اقتصاد۲۴-بازار فریدونکنار، در حدود سه دهه گذشته به محلی برای فروش لاشه بی‌جان یا نیمه‌جان گونه‌های ارزشمندی تبدیل شده بود که در مسیر مهاجرت خود یا برای زمستان‌گذرانی به تالاب‌های شمال ایران می‌آمدند. فعالان محیط زیست سال‌هاست در مورد صید بی‌رویه پرندگان مهاجر به‌ویژه در تالاب‌های فریدونکنار و سرخرود هشدار می‌دهند. برپایی این بازار، نیز به محلی برای کسب سود‌های هنگفت از عرضه و تقاضای این بازار تبدیل شده بود.
حالا، اما چند سالی است مسئولان محیط زیست مازندران از تعطیلی بازار فریدونکنار می‌گویند. همین امروز، صمد کیانی رئیس اداره حفاظت محیط زیست این شهرستان تاکید کرد بازار غیرقانونی عرضه و فروش پرندگان وحشی تعطیل شده است و قرار نیست دوباره فعال شود. او همچنین از نظارت یگان حفاظت محیط زیست بر محل‌های سابق برپایی این بازار و همچنین مناطقی که به دامگاه تبدیل می‌شوند خبر داده است.
در عین حال، برخی از فعالان محیط زیست، با وجود اینکه تعطیلی این بازار را اقدامی مثبت می‌دانند، اما معتقدند دیرهنگام صورت گرفته است. ضمن اینکه به گفته آنها، شکار بی‌رویه و فروش پرندگان مهاجر نیز همچنان به صورت زیرزمینی و در بازار سیاه رواج دارد.
تعطیلی بازار فریدونکنار؛ اقدامی مثبت، اما دیرهنگام
محمدعلی یکتانیک، فعال و کارشناس محیط زیست، دراین‌باره به تجارت‌نیوز می‌گوید: «سال گذشته بازار فریدونکنار، اواخر پاییز تعطیل شد، اما امسال از ابتدای فصل فعالیت‌های مثبتی در این زمینه انجام شده؛ برای مثال نهاد‌های مسئول به سماکان یعنی کسانی که کار قیمت‌گذاری و فروش پرندگان را انجام می‌دادند هشدار داده‌اند که حق چنین اقداماتی را ندارند. در این بازار علاوه بر خود مازندران از استان‌های مجاور به‌ویژه گیلان نیز پرندگان صید شده عرضه می‌شدند، اما حالا فعالیت آن متوقف شده است.»
او تاکید می‌کند: «تعطیلی بازار فریدونکنار اقدامی مثبت، اما دیرهنگام است. توقف فعالیت این بازار، برای سال‌ها مطالبه فعالان محیط زیست بود، اما حالا که تعداد پرندگان مهاجر بسیار کاهش یافته و تالاب چندانی نیز در استان مازندران باقی نمانده تعطیل شده است.»
چالش خشک شدن تالاب‌ها و کشت دوم برنج
یکتانیک دراین‌باره به تجارت‌نیوز توضیح می‌دهد: «تعداد پرندگان مهاجر به مازندران به دلیل صید بی‌رویه و خشک شدن تالاب‌ها بسیار کاهش یافته است.»
بیشتر بخوانید:تعطیلی بازار غیرقانونی فروش پرندگان مهاجر فریدونکنار + عکس
او می‌افزاید: «رواج کشت دوم برنج و استفاده گسترده از سموم کشاورزی، در کنار حفر چاه‌های متعدد برای تامین آب مورد نیاز نیز، چالش دیگری است که هم زیستگاه پرندگان مهاجر را از میان برده و هم به طبیعت و آب‌های زیرزمینی از یک سو و کیفیت برنج تولیدی از سوی دیگر، آسیب رسانده است.»
این فعال محیط زیست ادامه می‌دهد: «اکنون پرندگان مهاجر به دلیل خشکی تالاب‌ها و کشت دوم برنج در شالیزارها، امکان چندانی برای حضور در استان ندارند و از تعداد آنها بسیار کاسته شده، اما ممکن است در آینده شرایط بهتر شود و باز هم تعداد پرندگان افزایش یابد؛ بنابراین تعطیلی بازار فریدونکنار اقدام مثبتی است.»
