کنیم، باید عنوان کرد دانشجو در گام اول باید ۱۳ میلیون و ۳۳۹ هزار تومان بابت شهریه ثابت بپردازد. در کنار آن برای گذراندن دروس عملی نیز مجبور به هزینه‌کرد ۱۴ میلیون و ۱۲۵ هزار تومان است و برای دروس نظری هم ۶۸ میلیون و ۱۳۵ هزار تومان شهریه تحصیلش می‌شود. یعنی درمجموع مهر شدن مدرک تحصیلی در پردیس کیش دانشگاه تهران برای دانشجویان این رشته تحصیلی ۹۵ میلیون و ۵۹۹ هزار تومان آب می‌خورد. البته تحصیل در رشته‌های روانشناسی ۱۴۷ واحدی هزینه کمتری خواهد داشت؛ چراکه از این میان ۱۲۲ واحد نظری و ۲۵ واحد هم عملی است یعنی عملا دانشجو باید ۱۰ میلیون و ۶۶۷ هزار تومان شهریه ثابت پرداخته و برای دروس نظری هم ۶۹ میلیون و ۸۶۸ هزار تومان و در ازای دروس عملی نیز ۲۱ میلیون و ۵۲۱ هزار تومان بپردازد. یعنی عملا این رشته به دلیل بیشتر بودن تعداد واحدهایش به نسبت رشته مهندسی کامپیوتر، باید ۱۰۲ میلیون و ۵۶ هزار تومان بپردازد.
بیشتر بخوانید: دکترای ۲۰۰ میلیونی برای دانشجویان ایرانی!
درحقیقت شاید مبلغ شهریه در علوم انسانی و علوم رفتاری کمتر باشد، اما مبلغ نهایی تمام‌شده هزینه تحصیل را باید با ملاک قرار دادن تعداد واحد‌ها در نظر گرفت. دانشگاه تهران نیز می‌تواند امسال ۶۰۰ نفر را در هر ۳ گروه آزمایشی پذیرش کند که یعنی برای امسال این دانشگاه تنها ۶۱ میلیارد و ۲۳۳ میلیون تومان از محل تحصیل این دانشجویان درآمد خواهد داشت. اگر بخواهیم هزینه تحصیل در همین رشته برنامه‌ریزی شهری را در پردیس دانشگاه تهران حساب کنیم، باید عنوان کرد دانشجو در کنار پرداخت ۱۳ میلیون و ۳۳۹ هزار تومان پول شهریه ثابت، ۲۱ میلیون و ۷۳۸ هزار تومان پول شهریه واحد‌های نظری، ۱۶ میلیون و ۳۰۳ هزار تومان پول واحد‌های پایان‌نامه و ۸ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان هم پول شهریه دروس عملی‌اش می‌شود. البته اگر دانشجویی نیاز به جبرانی عملی داشته باشد، باید ۵ میلیون و ۳۳۵ هزار تومان هم بابت آن بپردازد. درمجموع هم فارغ‌التحصیلی از مقطع کارشناسی‌ارشد پردیس این دانشگاه، ۴۶ میلیون و ۳۴۱ هزار تومان هزینه در بردارد.
با ۳۳۸ میلیون تومان فارغ‌التحصیل دکتری دانشگاه تهران شوید!
البته تحصیل در مقطع دکتری برای دانشگاه تهران ۲۷۶ میلیون و ۶۵۷ هزار تومان برای رشته‌های علوم انسانی و علوم رفتاری و برای سایر گروه‌ها هم ۳۳۸ میلیون و ۱۳۷ هزار تومان تمام می‌شود.
صندلی امیرکبیر ۲۰۷ میلیون تومان!
تحصیل در رشته مهندسی کامپیوتر در پردیس دانشگاه امیرکبیر، اما قیمت‌های متفاوتی دارد؛ چراکه در پردیس بین‌الملل این دانشگاه تحصیل در همین رشته ۱۳ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان شهریه ثابت دارد، ۱۳۴ میلیون و ۴۴۰ هزار تومان شهریه دروس تخصصی و اصلی، ۳۴ میلیون تومان شهریه دروس پایه، ۲۶ میلیون تومان شهریه دروس عمومی می‌شود، یعنی درمجموع دانشجو زمانی از این پردیس دانشگاه امیرکبیر فارغ‌التحصیل می‌شود که ۲۰۷ میلیون و ۶۰۴ هزار تومان هزینه کرده باشد. با توجه به اینکه امیرکبیر به‌عنوان یک دانشگاه صنعتی شناخته می‌شود، طبیعتا عمده پذیرش در آن هم از شاخه علوم ریاضی خواهد بود و طبیعتا میزان شهریه نهایی هم با توجه به رشته مدنظر انتخابی از سوی داوطلب، متفاوت خواهد شد. امیرکبیری‌ها، اما با توجه به اینکه تنها در حوزه علوم ریاضی، ظرفیت پذیرش دانشجو را در اختیار دارند و این میزان هم برای امسال به ۳۱۵ نفر می‌رسد، این امکان را خواهند داشت که در سال تحصیلی جدید ۶۵ میلیارد و ۳۹۵ میلیون تومان درآمد را از محل تحصیل دانشجویان مقطع کارشناسی داشته باشند.
