اقتصاد۲۴-کشور به گلوگاه تأمین سوخت رسیده است؛ کمبود برق به کمبود گاز دامن زده. در زمستان ۶۰ تا۷۰ روز گاز پتروشیمی‌ها و فولادی‌ها قطع می‌شود تا گاز منازل و خوراک نیروگاه‌های حرارتی تأمین شود. ۲۰ هزار مگاوات کسری برق امسال در پیک مصرف عدد کمی نیست؛ به‌اندازه مصرف دو کشور است. پیش‌بینی می‌شود میزان ناترازی در سال آینده ۲۵ هزار مگاوات باشد. اتاق بازرگانی به‌عنوان پارلمان بخش خصوصی برای عبور از گرداب ناترازی بهره‌مندی از انرژی خورشیدی را توصیه می‌کند. «آرش نجفی»، رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران، در گفتگو با «پیام ما» از طرحی خبر می‌دهد که بر مبنای آن با مشارکت صنایع ظرف دو سال نیروگاه‌هایی احداث شود که تا ۱۲ هزار مگاوات برق از طریق انرژی خورشیدی تأمین شود؛ این میزان برابر یک‌سوم مصرف برق صنایع است.
۲۰ هزار مگاوات ناترازی برق امسال صنایع مستقر در شهرک‌ها را با قطعی برق دو روز در هفته و خاموشی ماشین‌آلات سنگینی روبه‌رو کرد که هر بار خاموش و روشن‌شدنشان فرسایش سریعترشان را رقم می‌زند. ضمن اینکه این قطعی برق عدم‌النفع شرکت‌ها را به‌مراتب افزایش می‌دهد، چنانکه شرکت فولاد مبارکه اصفهان، به‌تنهایی، از قطعی برق در سال جاری رقمی حدود ۵۷ هزار میلیارد ریال عدم‌النفع داشت.
«داوود مددی»، رئیس انجمن انرژی‌های تجدیدپذیر ایران، هفته گذشته در نشستی خبری به مناسبت برگزاری ششمین همایش نیروگاه‌های تجدیدپذیر ایران گفته بود برای جبران ناترازی ۲۰ هزار مگاواتی، باید ۲۵ هزار مگاوات نیروگاه احداث شود. به‌گفته او، این میزان نیروگاه نیاز به سرمایه‌گذاری ۲۰ میلیارد دلاری دارد که باوجود افزایش مصرف ۷ الی ۸ درصدی در سال، نیاز به منابع بیشتری دارد.
۲۰ سال دیگر تا ناترازی ۱۱۰ هزار مگاواتی
مددی گفت باتوجه به روند افزایش مصرف سالانه که به ۵ درصد رسیده، ما در سال ۱۴۲۲ به ظرفیت تولیدی ۱۶۲ هزار مگاوات برق نیاز خواهیم داشت. در زمان پیک، این نیاز به ۲۰۰ هزار مگاوات خواهد رسید، درحالی‌که ظرفیت فعلی ما تنها ۹۱ هزار مگاوات است. این بدان معناست که ما با کمبود تولیدی به میزان ۱۱۰ هزار مگاوات مواجه خواهیم بود.
رئیس انجمن انرژی‌های تجدیدپذیر ایران: باتوجه‌به روند افزایش مصرف سالانه که به ۵ درصد رسیده، ما در سال ۱۴۲۲ به ظرفیت تولیدی برق معادل ۱۶۲ هزار مگاوات نیاز خواهیم داشت. در زمان پیک، این نیاز به ۲۰۰ هزار مگاوات خواهد رسید، درحالی‌که ظرفیت فعلی ما تنها ۹۱ هزار مگاوات است. این بدان معناست که ما با کمبود تولیدی به میزان ۱۱۰ هزار مگاوات مواجه خواهیم بود
بیش از ۸۵ درصد برق تولیدی ما فسیلی است و مابقی را نیروگاه‌های برقابی و تجدیدپذیر تأمین می‌کنند؛ اما این رویه دیگر قابل‌تکرار نیست. وقتی سوخت مایع در نیروگاه مصرف می‌شود، یعنی کشور با کمبود گاز مواجه است. کمبود گاز به‌معنی اختصاص نیافتن گاز به پتروشیمی‌هاست. کاهش خوراک پتروشیمی، کاهش تولید و کاهش درآمد ارزی را به‌دنبال خواهد داشت.
