اقتصاد۲۴-انفجار تلخ و ناگوار معدن زغالسنگ معدنجو در طبس بزرگترین و مرگبارترین حادثهٔ معدنی در ایران است. حادثه‌ای که زنگ خطر را برای سایر معادن کشور به صدا درآورده است. براساس برآورد‌های کارشناسان امنیت ۷۵ درصد معاون کشور تضمین‌شده نیست. این درحالی‌است که حادثهٔ معدن طبس دوازدهمین حادثه در معادن ایران طی چهار سال گذشته است. به‌عبارتی حادثه در معادن کشورمان با فاصلهٔ کوتاه تکرار شده است؛ مسئله‌ای که ضرورت بررسی کارشناسانهٔ علت‌های این فاجعه و بازنگریِ در ضوابط و فناوری ایمنی معادن و پیشگیری از تکرار مصائب را دوچندان کرده است.
طبق آمار‌ها بیش از ۹۰ درصد روش استخراج در معادن زغالسنگ با روش سنتی و تقریباً ناایمن صورت می‌گیرد. ازاین‌رو، لزوم مکانیزه کردن معادن و خروج از ساختار‌ها و روش‌های سنتی استخراج و رعایت مسائل ایمنی برای حفظ سلامت کارگران معادن بیش‌ازپیش ضروری است. براساس آمار پس از حوادث ساختمانی، حوادث معدنی بیشترین آمار فوتی‌ها و تلفات نیروی کار را به خود اختصاص داده و اکثر مشکلات در باب حوادث کار پس از کارگاه‌های ساختمانی مربوط به کارگاه‌های معدنی بوده است.
حادثه معدن طبس دوازدهمین حادثه در معادن ایران طی چهار سال گذشته است. کارشناسان بر این باورند که امنیت ۷۵ درصد معادن کشور تضمین‌شده نیست و استفاده از روش‌های سنتی استخراج زغالسنگ به جای مکانیزه کردن معادن به این آمار ناگوار دامن می‌زند
طبق گزارش مرکز آمار و اطلاعات راهبردی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، در سال ۱۴۰۰ تعداد معادن درحال بهره‌برداری کشور برحسب مالکیت و فعالیت شش هزار و ۲۵ معدن بوده که از این تعداد پنج هزار و ۶۱۸ معدن متعلق به بخش خصوصی و ۳۶۷ معدن متعلق به بخش تعاونی بوده و سهم معادن عمومی نیز ۱۴۱ معدن بوده است. بیشترین تعداد معادن به معدن «استخراج سنگ، شن و ماسه» با چهار هزار و ۶۳۵ معدن اختصاص دارد. توزیع استانی معادن نشان می‌دهد استان‌های خراسان رضوی، فارس و سمنان به‌ترتیب با ۵۹۸، ۳۹۹ و ۳۶۹ معدن، بیشترین تعداد معادن درحال بهره‌برداری را به خود اختصاص داده‌اند.
براساس گزارش این مرکز در سال ۱۴۰۰ تعداد معادن دارای واحد بهداشت ایمنی و محیط‌زیست، یک‌هزار و ۴۰۷ مورد بوده و ۲۷۰ حادثهٔ معدنی در این سال رخ داده است. همچنین، طبق این گزارش بیشترین حوادث اتفاق‌افتاده علیرغم داشتن بیشترین تعداد واحد بهداشت ایمنی، مربوط به معدن استخراج سنگ و شن و ماسه و پس از آن معدن زغالسنگ خشک بوده است. در سال ۱۳۹۸ بیش از یک‌هزار و ۷۰۰ حادثهٔ معدنی در کشور رخ داده که بیشترین تعداد وقوع حادثه مربوط به معادن استخراج زغالسنگ و پس از آن، سنگ و شن و ماسه بوده است.
امدادگران در ۵۰ متری پایانی بلوک C
«محمدحسن نامی»، رئیس سازمان مدیریت بحران کشور، با اشاره به اینکه تیم تخصصی امدادی تا فاصلهٔ ۵۰ متری انتهای معدن بلوک C طبس پیش رفته‌اند، گفت: ۱۴ کارگر در فاصلهٔ باقی‌مانده محبوس هستند که باید به بیرون از معدن منتقل شوند.
بیشتر بخوانید:متولیان معدن زغالسنگ طبس چه کسانی هستند؟
او در حاشیهٔ حادثهٔ معدن طبس در جمع خبرنگاران افزود: تیم امدادی تخصصی مسیر ۸۰۰ متری این معدن در شیب ۱۴ درجه سپس سطح افقی ۵۶۰ متری را می‌پیمایند. براساس صحبتی که با رئیس تیم فنی داخل این تونل که درحال تخلیهٔ گاز متان هستند، داشتیم، اکنون تا ۵۱۰ متر پیش رفته اند و ۵۰ متر تا انتهای تونل باقی مانده است.
