اقتصاد۲۴-طرح آمارگیری هزینه و درآمد خانوار با قدمتی بیش از ۵۰ سال از مهم‌ترین طرح‌های آماری مرکز آمار ایران است. هدف کلی این طرح، برآورد متوسط هزینه‌ها و درآمد یک خانوار شهری و یک خانوار روستایی در سطح کشور و استان‌ها است. در سال ۱۴۰۲ تعداد خانوارهای آمارگیری‌شده در این طرح ۱۹۶۴۰ خانوار نمونه در نقاط شهری و ۱۸۲۴۳ خانوار نمونه در نقاط روستایی کشور بوده است.
نگاهی به اهم نتایج طرح در سال ۱۴۰۲ در مناطق شهری و روستایی نشان می‌دهد
متوسط هزینۀ کل خالص سالانۀ یک خانوار شهری ۲,۰۶۵,۲۵۰ هزار ریال بوده است که نسبت به رقم مشابه در سال قبل ۵۰.۶ درصد افزایش نشان می‌دهد. از هزینه کل سالانۀ خانوار شهری ۵۱۴,۷۶۱ هزار ریال با سهم ۲۴.۹ درصد مربوط به هزینه‌های خوراکی و دخانی و ۱,۵۵۰,۴۸۹ هزار ریال با سهم ۷۵.۱ درصد مربوط به هزینه‌های غیرخوراکی بوده است. بین هزینه‌های خوراکی و دخانی، بیشترین سهم مربوط به هزینه گوشت با سهم ۲۴.۷ درصد و بین هزینه‌های غیرخوراکی بیشترین سهم با ۵۶.۵ درصد مربوط به هزینه مسکن، سوخت و روشنایی بوده است.
سه منبع درآمد خانوار شهری
سال گذشته متوسط درآمد اظهارشده سالانه یک خانوار شهری ۲,۵۶۹,۳۷۲ هزار ریال بوده است که نسبت به سال ۱۴۰۱، ۵۳.۹ درصد افزایش داشته است، بر این اساس در سال ۱۴۰۲ رشد متوسط درآمد سالانه خانوارهای شهری بیشتر از رشد متوسط هزینه کل سالانه است. منابع تأمین درآمد خانوارهای شهری نشان می‌دهد که ۲۹.۸ درصد درآمد از مشاغل مزد و حقوق بگیری، ۱۶.۹ درصد از مشاغل آزاد کشاورزی و غیرکشاورزی و ۵۳.۳ درصد از محل درآمد‌های غیرشغلی خانوار تأمین شده است.
مقایسه درصد خانوارهای شهری استفاده‌کننده از لوازم عمده زندگی در سال ۱۴۰۲ نسبت به سال ۱۴۰۱ نشان می‌دهد که خانوارهای استفاده‌کننده از تلویزیون رنگی از ۹۷ به ۹۷.۱، جاروبرقی از ۹۱.۶ به ۹۳، ماشین لباسشویی از ۸۸ به ۸۹.۴، یخچال فریزر از ۶۷.۷ به ۶۹.۲، اتومبیل شخصی از ۵۳.۷ به ۵۴.۸، مایکروویو و فر‌های هالوژن‌دار از ۱۲.۹ به ۱۵.۲ و ماشین ظرفشویی از ۸ به ۸.۷ درصد تغییر یافته است
در سال ۱۴۰۲، عمده‌ترین نوع سوخت مصرفی ۹۵.۸ درصد از خانوارهای شهری برای گرما، گاز طبیعی (شبکه عمومی) بوده است.