آسیب کمبود برق به گاز سرایت می‌کند
«آرش نجفی»، رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران، در گفتگو با «پیام ما» اذعان دارد دولت برای تسهیل موانع برق تجدیدپذیر باید فوراً دست‌به‌کار شود. به‌گفتهٔ او، اگر از سرمایه‌گذاران این حوزه حمایت نشود، آسیب کمبود برق را از محل کمبود گاز حس خواهیم کرد. لازم است تولید برق از منابع تجدیدپذیر در کشور به ظرفیت ۴۰ تا ۵۰ هزار مگاوات برسد و دولت باید برای این عدد سرمایه‌گذاری کند.
بیشتر بخوانید:وضع گاز از برق هم در ایران بدتر است
چین روزانه هزار مگاوات برق وارد مدار می‌کند. یعنی در ۲۰ روز قادر به جبران ناترازی برق ایران است. اما ایران از منابع تجدیدپذیر خود استفاده نمی‌کند. میزان تابش آفتاب در اروپا با ما قابل‌مقایسه نیست، ولی به سقف ۵۰ درصد تجدیدپذیر رسیده‌اند؛ درحالی‌که ما در مجموع ۶۰ سال، به هزار تا هزار و ۱۰۰ مگاوات تولید برق رسیده‌ایم.
۳۰ هزار مگاوات نیروگاه خورشیدی می‌زنیم
اکنون دولت چهاردهم به ظرفیت انرژی خورشیدی کشور توجه بیشتری دارد. «عباس علی‌آبادی»، وزیر نیرو، با اشاره به اینکه در سال جاری برنامه گسترده‌ای برای نیروگاه‌های تجدیدپذیر داریم، گفته است «در حال برنامه‌ریزی برای تولید حدود ۳۰ هزار مگاوات نیروگاه خورشیدی هستیم. شروع کار زمانبر است، اما پس از شکل‌گیری سرعت آن افزایش پیدا می‌کند.» علی‌آبادی همچنین تأکید کرده است برق تولیدی نیروگاه‌های خورشیدی را به قیمت واقعی خریداری می‌کنیم تا جذابیت اقتصادی داشته باشد.
بررسی‌های ساتبا حکایت از این دارد که ما می‌توانیم حداقل ۵۰ هزار مگاوات نیروگاه خورشیدی اقتصادی و ۳۰ هزار مگاوات نیروگاه بادی اقتصادی در کشور احداث کنیم که حدود ۲۰ هزار مگاوات از آن ۳۰ هزار مگاوات نیروگاه بادی، فقط در یک نقطه در شرق ایران متمرکز شده و امکان بهره‌برداری از آن وجود دارد؛ چراکه بادخیزترین نقطه کره زمین است.
فولاد مبارکه و ملی مس برای در امان ماندن از قطعی‌ها به‌سمت تجدیدپذیرها رفتند
ساخت بزرگترین نیروگاه ایرانی تولید انرژی بااستفاده از نور خورشید را فولاد مبارکه کلید زده است. همان صنعتی که امسال ۵۷ هزار میلیارد ریال عدم‌النفع از قطعی برق دید. در فاز اول این نیروگاه ۶۰۰ مگاواتی، ۲۰ مگاوات طی همین ماه وارد مدار می‌شود.
«محمد ساتکین»، مشاور وزیر نیرو در حاشیهٔ بازدید از غرفهٔ شرکت فولاد مبارکه در دومین نمایشگاه تخصصی انرژی‌های نو و تجدیدپذیر تأکید کرده است که اگر قانونگذار بتواند به‌ازای هر کیلووات‌ساعت برق تجدیدپذیر حدود چهار هزار و ۵۰۰ تومان تعیین کند، نه‌تن‌ها سرمایه‌گذاران داخلی مثل فولاد مبارکه، بلکه تمام سرمایه‌گذاران منطقه در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر در ایران سرمایه‌گذاری خواهند کرد. شرکت ملی مس ایران نیز دیگر شرکتی است که به‌سمت احداث نیروگاه‌های تجدیدپذیر رفته است. این شرکت در گام نخست، دو نیروگاه خورشیدی به ظرفیت‌های ۵ و ۲۵ مگاواتی در مجتمع مس شهربابک احداث کرده که با سرمایه‌گذاری ۱۵ میلیون یورویی، اکنون برق تولیدی آن به شبکه سراسری متصل شده است. همچنین، شرکت ملی مس در حال برنامه‌ریزی برای احداث پروژه‌های بزرگتری در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر است. براساس برنامه‌ریزی انجام‌گرفته، سه نیروگاه خورشیدی ۱۰۰ مگاواتی در مناطق سرچشمه، شهربابک و سونگون، در قالب قرارداد‌های EPC یا EPCF در مرحله انتخاب پیمانکار قرار دارد.