تداوم شکار پرندگان مهاجر
اما آیا تعطیلی بازار فریدونکنار، باعث توقف یا کاهش صید پرندگان مهاجر شده است؟ پاسخ برخی فعالان و کارشناسان محیط زیست به این پاسخ منفی است. یکتانیک به تجارت‌نیوز می‌گوید: «صید پرندگان مهاجر به‌شدت ادامه دارد و در ساعت‌های مختلف، در هر جای مازندران که دشت، شالیزار و تالابی وجود داشته باشد، صدای شلیک تیر شنیده می‌شود. در دیگر استان‌های شمالی نیز شرایط کمابیش مشابه است.»
او اضافه می‌کند: «صیادان همچنان از دامگاه هوایی نیز استفاده می‌کنند، اما افزایش قیمت محصولاتی مانند گندم و برنج و موضوع تعطیلی بازار فریدونکنار، انگیزه آنها را برای نصب دام، اندکی کاهش داده است.»
یکتانیک توضیح می‌دهد: «با وجود این، همچنان صید و فروش پرندگان مهاجر درآمد بالایی دارد. این موضوع، انگیزه لازم را برای بسیاری از افراد فراهم می‌کند که به فعالیت خود ادامه دهند. در ظاهر نیز موضوع به فقر و معیشت مرتبط است، اما در واقعیت، سود هنگفتی در این میان جابه‌جا می‌شود.»
اجرا نشدن قانون و ضعف ارگان‌های نظارتی
این فعال محیط زیست ادامه می‌دهد: «شیوه مواجهه با بسیاری از مواردی که به طبیعت و محیط زیست شمال کشور مرتبط می‌شود، بر اساس انگیزه مالی و اقتصادی شکل گرفته است و به مسائل دیگر کمتر توجه می‌شود؛ فرقی نمی‌کند صید پرندگان و خاویار باشد یا قاچاق چوب.»
او مطرح کردن مسائلی، چون ضرورت آموزش و افزایش آگاهی درباره صید بی‌رویه پرندگان مهاجر را رویکردی کلیشه‌ای و نخ‌نما می‌داند و می‌افزاید: «مساله اصلی در این زمینه، اجرا نشدن قوانین و ضعف ارگان‌های حفاظتی و نظارتی است.»
یکتانیک تاکید می‌کند: «ناهماهنگی بین سازمان‌های مختلف نیز در این زمینه اهمیت زیادی دارد. سازمان محیط زیست نمی‌تواند بگوید فقط از پرندگان محافظت می‌کند و مساله آسیب به عرصه و زیستگاه آنها، کشاورزی غیراصولی و بهره‌گیری نامناسب از منابع آبی به این سازمان ارتباطی ندارد. باید نوعی هماهنگی بین ارگان‌ها برای مقابله با این مسائل برقرار باشد.»
فعالیت مافیای فروش پرندگان مهاجر ادامه دارد
در این میان، برخی از کارشناسان و فعالان محیط زیست معتقدند تعطیلی بازار فریدونکنار پس از حدود ۳۰ سال فعالیت، هرچند دیرهنگام، اما همچنان مثبت است؛ با این حال گروهی دیگر آن را بی‌فایده می‌دانند. چندی پیش، علیرضا هاشمی کارشناس حفاظت از طبیعت در همین باره به تجارت‌نیوز گفته بود، تعطیلی بازار فریدونکنار فروش صید را متوقف نکرده و فقط آن را زیرزمینی کرده است.
به گفته او، این شرایط حتی افرادی را که با روش‌های سنتی و محلی به صید محدود پرندگان مهاجر اقدام می‌کنند، به سمت روش‌های غیرقانونی سوق می‌دهد. هاشمی معتقد است، مافیای سیاهی که در مورد شکار و فروش پرندگان مهاجر شکل گرفته است، با وجود تعطیلی بازار فریدونکنار همچنان به فعالیت خود ادامه می‌دهد؛ به این معنا که پرندگان را در سراسر مازندران و حتی رستوران‌های شمال شهر تهران به فروش می‌رساند و سود‌های میلیاردی به دست می‌آورد.
کارشناسان و فعالان محیط زیست با وجود نگاه متفاوتی که ممکن است در مورد تعطیلی بازار فریدونکنار داشته باشند، احتمالاً در یک مورد اتفاق نظر دارند؛ سازمان محیط زیست باید نظارت خود را بر ایمن کردن مناطق محافظت شده، مبارزه با شکار غیرقانونی در مناطق طبیعی و محافظت از تالاب‌ها در برابر اقدامات آسیب‌زا افزایش دهد.