رئیس سازمان مدیریت بحران کشور اضافه کرد: توسط حسگر‌هایی که میزان یا غلظت گاز متان را سنجش می‌کنند، هر ۱۰ متر به ۱۰ متر گاز را تخلیه می‌کنند و جلو می‌روند. به‌دلیل اینکه به‌طور دائم گاز متان در حال تولید است، باید به‌مرور گاز تخلیه شود و به پیش بروند؛ تا دقایقی دیگر ۱۰ متر دیگر جلو خواهند رفت و اگر میزان گاز به کمتر از دو درصد برسد، عملیات ادامه می‌یابد. نامی گفت: هنوز مشخص نیست در ۵۰ متر باقی‌مانده ریزش معدن هم رخ داده باشد یا خیر، اما براساس آمار رسیده، این حادثه تاکنون ۳۵ فوتی داشته است. او با بیان اینکه مشخص نیست عملیات امدادی تا چه زمانی طول بکشد، گفت: اگر گاز تخلیه‌شده جایگزین نشود، چون در این منطقه گاز‌ها به‌صورت ذخیرهٔ بالقوه وجود داشته است، شاید تا پایان امشب عملیات امداد به پایان برسد. اکنون چهار گروه پنج‌نفره HSE داخل معدن مشغول به کار هستند و چهار گروه پنج‌نفره نیز بیرون معدن در حالت آماده‌باش قرار دارند و به‌مرور تعویض می‌شوند.
پیکر چهار کارگر دیگر از معدن طبس خارج شد
حادثهٔ انفجار دو معدن شرکت معدنجو طبس ساعت ۲۱ شامگاه شنبه رخ داد و تصاعد آنی گاز متان سبب شد ۶۹ کارگر در این معادن محبوس شوند. طبس در ۲۷۰ کیلومتری غرب بیرجند است و بیشترین معادن زغالسنگ کشور را دارد.
باتوجه‌به غلظت گاز در تونل‌ها که موجب انفجار در عمق ۲۵۰ متری به‌صورت ارتفاعی و ۷۰۰ متری به‌صورت مورب در معدن شده است، عملیات امدادی همچنان ادامه دارد و استاندار خراسان‌جنوبی امروز آخرین آمار فوتی‌ها را ۳۸ نفر اعلام کرد.
بنابر اعلام تیم تخصصی امدادی، از ورودی تونل معدن بلوک C تا محل حبس معدنچیان هزار متر فاصله است که تا شب گذشته تیم‌ها به ۴۰۰ متری کارگران رسیدند و بامداد امروز پیکر بی‌جان چهار کارگر از این معدن به بیرون منتقل شد.
«محمدعلی آخوندی»، مدیرکل مدیریت بحران استانداری خراسان‌جنوبی، گفت: شب گذشته پیکر چهار کارگر دیگر معدن «معدنجو» شهرستان طبس از تونل خارج شد و تعداد جانباختگان این حادثه به ۳۵ نفر رسید. پیکر تمامی متوفیان تحویل پزشکی قانونی می‌شود.
او افزود: تیم‌های تخصصی مرحله‌به‌مرحله با تقویت مکش‌ها و تخلیهٔ گاز داخل تونل پیش می‌روند تا متوفیان و پیکر‌های کارگران به بیرون منتقل شود.
بررسی حادثهٔ معدن طبس در جلسهٔ وزرای تعاون و صمت
در پی حادثهٔ معدن طبس، «سید محمد اتابک»، وزیر صنعت، معدن و تجارت و «احمد میدری»، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی و نیز رئیس کمیسیون صنایع و معادن مجلس و نایب‌رئیس دوم مجلس شورای اسلامی به‌منظور پرداخت حقوق و دستمزد جانباختگان و نحوهٔ حمایت‌های بیمه‌ای از خانواده‌های ایشان، تصمیماتی اتخاذ کردند؛ مقرر شد حقوق و دستمزد جانباختگان به‌همراه بیمه و نحوهٔ حمایت از خانواده‌های آسیب‌دیده ظرف ماه آینده، از سوی وزارت کار و امور اجتماعی، منظور شود. در رابطه با علت این حادثه نیز وزیر صمت هرگونه اظهارنظر دراین‌باره را به پس از اعلام نظر کارشناسی و بررسی ابعاد حادثه موکول کرد. همچنین، تصمیم‌گیری شد وزارت صنعت، معدن و تجارت بودجه‌ای ۲۰ میلیارد تومانی به‌منظور آسفالت و بهسازی ۳۰ کیلومتر از جاده متصل به معدن «معدنجو» اختصاص دهد. قرار شد نمایندگان مجلس نیز ضمن پذیرش تعهداتی، گزارشی از اقدامات انجام‌شده و نتایج حاصله به‌منظور ارائه به قوه مقننه تهیه کنند.
