اقتصاد۲۴- رفتار دوگانه شاخص‌های بازار سه روز متوالی است که ادامه دارد. طی این مدت، همواره شاخص‌کل با افت همراه بوده‌است، برخلاف شاخص هموزن که روند صعودی را دنبال می‌کند. رشد خوب صنایع شاخص ساز از کف ۲۳مرداد و سقف زنی برخی از آنها در ماه‌های گذشته، سبب شده‌است تا با روند کند رشد دلار نیما، جلوی افزایش قیمت سهام آنها نیز گرفته شود.
بررسی‌ها حکایت از آن دارد که پتانسیل خوبی در جهت منفعت نماد‌های کوچک پدید آمده‌است. افزایش نرخ‌های خوب صنایع کوچک، در کنار ریسک پایین این صنایع و عقب‌ماندگی آنها، احتمالا نماد‌های کوچک را کاندیدای اصلی سبد‌های سهام خواهد کرد. نماد‌های شاخص ساز، با پیش‌بینی رشد قابل‌توجه دلار نیمایی، از ابتدای سال روند صعودی خوبی را شروع و طی کردند، اما متاسفانه صعود لاک‌پشتی دلار موثر بر شرکت‌ها، میانگین نرخ این ارز را طی سال‌جاری به ۴۲هزار و ۸۰۰تومان رسانده‌است. اگر در نیمه دوم سال تحول خاصی در قیمت دلار شرکت‌ها روی ندهد، احتمالا شاخص ساز‌ها با دلار ۴۳هزار‌تومانی اوضاع خوبی نخواهند داشت. شاخص‌کل منتظر است تا با تحقق وعده‌های ارزی دولت، دوباره وارد فاز‌صعودی شود. تا آن زمان شاخص هموزن پیروز میدان دادوستد‌ها خواهد بود.
چرا بورس به تعادل نمی‌رسد؟
متعادل شدن بورس را بر اساس ۲پارامتر می‌توان سنجید؛ به‌عبارتی دیگر، بر اساس متغیر‌های بنیادی، اگر قرار باشد با میانگین دلار نیمای امسال که حوالی ۴۳هزار‌تومان است، دادوستد بازار را ارزیابی کرد، باید به ۲نکته توجه کرد. اول آنکه بازار باید در کانال ۲.۲میلیون واحد تثبیت شود. دوم آنکه برای تثبیت در این محدوده نیاز است تا ارزش معاملات حداقل ۶هزار میلیارد‌تومان شود. هرچند نسبت به روز‌های اسفناک نیمه مردادماه سال‌جاری بازار در وضعیت بهتری قرار دارد، اما تا زمانی‌که شاخص‌کل در محدوده ۲.۲میلیون واحد تثبیت نشود، نمی‌توان برای آن تارگت جدیدی را متصور شد.
بیشتر بخوانید: بورس تهران با رئیس جدید احیا می‌شود؟
چرا دامنه باز نمی‌شود؟
در دوران ریزش شدید شاخص بورس که از سقف اردیبهشت تا مردادماه ادامه داشت، سه تحول مهم سیاسی و منطقه‌ای دامنه‌نوسان را تحدید کرد. اول تنش‌ها میان ایران و اسرائیل بود که خوشبختانه به جنگ بزرگی ختم نشد. دوم تغییر رئیس‌جمهور و انتخاب وزرا بود که با وعده‌های وزیر اقتصاد جدید و انتخاب وزرا، فضای سیاسی ایران به ثبات رسید. سوم تغییر ریاست سازمان بورس بود که این موضوع هم به نتیجه رسید. به‌نظر می‌رسد تنگ نگه‌داشتن دامنه‌نوسان و تحدید آن به نفع بازار نیست و قطعا مسیر رسیدن به تعادل در بازار را سخت‌تر می‌کند، چراکه زمان زیادی برای متعادل شدن صرف می‌شود. علاوه‌بر آن محدود‌کردن دامنه‌نوسان احساس ترس را در بازار ماندگار می‌کند. اولین اقدام رئیس جدید سازمان باید گسترده کردن دامنه‌نوسان باشد.
وابستگی شاخص ساز‌ها به بازار‌های جهانی
در کنار حرکت آهسته دلار نیما که موجب عدم‌برآورده شدن انتظارات شاخص ساز‌ها شده‌است، بازار‌های جهانی نیز بر درآمد ارزی این شرکت‌های بزرگ موثر هستند. خواه ناخواه درآمد بازار یا بورس تهران به بازار‌های جهانی و قیمت آن وابسته است. فلزات اساسی در پی رشد شاخص قیمت تولیدکننده و ثبات قیمت مصرف‌کننده آمریکا که داده آن اخیرا منتشر شده‌است، رشد خوبی را تجربه کردند، به‌طوری‌که قیمت جهانی طلا تا ۲هزار و ۶۰۰دلار برای هر اونس، پیشروی کرد. با وجود آنکه پیش‌بینی می‌شود نرخ بهره آمریکا تنها ۰.۲۵واحد‌درصد کاهش می‌یابد، اما هرچه سرعت کاهش نرخ بهره افزایش یابد و دوباره به سطح صفر‌درصد که قبل از کرونا در آن قرار داشت، برسد، بازار‌های جهانی با تشدید روند صعودی مواجه خواهند شد. این امر به سود خالص شرکت‌ها در بلندمدت کمک خواهد کرد و یکی از عواملی است که می‌تواند به رونق شرکت‌های بزرگ و شاخص‌کل کمک کند.
چرا سهام کوچک؟
بسیاری از صنایع از ابتدای سال، افزایش نرخ خوبی نگرفتند و با افت قابل‌توجه قیمت در هیجانات منفی بازار، روز‌های بدی را تجربه کردند. به‌نظر می‌رسد، خبرهای اخیر درخصوص افزایش نرخ شیرخام و افزایش نرخ برخی از صنایع مانند دارویی ها، احتمالا صنایع کوچک را در بازار پیشتاز خواهد کرد. همه این موارد در حالی است که ثبات دلار نیما و قیمت‌های جهانی نیز محرک قوی را برای بازار فراهم نکردند. همچنین بازار‌های مشتقه نیز سیگنال خوبی را به بازار به‌خصوص شاخص ساز‌ها مخابره نمی‌کنند.
قرارداد‌های اختیار معامله طی روز گذشته با افت شدید پرمیوم همراه شدند و احتمالا کاهش ارزش معاملات این بازار نیز نوید روز‌های خوبی را برای بزرگان بازار نمی‌دهد، ضمن آنکه نوسان پذیری ضمنی قرارداد‌ها نسبت به نوسان پذیری تاریخی آن در پایین‌ترین سطوح قرار دارد، از این‌رو احتمالا شاخص هموزن برای متعادل‌شدن مسیر طولانی سبزی را در پیش دارد. احتمالا تا زمان کاهش فاصله دلار نیما و آزاد یا تک نرخی‌شدن آن شاخص‌کل روند صعودی پایداری را تجربه نخواهد کرد، ضمن آنکه هنوز تکلیف نرخ بهره مشخص نیست و هنوز نرخ بهره اوراق در سطوح بالایی قرار دارد.