اقتصاد۲۴- مریم آیتی: حمیده خیرآبادی، بازیگر نام آشنای سینمای ایران متولد ۳۰ آذر ۱۳۰۳ در رشت بود. او مادر ثریا قاسمی بازیگر سینمای ایران بود. نام هنری او نادره و لقب او مادر سینمای ایران بود. او پس از گرفتن دیپلم در سال ۱۳۲۶ وارد تئاتر و در سال ۱۳۳۲ با فیلم میهن‌پرست وارد سینما شد و از سال ۱۳۴۸ به تلویزیون آمد.
خیرآبادی با آغاز موج نوی سینمای ایران در دهه چهل در بسیاری از آثار کارگردانان مطرحی، چون داریوش مهرجویی و مسعود کیمیایی و علی حاتمی بازی کرد.
از مهم‌ترین فیلم‌هایی که او در آن‌ها بازی کرده میتوان به ممل آمریکایی، همسفر، ماه عسل، طوقی، رضا موتوری، اجاره نشینها، زرد قناری، مادر، ریحانه، بانو و شیرین اشاره کرد.
حمیده خیرآبادی با کمی فاصله هم دوره بازیگرانی، چون «شهلاریاحی»، «ژاله علو»، «پروین سلیمانی» و «مهری ودادیان» بود. باید گفت که حمیده خیرآبادی و بازیگران هم دوره او که در اوایل دهه ۳۰ جذب سینما شدند جزء بازیگران زن نسل اول سینما به حساب می‌آیند.
از ازدواج تا طلاق حمیده خیرآبادی
حمیده خیرآبادی در سال ۱۳۱۶ وقتی تنها ۱۳ سال داشت با شخصی بنام علی قاسمی ازدواج کرد که ثمره این زندگی تولد دختری بنام ثریا قاسمی در سال ۱۳۱۹ در تهران بود. اما این زندگی مشترک سال ۱۳۳۶ بعد از ۲۰ سال به جدایی ختم شد.
شروع فعالیت بازیگری حمیده خیرآبادی
حمیده خیرآبادی اولین بار سال ۱۳۲۶ وقتی ۲۳ ساله بود به پیشنهاد یکی از اقوام که کارگردان تئاتر بود، بازی در تئاتر را شروع کرد و سپس در سال ۱۳۳۲ با فیلم میهن پرست جلوی دوربین رفت.
ماجرای نام هنری نادره
نام نادره را مجید وفادار آهنگساز مشهور آن روزگار برای او که قصد داشت وارد دنیای خوانندگی شود انتخاب کرد و او بعد‌ها این اسم را در دنیای سینما تجربه کرد. اسمی که بر گوش‌ها نشست و با آن به شهرت رسید.
بیش از ۱۲۰ اثر قبل از انقلاب
تا سال ۱۳۴۵ در بیش از ۴۳ فیلم سینمایی بازی کرد. سپس در سال ۱۳۴۶ با سریال دویست قسمتی سرکار استوار وارد قاب تلویزیون ملی شد.
ایشان تا انقلاب ۵۷ نزدیک به ۱۱۸ فیلم سینمایی و ۴ سریال تلویزیون بازی کرد.
بعد از انقلاب ۵۷
بخاطر اغلب بازی‌های وی که در نقش مادر مهربان بود بعد از انقلاب دچار مشکل نشد به همین خاطر در سال ۱۳۵۹ با فیلم مفسدین به کارگردانی امان منطقی به عرصه بازیگری بازگشت.
او در سال ۱۳۶۳ فیلم شب شکن را بازی کرد و سال ۱۳۶۷ هم بعنوان بازیگر مهمان در ۶ قسمت از سریال بخش چهار جراحی به کارگردانی مسعود فروتن در تلویزیون بازی کرد.
از جمله سریال‌های بیادماندی او بعد انقلاب میتوان به سریال آپارتمان در سال ۱۳۷۱، پدرسالار در سال ۱۳۷۲ و خانه سبز در سال ۱۳۷۵ اشاره کرد.
