اقتصاد۲۴-موسسه مطالعاتی استیمسون با انتشار یادداشتی مدعی شد، فراتر از بحران‌های متعدد خاورمیانه، مسعود پزشکیان، رئیس جمهور جدید ایران به واسطه تصمیم‌سازی درباره سرنوشت انرژی ایران با چالش‌هایی روبرو است. به ادعای این موسسه مطالعاتی، ایران که با اتکای بیش از حد به سوخت‌های فسیلی و قطعی برق روبرو است، در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر، به‌ویژه انرژی خورشیدی و بادی، پتانسیل‌های محقق نشده دارد، اما در توسعه این منابع در مقایسه با کشور‌های همسایه روند کندی را طی کرده است.
به ادعای ناظران، بخش انرژی‌های تجدیدپذیر ایران با ظرفیت عملیاتی تنها ۸۷۹ مگاوات، اکنون کمتر از یک درصد از کل برق کشور را تولید می‌کند. در سال ۲۰۲۳، ایران کمتر از ۷۵ مگاوات برق تجدیدپذیر ساخت، در حالی که عربستان سعودی و ترکیه به ترتیب ۲۸۴۰ مگاوات و ۲۸۰۰ مگاوات به این بخش اضافه کردند. هدف ایران تولید ۲۵۰۰ مگاوات از منابع انرژی تجدیدپذیر برای دستیابی به اهداف بلندمدت پایداری است. حل این مسائل و دستیابی به پیشرفت‌های چشمگیر نیازمند تعهدات مالی کلان و برنامه‌ریزی دقیق و رهایی از تحریم‌های طاقت فرسا غرب است.
چالش دولت چهارددهم در حوزه انرژی!
به ادعای استیمسون، براساس وعده‌های پزشکیان در دوران نامزدی‌اش برای انتخابات می‌توان گفت که رئیس جمهوری این کشور تلاش دارد تا سیاست‌های زیست‌محیطی و انرژی را بر چندین حوزه کلیدی متمرکز کند. هدف دولت او حفاظت از منابع بیولوژیکی، گذار به سمت اقتصاد سبز و گنجاندن ملاحظات زیست محیطی در برنامه‌های توسعه است. پزشکیان بر بهبود حمل و نقل عمومی برای کاهش مصرف بنزین و گازوئیل و تنوع بخشیدن به روش‌های گرمایشی منازل برای کاهش وابستگی به گاز تاکید می‌کند. علاوه بر این، دولت به دنبال تقویت همکاری بین‌المللی در مورد مسائل زیست‌محیطی و جذب سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی برای توسعه تولید نفت و گاز است – این ماموریت دشوار است چرا که ایران به دلیل پیشرفت‌های برنامه هسته‌ای خود هدف تحریم‌های زیادی قرار دارد-. به ادعای این موسسه مطالعاتی، ظرفیت فعلی انرژی‌های تجدیدپذیر ایران برای رفع کمبود‌های انرژی و افزایش تقاضا کافی نیست.
این موسسه مطالعاتی در ادامه ادعا کرد، نیروگاه‌های حرارتی که حدود ۹۳.۵ درصد از برق کشور را تولید می‌کنند، سالانه بیش از ۷۰ میلیارد متر مکعب گاز طبیعی مصرف می‌کنند. اتکای شدید به گاز طبیعی، همراه با چالش‌هایی در افزایش تولید، بحران انرژی را تشدید خواهند کرد. زیرساخت‌های قدیمی تولید برق منجر به از دست رفتن بیش از ۱۳ درصد از برق تولیدی در طول انتقال و توزیع می‌شود. این امر بر نیاز فوری به مدرن سازی تاکید می‌کند. قطع برق اثرات اقتصادی زیادی را به دنبال دارد و پیش‌بینی می‌شود سالانه ۵ تا ۸ میلیارد دلار برای صنایع از بین برود.
ترکش‌های عدم عضویت در اف‌ای تی اف
استیمسون در ادامه مدعی است، دولت پزشکیان برای رسیدگی به بحران انرژی با موانعی مواجه است. در حالی که رئیس جمهور بر اولویت دادن به مسائل زیست محیطی و جذب سرمایه گذاری متعهد شده، تلاش‌های او ممکن است به دلیل محدودیت‌های حاکم بر سیاست خارجی که مانع سرمایه‌گذاری و همکاری جهانی می‌شود، محدود شود.
برای تحقق کامل پتانسیل انرژی‌های تجدیدپذیر ایران، لغو تحریم‌های اقتصادی، بهبود روابط بین‌المللی با کشور‌های غربی و تسریع توسعه زیرساخت‌های انرژی‌های تجدیدپذیر ضروری است. همچنین برای دستیابی به اهداف بلندپروازانه و همگامی با پیشرفت‌های منطقه‌ای، برنامه‌ریزی استراتژیک و کامل ضرورت دارد. به ادعای این نهاد مطالعاتی، بیش از ۳۰۰ روز آفتابی ایران در سال فرصت کافی برای رشد انرژی خورشیدی فراهم می‌کند و پتانسیل عمیق این کشور را برای توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر نشان می‌دهد.
اما پیشرفت در توسعه این منبع کند بوده است. علاوه بر تحریم‌ها، ایران به دلیل عدم انطباق با قوانین گروه ویژه اقدام مالی (FATF) در مورد پولشویی و دسترسی محدود به فناوری‌های روز، به بازار‌های مالی بین المللی دسترسی ندارد. بهبود پتانسیل انرژی‌های تجدیدپذیر ایران و توسعه صنعت انرژی پایدارتر نیازمند سرمایه‌گذاری و فناوری بین‌المللی است که تنها با کاهش این محدودیت‌ها می‌توان به آن دست یافت.