اقتصاد۲۴-طی سالهای اخیر بحث قیمت بنزین، افزایش مصرف، ناترازی تولید، کیفیت سوخت، قاچاق به دلیل ارزان بودن و کاهش منابع لازم برای تخصیص به سوخت به یکی از اصلیترین دغدغهها و مشکلات حاکمیتی بدل شده است. در روزهای اخیر نیز سنگینی این قضیه پیچیده باز هم بر سفره ایرانیان سایه انداخته است.
در این شرایط، متولیان و مسئولان با مقایسه قیمت یک بطری آب و استدلالهایی دیگر قیمت بنزین و روش فروش آن را معقول نمیدانند؛ از نظر آنان روا نیست که بنزین با دلار ۶۰ هزار تومان خریداری شود و با قیمتهای ارزان در اختیار مصرف کنندگان قرار بگیرد.
در مقابل، برخی اقتصاددانان از جمله مرتضی افقه نیز در پاسخ به چنین استدلالهایی میگویند: «اگر فروش بنزین با این نرخ معقول نیست، تحمیل خودروهای بیکیفیت، پرمصرف، غیر ایمن و گران به مردم هم معقول نیست. اگر فروش بنزین با این نرخ معقول نیست، فقدان وسایط حمل و نقل عمومی فراگیر به عنوان حداقل نیازهای جامعه هم معقول نیست. اگر فروش بنزین با این نرخ معقول نیست، تحمیل تورم ۴۰ تا ۶۰ درصدی به صورت مستمر به معیشت مردم به دلیل تحریمها و سوءمدیریتها هم قطعاً معقول نیست. بیتدبیریها و فسادها و سوءمدیریتهای کارگزاران و مدیران هم معقول نیست، اما مشخص نیست چرا سیاستگذاران همواره سعی میکنند هزینه بیتدبیریهای سیستم را از جیب مردم برداشت کنند.».
اما نکته قابل توجه این است که مسئولان و افرادی که سنگ بنای این وضعیت را گذاشته اند هم اکنون در سایه امن و آسایش قرار دارند و هیچ خمی هم به ابرو نمیآورد و از سوی دیگر این مردم هستند که باید هر روز با دلهره و اضطراب از کوچکتر شدن سفره خود روز را به شب برسانند.
البته در ارزان بودن قیمت بنزین در ایران هیچ شکی نیست، اما آیا در وضعیت فعلی امکان تغییر و تعدیل قیمت وجود دارد؟ آیا در شرایط تحریم و کاهش منابع ارزی و درآمدهای کشور، افزایش قیمت بنزین با توجه به اثرگذاری بر سطح عمومی قیمتها امکان پذیر است؟ در همین حال، اگر دولت دست به قیمت نزند، آیا توانایی لازم برای تأمین منابع مورد نیاز را دارد؟
به بیان ساده تر، حکمرانی اقتصادی کاسه چه کنم چه کنم دست گرفته است و توان ادامه حرکت در هیچ یک از دو مسیر را ندارد. نه میتواند قیمت را افزایش ندهد و نه میتواند دستی به آن بزند. در این میان به نظر میرسد تنها راه ممکن ایجاد مسیر جدید در سیاست خارجی و باز کردن باب گفتگو و مذاکره برای رسیدن به توافق و برچیده شدن تحریمها باشد.
بیشتر بخوانید:ضربه مهلک افزایش ناگهانی قیمت بنزین بر دولت
با از سرگیری و عادی شدن روابط ایران با سایر کشورها، از یک سو، ظرفیتهای جدید درآمدی و اثرگذار بر اقتصاد و کسب و کار مردم به وجود میآید و از سوی دیگر، قدرت چانه زنی فعالان اقتصادی صنعتی از جمله خودروسازان بیشتر میشود، اما مسئله اصلی این است که با افزایش میزان درآمدهای دولت، هم امکان تزریق و توزیع کالاهای اساسی افزایش پیدا میکند و هم میتواند مانع رشد هیجانی و احساسی قیمتها در بازارهای مختلف شود.
به عبارت بهتر در شرایط فعلی مردم به اندازه کافی هزینه تصمیمات نادرست اقتصادی سیاسی را پرداخت کرده اند. ضمن اینکه غیر از بنزین، قیمت آب، گاز، برق و نان نیز افزایش یافته است، اما برای بنزین بهتر است پیش از بالا بردن نرخ، روابط کشور را با دنیا بهبود ببخشیم.