چرا به حمیده خیرآبادی مادر سینمای ایران می‌گویند؟
او در مصاحبه سال ۱۳۵۶ گفت: من در اکثر فیلمهایم نقش مادر را بازی می‌کردم. هنوز هم این وضع ادامه دارد. من بدون استثنا در فیلم‌های مختلف، مادر همه هنرپیشه‌های معروف و مشهوری که مردم می‌شناسند، بوده‌ام.
اگر چه خیرآبادی در آثار بی شمار به ایفای نقش پرداخته، هیچ گاه اجراهایش از قالب نقش‌هایی مانند مادر، دایه و نقش‌های مشابه دیگر خارج نشده است و همین امر بود که باعث شد نادره را (مادر سینمای ایران) لقب دهند.
ثریا قاسمی دخترش میگوید: مادرم تمام عمرش کار می‌کرد یا مشغول فیلم هایش بود و یا در تئاتر فعال بود به همین جهت از طرفی واقعا زندگی نمی‌کرد و سهم من بیشتر این بود که پیش مادربزرگم باشم.
پس زیاد دور از انتظار نیست که حمیده با بیش از ۲۰۰ فیلم و سریال در میان بازیگران ایرانی رکورددار بیشترین ایفای نقش باشد.
بازی مشترک حمیده خیرآبادی با دخترش
خانم خیرآبادی در طول عمر هنری خود ۲ بار با دختر بازیگرش ثریا قاسمی همبازی شد، یکی فیلم خانه ابری در سال ۱۳۶۵ و دیگری سریال در قلب سال ۱۳۷۵ بود.
آخرین بازی‌های حمیده خیرآبادی
خانم خیرآباد با شروع دهه هشتاد بسیار کم کار شد. او آخرین بازی خود در تلویزیون را سال ۱۳۸۱ در سریال این راهش نیست انجام داد سپس در سال ۱۳۸۳ در فیلم سرود تولد ایفای نقش کرد.
بعد از یک وقفه طولانی، آخرین نقش او با فیلم شیرین عباس کیارستمی در سال ۱۳۸۷ بود که می‌شود از آن بعنوان فیلم اختتامیه پایان عمر هنری اش نام برد.
درگذشت حمیده خیرآبادی
در نهایت حمیده خیرآبادی ۳۱ فروردین ۱۳۸۹ در سن ۸۵ سالگی به علت کهولت سن درگذشت. او در قبر خانوادگی در قطعه ۶۶ ردیف ۶۹ شماره ۶۲ بهشت زهرا به خاک سپرده شده است.
عدم انتشار خبر فوت حمیده خیرآبادی در صدا و سیما
محمدعلی کشاورز یک روز بعد از مرگ این بانو گفت:خانم خیرآبادی دیشب فوت کردند، اما صدا و سیما هیچ پوشش خبری در این رابطه انجام نداد، من از رادیو و تلویزیون توقع داشتم اطلاع رسانی کند. مگر نه این که نادره با پدرسالار مردم را با تلویزیون آشتی داد؟
اشک دیدگانم را پر می‌کند وقتی یاد تنهایی اش در وطنش می‌افتم، در حالیکه حتی مردم تاجیکستان بواسطه پدر سالار او را می‌شناختند.
سکوت رسانه ملی در خصوص اطلاع‌رسانی و پوشش خبری درگذشت مادر سینمای ایران، بیانگر این مطلب است که هنر در ایران هیچ ارزشی ندارد. بهترین‌ها یکی پس از دیگری می‌روند. دیگر اگر هنرمندان بخواهند از مادری مهربان یاد می‌کنند مثال چه کسی را بیاورند؟ متأسفانه هنرمندان ما تا زمانی که پا به سن می‌گذارند به جای کرامت، احترام و توجه، مورد بی مهری خبرنگاران قرار می‌گیرند مگر ما از آنان چه می‌خواهیم، اندکی محبت و توجه به هنرمندان به پاس زحمات چندین ساله شان. آیا این خواسته بزرگی است؟!