تمرکز دولت و بخش خصوصی برای گذر از بحران بی‌برقی روی تجدیدپذیرهاست. دولت و بخش خصوصی، اما یک ساز ناکوک می‌زنند؛ دولت بر شیپور نیروگاه زدن صنایع بزرگ با زور و اجبار می‌دمد و بخش خصوصی این اقدام را یک سیاست اشتباه می‌پندارد
بیشتر بخوانید:مصرف برق در این هفته باز هم رکورد می زند؟
رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی، اما سیاست ورود صنایع بزرگ به احداث نیروگاه را از اساس اشتباه می‌داند. نجفی می‌گوید: «اشتباه است که ما صنایعی را که در رشته دیگر فعالیت می‌کنند، مجاب کنیم و به‌نوعی این صنایع را هل دهیم به‌سمت اینکه نیروگاه تجدیدپذیر احداث کنند؛ چراکه این صنایع هم تخصص این کار را ندارند و هم اراضی‌شان کافی نیست.»
راهکاری که اتاق بازرگانی ایران برای حل بحران انرژی صنایع در نظر گرفته، مشارکت صنایع و خرید قدرالسهم است. نجفی می‌گوید: از این طریق ۱۲ هزار مگاوات برق خورشیدی ظرف دو سال ساخته خواهد شد. «اعتقادمان بر این است که باید نیروگاه‌های تجمیعی گسترده را توسعه دهیم؛ چراکه هم نگهداری‌اش راحت‌تر است و هم ایجاد شبکه برق برایمان مقرون‌به‌صرفه‌تر است. امروز در جمع‌بندی به این نتیجه رسیدیم که صنعت را همراستا کنیم و منابع مالی را اجماع کنیم تا بتوانیم ۱۲ هزار مگاوات برق تجدیدپذیر راه‌اندازی کنیم. فرایند بدین شکل است که خصولتی‌ها، خصوصی‌ها و دولتی‌ها را در این موضوع به مشارکت بگیریم و بتوانیم برای هر شرکت قدرالسهم تعریف کنیم و هر شرکت به‌اندازه قدرالسهمش از فرایند تولید انتفاع ببرد.»
صنعت با خورشیدی‌ها از بحران بی‌برقی خارج می‌شود
کمیسیون انرژی ایران منتظر جلسه با رئیس دولت است. نجفی می‌گوید: «متن اقتصادی این طرح آماده است و ما در حال تهیه دستورالعمل هستیم. باید تمام مبادلات و دستورالعمل‌ها تهیه شود. اگر دکتر پزشکیان به ما وقت ملاقات بدهند و ایشان یک تصمیم ویژه اقتصادی بگیرند، امیدواریم با تعامل دولت و اتاق بازرگانی این فرایند دوام و قوام پیدا کند و یک‌سوم برق صنعت از این طریق تأمین شود و صنایع ما از بحران برق خارج شوند.»
اعدادی مشابه این در برنامه هفتم توسعه و دولت قبل تکرار شده است؛ اعدادی که درنهایت یک‌دهم آن هم محقق نشد. نجفی البته معتقد است دلیل محقق نشدن ایجاد ۱۰ هزار مگاوات برق تجدیدپذیر در دولت قبل، نبود زیرساخت و کامل نبودن تعاریف قانونی بود. او می‌گوید: «بانک‌ها نباید ریسک این نیروگاه‌ها بپذیرند. ریسک این نیروگاه‌ها را باید دولت به‌عنوان ذی‌نفع نهایی بپذیرد و تضامین لازم را در اختیار بانک‌ها قرار دهد. حتی صندوق توسعه ملی نیز در زیرساخت‌های خودش مشکل دارد. باید دولت این مشکلات و ابهامات را برطرف کند، وگرنه همه این مشکلات را به گردن هم می‌اندازند و درنهایت کاری پیش نمی‌رود.»
تمرکز دولت و بخش خصوصی برای گذر از بحران بی‌برقی روی تجدیدپذیرهاست. دولت و بخش خصوصی، اما یک ساز ناکوک می‌زنند؛ از یک‌طرف دولت بر شیپور نیروگاه زدن صنایع بزرگ با زور و اجبار می‌دمد و از طرف دیگر بخش خصوصی این اقدام را یک سیاست اشتباه می‌پندارد. مواردی که نشان می‌دهد دولت چهاردهم هنوز به وفاق ملی نرسیده و کماکان جای بخش خصوصی در تصمیم‌گیری‌ها خالی است.