رشد ۴۰ درصدی متوسط هزینه خانوار روستایی
متوسط هزینه کل خالص سالانه یک خانوار روستایی ۱,۱۰۶,۵۹۰ هزار ریال بوده است که نسبت به سال قبل ۴۰.۳ درصد افزایش نشان می‌دهد. از هزینه کل سالانه خانوار روستایی ۴۳۷,۶۹۴ هزار ریال با سهم ۳۹.۶ درصد مربوط به هزینه‌های خوراکی و دخانی و ۶۶۸,۸۹۶ هزار ریال با سهم ۶۰.۴ درصد مربوط به هزینه‌های غیرخوراکی بوده است. بین هزینه‌های خوراکی و دخانی، بیشترین سهم مربوط به هزینه گوشت با سهم ۲۴.۲ درصد و بین هزینه‌های غیرخوراکی، بیشترین سهم با ۳۵.۷ درصد مربوط به مسکن، سوخت و روشنایی بوده است.
بیشتر بخوانید:اعلام میانگین هزینه سالانه خانوارهای ایرانی+ جدول
متوسط درآمد اظهارشده سالانه یک خانوار روستایی ۱,۴۹۲,۹۲۶ هزار ریال بوده است که نسبت به سال قبل ۵۱.۴ درصد افزایش داشته است، بر این اساس در سال ۱۴۰۲ رشد متوسط درآمد سالانه خانوارهای روستایی بیشتر از رشد متوسط هزینه کل سالانه است. منابع تأمین درآمد خانوارهای روستایی نشان می‌دهد که ۳۰.۲ درصد از مشاغل مزد و حقوق بگیری، ۲۹.۳ درصد از مشاغل آزاد کشاورزی و غیرکشاورزی و ۴۰.۵ درصد از محل درآمد‌های غیرشغلی خانوار تأمین شده است
مقایسه درصد خانوارهای روستایی استفاده‌کننده از لوازم عمده زندگی در سال ۱۴۰۲ نسبت به سال ۱۴۰۱ نشان می‌دهد که خانوارهای استفاده‌کننده از اجاق گاز از ۹۷.۸ به ۹۸.۱، تلویزیون رنگی از ۹۳.۶ به ۹۴.۳، جاروبرقی از ۶۹.۴ به ۷۱.۶، ماشین لباسشویی از ۶۰.۵ به ۶۲.۶، یخچال فریزر از ۵۴.۸ به ۵۶.۹، اتومبیل شخصی از ۳۷.۱ به ۳۷.۷، مایکروویو و فر‌های هالوژن‌دار از ۲.۳ به ۳.۲ و ماشین ظرفشویی از ۰.۴ به ۰.۵ درصد تغییر یافته است
در سال ۱۴۰۲ عمده‌ترین نوع سوخت مصرفی ۸۰.۷ درصد از خانوارهای روستایی برای گرما، گاز طبیعی (شبکه عمومی) و ۸.۷ درصد نفت سفید بوده است.
متوسط هزینه‌ها و درآمد خانوار بر حسب استان
بررسی متوسط هزینه کل سالانه یک خانوار شهری نشان می‌دهد که استان تهران با ۳,۳۰۸,۴۳۶ هزار ریال بیشترین و استان آذربایجان غربی با ۱,۰۷۴,۹۵۱ هزار ریال کمترین هزینه را در سال ۱۴۰۲ داشته‌اند.
همچنین استان تهران با ۳,۸۱۸,۶۰۰ هزار ریال بیشترین و استان سمنان با ۱,۵۷۷,۵۸۴ هزار ریال کمترین متوسط درآمد سالانه یک خانوار شهری را در سال ۱۴۰۲ به خود اختصاص داده است.
بررسی متوسط هزینه کل سالانه یک خانوار روستایی نشان می‌دهد که استان بوشهر با ۱,۸۳۴,۳۶۷ هزار ریال بیشترین و استان سیستان و بلوچستان با ۵۸۹,۴۰۹ هزار ریال کمترین هزینه را در سال ۱۴۰۲ داشته‌اند.
همچنین استان مازندران با ۲,۴۰۷,۱۱۹ هزار ریال بیشترین و استان سیستان و بلوچستان با ۷۱۵,۵۴۴ هزار ریال کمترین متوسط درآمد سالانه یک خانوار روستایی را در سال ۱۴۰۲ به خود اختصاص داده است.