حمیده خیرآبادی و بازی در پدرسالار
بازی در سریال پدر سالار و نقش ملوک همسر اسدالله خان با بازی محمدعلی کشاورز یکی از ماندگارترین نقش‌های این بانوی هنرمند در تلویزیون است که سال ۷۲ به کارگردانی اکبر خواجویی رقم خورد و به یکی از ماندگارترین نقش‌های کارنامه هنری او تبدیل شد.
حمیده خیرآبادی و بازی در سمندون
حمیده خیرآبادی بعد از بازی در سریال پدرسالار سال ۷۳ در مجموعه ماندگار سمندون به کارگردانی ناصر هاشمی مقابل دوربین رفت و در نقش عمه خانم خوش درخشید و با داریوش اسدزاده، ناصر هاشمی و رشید اصلانی در این مجموعه همبازی بود.
حمیده خیرآبادی و بازی در خانه سبز
سریال خانه سبز به کارگردانی بیژن بیرنگ و مسعود رسام در سال ۷۵ ساخته شد و حمیده خیرآبادی در این سریال بازیگر نقش عزیزجون مادر رضا بود که از این مجموعه هم میتوان به یکی از ماندگارترین سریال‌های حمیده خیرآبادی یاد کرد.
برخی فیلم‌های حمیده خیرآبادی
" توکیو بدون توقف" (۱۳۸۱)، " بازیگر" (۱۳۷۸)، "روزی که خواستگار آمد" (۱۳۷۵)، " پاکباخته" (۱۳۷۴)، "سلام به انتظار" (۱۳۷۴)، "ماه مهربان" (۱۳۷۴)، "تحفه هند" (۱۳۷۳)، "روز واقعه" (۱۳۷۳)، "سفر بخیر" (۱۳۷۳)، "کلاه قرمزی و پسرخاله" (۱۳۷۳)، "تماس شیطانی" (۱۳۷۱)، "راز گل سرخ" (۱۳۷۱)، "عیالوار" (۱۳۷۱)، "مریم و می‌تیل" (۱۳۷۱)، "هنرپیشه" (۱۳۷۱)، "یک مرد یک خرس" (۱۳۷۱)، " بانو" (۱۳۷۰) "جیب بر‌ها به بهشت نمی‌روند" (۱۳۷۰)، "راز چشمه سرخ" (۱۳۷۰)، "گرگ‌های گرسنه" (۱۳۷۰)، "جستجو در جزیره" (۱۳۶۹)، "در آرزوی ازدواج" (۱۳۶۹)، "سایه خیال" (۱۳۶۹)، "علی و غول جنگل" (۱۳۶۹)، "بچه‌های طلاق" (۱۳۶۸)، "ریحانه" (۱۳۶۸)، "شب بیست و نهم" (۱۳۶۸)، "مادر" (۱۳۶۸)، " زرد قناری" (۱۳۶۷)، "هی جو" (۱۳۶۷)، "سایه‌های غم" (۱۳۶۶)، "اجاره نشین ها" (۱۳۶۵)، "خانه ابری" (۱۳۶۵)، "مدرک جرم" (۱۳۶۴)، "پیراک" (۱۳۶۳)، "شب شکن" (۱۳۶۳)، "مفسدین" (۱۳۵۹)، "با عشق مردن" (۱۳۵۷)، "پرستش" (۱۳۵۷)، "تشنه باران" (۱۳۵۷)، "خیابانی ها" (۱۳۵۷)، " تازه عروس" (۱۳۵۶)، "خاتون" (۱۳۵۶)، "خدا قوت" (۱۳۵۶)، "زن" (۱۳۵۶)، "شب آفتابی" (۱۳۵۶)، "مشکل آقای اعتماد" (۱۳۵۶)، "پیش کسوت" (۱۳۵۵)، "رابطه جوانی" (۱۳۵۵)، "شادی‌های