اقتصاد۲۴-درحالی‌که اعلام شده بود احتمالاً تا پایان روز گذشته و پس از پایان عملیات خروج پیکر جانباختگان از تونل «بی» معدن طبس، عملیات آواربرداری و خارج کردن پیکر محبوسان در تونل «سی» به پایان می‌رسد، اما این‌طور نشد و به‌گفتهٔ مسئولان حاضر در میدان عملیات در طبس، حجم بالای گاز کار را سخت، پیچیده و حتی ناچار به استمداد از ورودیهای تونل «دی» کرده است. تا عصر روز گذشته و زمان تنظیم این گزارش هنوز ۱۴ نفر که احتمال جان باختن آنان نیز بسیار بالاست، در تونل سی گرفتارند و تعداد کشته‌شدگان به ۳۸ نفر، مطابق با آنچه آمار‌های رسمی می‌گوید، رسیده است.
بااین‌حال، پیکر‌های شناسایی‌شده به خانواده‌ها تحویل داده شده و مراسم تشییع پیکر شماری از آنان نیز انجام شده است. گفت‌وگوی «پیام ما» با برخی از خانواده‌های جانباختگان دقایقی پس از اتمام مراسم تدفین انجام شده است و آنچه به وضوح مشخص است، این است که حتی نزدیکترین اعضای خانواده هم نمی‌دانند که چه اتفاقی رخ داده است. به‌گفتهٔ این افراد نه از معدن با آنان تماسی برای توضیح گرفته شده است و نه از سوی دولت. گرچه مانند آنچه پدر یکی از بازماندگان می‌گوید: «ایستاده بر مزار فرزند چه توضیحی می‌خواهد؟»
پیکر شماری از جانباختگان تشییع شد
داغِ جوان
حادثه خیلی آن سوتر اتفاق افتاده است؛ کیلومترها، چندین شهر و روستا آن طرف کجا، مینودشت، جایی که آخرین یال البرز با آسمان خداحافظی می‌کند کجا و کویر طبس کجا. اما خیلی پیشتر جوانانی در جست‌وجوی کار این همه راه را تا طبس رفته بودند. برای کار در معدن زغال‌سنگی که نیروی کار زیادی نیاز دارد. حالا خانواده‌هایی در مینودشت در فاصلهٔ بسیار از نقطهٔ انفجار، سیاه‌پوش شده‌اند و داغ جوان دیده‌اند؛ نه‌فقط آنجا که گنبدکاووس، کاشمر، بردسکن و چندین شهر، روستا، قریه و آبادی این‌سوی و آن‌سوی کشور.
تماس سختی است. بخشدار کوهساران یادآوری می‌کند که مراسم تشییع پیکر مرحوم «جواد طوسی» تازه تمام شده است و حالا خانواده، بستگان و دوستان و آشنایان، همه در مسجد روستا جمع شده‌اند شاید داغِ جوان ازدست‌رفته کمی آرام گیرد. «ایوب» برادر جواد است که گوشی را برمی‌دارد و با وجود غم بزرگ از برادر کوچک می‌گوید: «تا جایی که می‌دانیم در معدن طبس انفجار پیش آمد و بر اثر متصاعد شدن گاز باعث فوت چندین نفر شده است. همین را می‌دانیم. دوستانی که با جواد بودند، در مورد ادوات مورد نیاز و تجهیزات ایمنی می‌گویند: «هیچ‌گونه تجهیزات ایمنی نداشتند. تا جایی که ما اطلاع گرفتیم از همکاران برادرم، متأسفانه از قبل هم این‌جوری بود. با این‌همه اتفاقی که قبلاً افتاده است؛ مطمئنم از این به‌بعد هم این وقایع تکرار می‌شود.»
او فکر می‌کند مقصر حادثه بیش از همه، بر گردن مهاجرت اجباری برای پیدا کردن کار است: «اگر در استان خود ما جایی بود که جوانان می‌توانستند کار کنند و هزینهٔ زندگی‌شان را تأمین کنند؛ چرا باید بروند طبس؟ الان اگر بچه‌های مینودشت و گلستان که در معادن طبس کار می‌کنند، برگردند خانه و دست از کار بکشند، آن معادن تعطیل می‌شود. بیکاری چه فاجعه‌ای در گلستان و شهر ماست که برادر من با سه بچه باید خانه و زندگی و زن و بچه را رها کند و برود ۱۲ ساعت دورتر کار کند؟ حالا چندین و چند خانواده داغدار شدند. برادر من سه بچه قد و نیم‌قد دارد. سه پسر ۱۰، ۵ و ۳ ساله. این بچه‌ها مانده‌اند بی‌پدر. پدر و مادر من هم در قید حیات هستند، اما از کار افتاده‌اند. معلوم نیست این بچه‌ها چطور باید بزرگ شوند.»