محسنی اژه‌ای: نظام مهندسی معدن، مسئولیت دارد
محسنی اژه‌ای، رئیس قوه قضاییه، نیز دیروز طی سخنانی در نشست شورای‌عالی قوه قضاییه، با اشاره به حادثهٔ تلخ و ناگوار انفجار در معدن زغالسنگ طبس گفت: مسئولان و دستگاه‌های ذی‌ربط باید آسیب‌شناسی دقیقی به‌عمل آورند که دیگر شاهد تکرار این قبیل حوادث ناگوار نباشیم. بعضاً در وقوع این حوادث تلخ، سهل‌انگاری‌ها نقش دارند و به‌واسطهٔ عدم لحاظ تدابیر ایمنی و سهل‌انگاری‌هایی، جان چند فرد زحمتکش که در اعماق زمین در شرایط سخت مشغول کار و تلاش هستند، گرفته می‌شود.
رئیس قوه قضاییه تصریح کرد: در حادثهٔ تلخ به‌وقوع‌پیوسته در معدن زغالسنگ طبس نظام مهندسی معدن مسئولیت دارد و باید به دقت بررسی و رسیدگی شود که آیا این بخش، وظایف و مسئولیت‌های خود را در حوزهٔ اطمینان از رعایت اصول ایمنی در معدن زغالسنگ طبس، به‌درستی انجام داده است یا خیر؟
رئیس قوه قضاییه افزود: مسئولان ذی‌ربط قضایی در استان خراسان‌جنوبی و در مرکز، باجدیت مشغول بررسی موضوع هستند و چنانچه هر بخشی اعم از مدیریت معدن زغالسنگ طبس و یا نظام مهندسی معدن، مرتکب قصور یا تقصیر شده باشند، رسیدگی‌ها و برخورد‌های مقتضی به‌عمل خواهد آمد.
بیشتر بخوانید:تصمیم‌گیری جدید برای حادثه‌دیدگان معدن طبس
او تأکید کرد: علاوه‌بر رسیدگی به موضوع و برخورد با عوامل و عناصر قصور‌ها یا تقصیر‌های احتمالی منجر به حادثهٔ تلخ معدن زغالسنگ طبس، آنچه در این قضیه مهم است، آن است که به‌گونه‌ای آسیب‌شناسی و تمهید و تدبیر شود که از وقوع اتفاقات مشابه جلوگیری شود.
بررسی حادثهٔ معدن طبس به بازپرس ویژه سپرده شد
برای بررسی حادثهٔ معدن طبس بازپرس ویژه و تیم کارشناسی تعیین شد و بعد از انجام تحقیقات مقصران حادثه احضار و با آن‌ها برخورد قضایی می‌شود.
«علی نسایی زهان»، دادستان عمومی و انقلاب مرکز خراسان‌جنوبی، دیروز در رابطه با آخرین وضعیت رسیدگی به موضوع حادثهٔ انفجار در معدن زغالسنگ طبس با اعلام این مطلب گفت: بلافاصله بعد از وقوع این حادثه، دادستان طبس در محل حضور پیدا کرد و اقدامات قضایی لازم را برای امدادرسانی به مصدومان انجام داد. همچنین، در ساعات اولیهٔ حادثه به‌همراه رئیس‌کل دادگستری استان در محل حادثه حضور پیدا کردیم و دستورات قضایی لازم صادر شد.
دادستان عمومی و انقلاب مرکز خراسان‌جنوبی افزود: در ابتدا تمام دستگاه‌های اجرایی را پای کار آوردیم و کار تخلیهٔ آوار انجام و مصدومان و تعداد از فوتی‌ها خارج شد. باتوجه‌به وجود گاز در معدن، نیاز است کارشناسان گاز موجود در محل را تخلیه کنند تا اجساد از زیر آوار خارج شود. فوتی‌های این حادثه مربوط به چهار استان خراسان‌جنوبی، کرمان، گلستان و خراسان‌رضوی هستند که بعد از انتقال اجساد به پزشکی قانونی به خانواده‌ها تحویل داده می‌شوند.
او بیان کرد: پرونده‌ای در این زمینه تشکیل و بازپرس تعیین شده است و مقرر شده تیمی از کارشناسان از دستگاه‌های مختلف با بازپرس برای بررسی ابعاد حادثه کمک کنند. همچنین، بازپرس تاکنون از تعدادی مصدومان حادثه که در بیمارستان بستری بوده‌اند، تحقیق کرده است. اکنون پرونده در مرحلهٔ تحقیقات مقدماتی است؛ به‌همین دلیل نمی‌توان باصراحت میزان تقصیر مقصران حادثه و ترک فعل افراد را مشخص کرد.
او با اشاره به دستور رئیس قوه قضاییه و دادستان کل کشور در رابطه با این حادثه افزود: معاون دادستان کل کشور برای نظارت بر روند کار در محل حادثه حاضر شده، همچنین برای بررسی تخصصی‌تر بازپرس ویژه برای این پرونده در نظر گرفته شده است.