برای فارغ‌التحصیلی از این دانشگاه در مقطع کارشناسی‌ارشد هم با ملاک قرار دادن همان رشته برنامه‌ریزی شهری، دانشجو باید ۴۹ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان پول شهریه دروس نظری، ۱۴ میلیون و ۸۸۰ هزار تومان پول شهریه بابت پایان‌نامه و پروژه و ۹ میلیون و ۹۲۰ هزار تومان هم پول بابت درس عملی‌اش بپردازد. ارقامی که با در نظر گرفتن شهریه ۱۴ میلیون و ۷۰۰ هزار تومانی ثابت این دانشجو، ۸۹ میلیون و ۱۰۰ هزار تومان می‌شود. این مساله نشان می‌دهد تقریبا شهریه در مقطع کارشناسی‌ارشد بین هر سه دانشگاه مشترک است و تفاوت چندانی با یکدیگر ندارد، اما موضوع اصلی بر سر مقطع کارشناسی است که اعداد متفاوتی را شامل می‌شود.
با ۳۳۶ میلیون تومان هزینه پزشکی تربیت‌مدرس بخوانید
در دانشگاه تربیت‌مدرس اگر می‌خواهید از مقطع دکتری فارغ‌التحصیل شوید، در رشته‌های علوم انسانی، حقوق و مدیریت و اقتصاد باید رقمی معادل ۲۴۱ میلیون و ۴۲۵ میلیون تومان هزینه کنید، رقمی که در دیگر دانشکده‌ها به‌جز پزشکی به ۲۹۵ میلیون و ۷۵ هزار تومان و در خود دانشکده علوم پزشکی هم ۳۳۶ میلیون و ۳۸۳ هزار تومان تمام می‌شود.
پردیس‌های خودگردان دانشگاه‌های دولتی افزایش یافتند
درآمد بالایی که از طریق پردیس‌های خودگردان نصیب دانشگاه‌های دولتی می‌شود، به حدی جذاب است که طی سال‌های اخیر روسای دانشگاه‌ها را به فکر ایجاد پردیس‌های جدید انداخته باشد؛ به‌طوری‌که پردیس‌های بین‌المللی اروند، کاسپین و خلیج‌فارس دانشگاه تهران طی سال‌های ۱۴۰۲ و بهمن و اسفندماه سال ۱۴۰۱ افتتاح شدند. این در حالی است که دانشگاه تهران پیش از آن دو پردیس کیش را در سال ۸۶ و بعد از آن پردیس ارس را در سال ۸۶ ایجاد کرده بود.
دانشگاه تربیت‌مدرس هم که تنها دانشگاه تحصیلات تکمیلی کشور است، با وجود داشتن یک پردیس خودگردان در تهران، سال ۱۴۰۱ طرح ایجاد پردیس بین‌المللی خود را در منطقه آزاد اروند مصوب کرد که عملا با موافقت شورای گسترش آموزش عالی جذب دانشجو در این پردیس در اسفند ماه سال ۱۴۰۱ مصوب شد. البته این همه ماجرا نیست، بلکه دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی هم طبق گفته‌های امیررضا شاهانی، رئیس این واحد دانشگاهی در ۲۰ مرداد ماه امسال راه‌اندازی پردیس خودگردان را مصوب کرده و قرار است این پردیس در آینده افتتاح شود.
البته همان‌طور که در این گزارش هم قید شد، دانشگاه هنر ایران هم امسال به عنوان یکی از دانشگاه‌های دارای پردیس اقدام به پذیرش دانشجو کرده که نشان می‌دهد حرکت دانشگاه‌های کشور به سمت جذب چنین دانشجویانی متمرکز شده است. دانشگاه شهید بهشتی نیز یکی دیگر از دانشگاه‌هایی است که از سال ۱۴۰۱ با انعقاد تفاهم‌نامه راه‌اندازی پردیس بین‌الملل خود در قشم به جمع دانشگاه‌های دارای پردیس اضافه شده است.