بیشتر بخوانید:فیلم/ تازه‌ترین وضعیت امدادرسانی به محبوس‌شدگان در معدن طبس
«سیدجعفر حسینی» هم وقتی تلفن را جواب می‌دهد که تازه از مزار پسر برگشته است. پسری که خودش مدام بر جوانی‌اش تأکید دارد. حق دارد. «سید منصور» فقط ۲۴ سال داشت: «کسی به ما توضیحی نداده است خانم. پسرم شب رفته سرکار و آنجا فوت شده است. تقصیر مسئولان است دیگر. پسر من یک بچه یک‌ساله دارد. خودش هم بچه بود. ۲۴ سالش بود. زود ازدواج کرد و زود بچه‌دار شد.» با فعل ماضی از پسرش حرف نمی‌زند: «هر جمعی بریم کوچکترین، جوانترین پسر، پسر من است. این راه دور برای کار رفتن از روی نداشتن است. من سه تا پسر دارم. هر سه تا مستأجر هستند. پسر من ازدواج کرد. یک وام ازدواج گرفت. برجی سه تومن کرایه خانه دارد، قسط وام ازدواج دارد، دو-سه تومن هم قسط دارد. دستش را کار چقدر می‌گیرد؟ ۱۳ میلیون نهایتاً. همین را اینجا پیدا نمی‌کرد. کاری نیست. از مجبوری است. ما در گلستان نه معدن داریم نه چیزی، نه کاری.»
سیدجعفر می‌گوید از مدیران معدن کسی با آن‌ها تماس نگرفت. از مسئولان هم مسئولان استانداری گلستان آمدند و به آن‌ها سر زدند: «استاندار آمد. نیم‌ساعت هم پیش ما نشست؛ آمدند فاتحه‌خوانی. کسی به ما توضیحی نداده است که حتی چه اتفاقی افتاده است. یکی از دوستانش که قبلاً در آن معدن کار می‌کرد و برای فاتحه‌خوانی آمده بود پیش ما، گفت که همیشه چشمانشان می‌سوخت. یعنی معدن همیشه گاز داشته است. می‌گفت هرچه می‌گفتند که برایشان قطره چشمی بخرند، گوش نمی‌دادند و می‌گفتند آب بزنید خوب می‌شود. همهٔ این‌ها سهل‌انگاری مسئولان است.» می‌توان تصور کرد که حالا ۳۸ خانواده دارند همین لحظه‌ها را تجربه می‌کند و احتمالاً پدرها، مادران، همسران و فرزند زیادی دارند همهٔ آنچه می‌توانند احتمال می‌دهند آن شب در تونل «سی» اتفاق افتاده باشد را دوره می‌کنند. حالا دیگر تقصیر ماجرا نمی‌تواند فقط به گردن «یک اتفاق» یا یک «سهل‌انگاری» باشد؛ دست سرنوشت گویا بیش از همه تقصیر دارد، بیکاری مقصر دیگری است، فقر هم مقصر دیگری، مهاجرت و راه و دور و هزار ماجرای دیگر هم تقصیرکاران دیگری.
طبق آمار رسمی تعداد جانباختگان به ۳۸ نفر افزایش پیدا کند
یک گزارش رسمی
تا زمان تنظیم این گزارش، شمار جانباختگان فاجعهٔ معدن زغال‌سنگ طبس به ۳۸ نفر رسیده و ۱۴ نفر دیگر در بلوک سی محبوس هستند. همچنین، پیکر برخی جانباختگان به شهرهایشان منتقل شده و روزگذشته مراسم تدفین و تشییع پیکر آنان در روستا‌ها و شهر‌های زادگاه یا محل زندگی خانواده انجام شده است.
