اقتصاد۲۴- بودجه سال ۱۴۰۴ و اولین بودجه دولت چهاردهم در حالی به مجلس رفت که دلار از مرز ۶۷ هزار تومان هم عبور کرد. این بودجه هم مثل بودجه‌های هر سال با کسری مواجه است. بر اساس برآوردها، کسری بودجه سال ۱۴۰۴ با ۸۵۰ هزار میلیارد تومان مواجه است که یکی از چالش برانگیزترین کسری‌ها خواهد بود و دولت باید برای جبران این کسری، راهکار عملیاتی ارائه دهد.
مرتضی افقه، تحلیلگر مسائل اقتصادی در گفتگو با اقتصاد ۲۴، درباره کسری ۸۵۰ هزار میلیارد تومانی بودجه ۱۴۰۴ گفت: به نظر من، این عدد حداقل است و منابعی که پیش بینی کرده اند اگر تحریم‌ها برداشته نشود این هم محقق نمی‌شود. بنابراین، کسری بیشتری خواهیم داشت. از سال ۹۷ روزی دو میلیون و ۵۰۰ هزار بشکه نفت را تا به امروز از دست داده ایم و نتوانستیم جایگزین ثابت و پایدار برای این موضوع پیدا کنیم و همچنین نتوانستیم مشکل تحریم را حل کنیم. به خصوص در دوره مرحوم رئیسی زمان خوبی بود به دلیل اینکه بایدن رییس جمهور آمریکا آماده رفع تحریم ها بود، ولی شاهد بودیم که اطرافیان تندرو مرحوم رییسی نگذاشتند چنین اقدامی صورت بگیرد.
در ۷ سال گذشته هرچه داشت فروخت!
وی ادامه داد: در این هفت سال چه روحانی و چه رئیسی هر آنچه دولت در اختیار داشت شامل شرکت‌های دولتی، ساختمان یا زمین که قابل فروش بودند و خریدار داشت، فروختند. اوراق قرضه هر چقدر ظرفیت داشت فروختند، چون نتوانسته ایم جایگزین ثابت و پایداری به جای آن بگذاریم، لذا طبیعی بود کفگیر عملا به ته دیگ برسد.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: قاعدتا کسری بودجه به این میزان قابل انتظار بود. به دلیل اینکه با توجه به تمام ظرفیت‌هایی که دولت برای جبران دارد همه را مصرف کرده است، اما باز هم به اوراق قرضه متوسل شده و بخش اعظمی از این اوراق قرضه‌ای که می‌خواهد منتشر کند قرار است اصل و سود سال‌های قبل را که سررسیدشان رسیده باید پرداخت کند.
افقه اضافه کرد: ظرفیت افزایش مالیات هم وجود ندارد. در دوره آقای رئیسی این ظرفیت به سقف رسید و بخش تولید و مصرف امروز دیگر ظرفیت افزایش مالیات را ندارند، چرا که بیشتر از این به بازار رکود تحمیل می‌کند، مگر اینکه دولت بتواند برخی مراکزی که به هر دلیلی معاف از پرداخت مالیات بودند و اتفاقا پولدار هم هستند یا آن‌هایی که فرار مالیاتی دارند و در بخش غیرمولد کار می‌کنند، مجاب به پرداخت و افزایش مالیات‌دهی کند، چرا که تنها این سه منبع باقی مانده تا کسری بودجه را جبران کند که هر سه نیز می‌توانند تورم‌زا باشند.
فضاسازی می کنند قیمت ارز و بنزین را بالا ببرند
این کارشناس اقتصادی در پاسخ به این سوال که با توجه به کسری بودجه، آیا امکان مهار تورم وجود دارد، پاسخ داد: متاسفانه خیر. دولت وسوسه شده تا از طریق افزایش قیمت بنزین و ارز، کسری بودجه خود را جبران کند؛ در این زمینه هم آقای همتی مرتب درباره قیمت ارز فضاسازی می‌کند و هم آقای پزشکیان در مجلس اعلام کرد قیمت هر لیتر بنزین هشت هزار تومان است که قابل بحث است و این مساله می‌تواند منشا یک شوک تورمی باشد. البته رییس برنامه و بودجه اعلام کرد که صحبت آقای پزشکیان به منظور افزایش قیمت بنزین نیست، اما با این فضاسازی‌ها این کار انجام می‌شود و فقط درباره چگونگی آن و مراحلش بحث دارند.
وی اظهار کرد: اگر سراغ صندوق توسعه ملی بروند یا از بانک مرکزی استقراض کنند آن هم اقدامی تورمی خواهد بود. بنابراین، اگر تحریم‌ها را سال آینده نتوانند رفع کنند و درآمد نفت جاری شود حتما تورم کاهش نمی‌یابد بلکه به رقم‌هایی که یکی، دو سال اخیر تجربه کردیم برمی‌گردد.
بودجه ۱۴۰۴ انبساطی است
افقه در پاسخ به این سوال، با توجه به اینکه بودجه کل کشور ۱۱ میلیون و ۸۹۶ هزار میلیارد تومان است و بودجه عمومی کشور ۶ هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان است، برخی براین باور هستند بودجه سال ۱۴۰۴ انبساطی هست؛ هرچند که برخی نیز می‌گویند انقباضی‌ست، نظر شما در این رابطه چیست؟ گفت: برداشت من انبساطی بودن را به ذهن متبادر می‌کند. اگر محقق شود به خصوص افزایش بودجه عمرانی، می‌تواند بخشی از رکود حاکم بر صنایع به ویژه در بنگاه‌های کوچک و متوسط را جبران کند، اما از سوی دیگر بخش انبساطی می‌تواند تورم زا باشد.
این تحلیلگر مسائل اقتصادی با اشاره به قیمت نفت در لایحه بودجه سال آینده(۶۳ دلار در هر بشکه نفت) اظهار کرد: به نظر من، با توجه به تنش منطقه این رقم را بالا در نظر گرفته اند، ولی با توجه به قیمت بازار عدد غیرمنطقی نیست و متوسط قیمت در سال آینده در همین حدود است. با توجه به قیمت‌هایی که در سال جاری اعلام می‌شود این قیمت غیرمنطقی نیست.
افقه در پایان با اشاره به تاثیر بودجه ۱۴۰۴ در بازار ارز و طلا خاطرنشان کرد: به خودی خود حتی اگر دولت ارز نیمایی را که مرتب برای افزایش آن فضاسازی می‌کند، افزایش ندهد، تورم احتمالی که پیش بینی می‌کنیم ممکن است به افزایش نرخ ارز دامن بزند. بخش قابل توجهی از قیمت ارز به فضای سیاسی و تنش‌های منطقه هم مرتبط است. با فرض ثابت بودن آن شرایط، اگر پیش بینی تورم محقق شود طبیعی است که قیمت ارز افزایش می‌یابد. ضمن اینکه دولت و آقای همتی عزم خود را جزم کرده که ارز نیمایی را حذف کند که همین مساله قیمت بازار آزاد را هم افزایش می‌دهد.