زندگی" (۱۳۵۵)، "ماه عسل" (۱۳۵۵)، "میهمان" (۱۳۵۵)، "پاشنه طلا" (۱۳۵۴)، "پلنگ در شب" (۱۳۵۴)، "تعصب" (۱۳۵۴)، "دو آقای با شخصیت" (۱۳۵۴)، "شاهرگ" (۱۳۵۴)، "همسفر" (۱۳۵۴)، "اوستا کریم نوکرتیم" (۱۳۵۳)، "بزن بریم دزدی" (۱۳۵۳)، "تهمت" (۱۳۵۳)، "صلات ظهر" (۱۳۵۳)، "عروس پابرهنه" (۱۳۵۳)، "فرار از بهشت" (۱۳۵۳)، "ماجراجویان خشن" (۱۳۵۳) "مهدی فرنگی" (۱۳۵۳)، "باجناق" (۱۳۵۲)، "تیغ آفتاب" (۱۳۵۲)، "در آخرین لحظه" (۱۳۵۲)، "قصه شب" (۱۳۵۲)، "محبوب بچه ها" (۱۳۵۲)، " شهر آفتاب" (۱۳۵۱)، " شیر توشیر" (۱۳۵۱)، "بابا شمل" (۱۳۵۰)، "دلقک ها" (۱۳۵۰)، "کاکو" (۱۳۵۰) "حسن کچل" (۱۳۴۹)، "دزد و پاسبان" (۱۳۴۹)، طوقی (۱۳۴۹)، "علی بی غم" (۱۳۴۹)، "الماس ۳۳" (۱۳۴۶)، "میهن پرست" (۱۳۳۲) و ...
برخی سریال‌های حمیده خیرآبادی
«بهارانه» (۱۳۶۸)، «میهمان» (۱۳۶۹-۱۳۶۸)، «مزد ترس» (۱۳۷۱)، «این خانه دور است» (۱۳۷۱)، «همسران» (۱۳۷۳)، «سمندون» (۱۳۷۳)، «کهنه‌سوار» (۱۳۷۶)، «در قلب من» (۱۳۷۷)، «پدرخوانده» (۱۳۷۸)، «دردسر والدین» (۱۳۸۰)، «با من بمان» (۱۳۸۱)، «سفر سبز» (۱۳۸۱-۱۳۸۰) و «این راهش نیست» (۱۳۸۲-۱۳۸۱)
او اولین سریال تلویزیونی اش را با نام «سرکار استوار» تجربه کرد. به فاصله کمی سریال‌های «قصه عشق» و «تلخ و شیرین» با بازی او ساخته و پخش شدند که در میان آن‌ها سریال «تلخ و شیرین» با کارگردانی ثریا قاسمی، به دلیل این که مسئولیت کارگردانی آن را دخترش بر عهده داشت، جالب توجه بود.
برخی تئاتر‌های حمیده خیرآبادی
«چراغ گاز»، «زورق»، «بی صاحب»، «شاهزاده خانم تانیانا»، «قهوه خانه ماه اوت»، «محاکمه ماری دوگان» و «مزاحم زندگی»
حمیده خیرآبادی و سه بار نامزدی دریافت سیمرغ بلورین
از افتخارات این هنرمند، میتوان به سه بار نامزدی دریافت سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل زن اشاره کرد.
ایشان کاندیدای دریافت سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش دوم زن در هفتمین (۱۳۶۷)، نهمین (۱۳۶۹) و یازدهمین (۱۳۷۱) دوره جشنواره فیلم فجر، برای فیلم‌های «هی جو» (۱۳۶۷)، «سایه‌ی خیال» (۱۳۶۹) و «یک مرد، یک خرس» (۱۳۷۱) بود، اما هیچ گاه موفق به دریافت این جوایز نشد.