بیشتر بخوانید:عکس/به یاد جانباختگان معدن طبس
در روز نخست پس از حادثه، در بلوک بی تعداد ۴۷ نفر از کارگران محبوس شده بودند که ۳۰ نفر فوت و پیکر آن‌ها به بیرون منتقل شد. همچنین، ۱۷ نفر مصدوم شدند که اکنون ۱۰ نفر بستری و مابقی ترخیص شده‌اند. ضمن اینکه از دیروز و بعد از اتمام عملیات امدادی در بلوک بی، همهٔ تمرکز گروه امداد و نجات بر بلوک سی گذاشته شد. در این معدن ۲۲ کارگر مشغول به کار بودند که تا این لحظه اجساد هشت نفر به بیرون منتقل شده است و ۱۴ نفر همچنان محبوس هستند.
«محمدعلی آخوندی»، مدیرکل دفتر مدیریت بحران استانداری خراسان‌جنوبی با تأیید آماری که در بالا قید شده است، به «پیام ما» توضیح داد: «هشت گروه تخصصی پنج‌نفره HSE معادن زغال‌سنگ که در این زمینه آموزش دیده‌اند، مشغول انجام عملیات امدادی هستند. تراکم گاز در مسیر تونل بلوک سی به‌خصوص انتهای معدن بسیار بالاست که این موضوع عملیات امدادی و تخلیه را مقداری با کندی مواجه کرده، اما به‌صورت مستمر در حال انجام است تا به کارگاه برسند.
همچنین، ستاد مدیریت بحران برای حادثهٔ معدن طبس نیز شب گذشته با حضور وزیر کشور و سایر وزرا در محل فرمانداری شهرستان برگزار و موضوعات متعددی مطرح شد. براساس آنچه در این جلسه مطرح شد، مقرر شده است گروه‌های کارشناسی با افراد فنی و تخصصی از وزارتخانه‌های صنعت، معدن، تجارت، کار، تعاون و رفاه اجتماعی و سایر مجموعه‌ها تشکیل و ابعاد حادثه را بررسی کنند؛ لذا اعلام علت حادثه توسط این گروه اعلام خواهد شد.»
به‌گفتهٔ او، در حال حاضر فقط چهار تن از پیکر جانباختگان تدفین نشده‌اند و پس از خروج پیکر‌ها و تشخیص و تأیید هویت از سوی پزشکی قانونی همهٔ پیکر‌ها به خانواده‌ها تحویل و شمار قابل‌توجهی از آنان تشییع شده‌اند. او همچنین در پاسخ به اظهارات برخی بازماندگان و خانوادهٔ جانباختگان در مورد عدم وجود تجهیزات ایمنی در زمان حادثه نیز گفت: «در مورد این موضوع در حال حاضر نه قابلیت تأیید از سوی من وجود دارد و نه تکذیب. چراکه این موضوع باید در توسط همان تیم کارشناسی که توضیح داده‌ام، معین شود و همان‌طور که می‌دانید خود دادستان رأساً بر این موضوع نظارت خواهد کرد.»
عضو هیئت‌مدیرهٔ بیمه آسیا عنوان کرد: منتظر گزارش‌های رسمی خواهیم بود
حدود ۲۰ سال است که معدن زغال‌سنگ «معدنجو» طبس، تحت‌پوشش بیمه‌های مسئولیت شرکت بیمه آسیا قرار دارد. بنابراین، احتمالاً این شرکت معدنی در جبران بخشی از خسارات قابل‌جبران، از این بیمه‌نامه استفاده خواهد کرد.
«مسعود بادین»، عضو هیئت‌مدیرهٔ این شرکت، به «پیام ما» می‌گوید: «امکان ارائهٔ جزئیات از سند بیمه‌نامه به‌دلیل حفظ حریم و محرمانگی مشتری ندارم. در ثانی در مورد مسئولیت بیمه آسیا نیز باید منتظر گزارش‌های رسمی مراجع انتظامی و کارشناسی باشیم تا بتوانیم در مورد آن تصمیم‌گیری کنیم. در حال حاضر هیچ اطلاع دقیقی از رخداد، جز آنچه شما هم در رسانه‌ها می‌بینید و می‌خوانید وجود ندارد. پس از روشن شدن ابعاد ماجرا و تصمیم‌گیری، مراتب را به رسانه‌ها اطلاع خواهیم داد.»